ایدئولوژی‌های پنهان در قصه‌ها و افسانه‌های عامیانۀ کرمان از منظرسبک‌شناسی انتقادی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 12، شهریور 1399، صفحه 44-60   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حلما محمودی امجزی¹؛ دکتر ابوالقاسم رادفر^{* 2}؛ دکترحمید طبسی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران

چکیده

افسانه‌های عامیانه در تمام جهان، به عنوان یک پشتوانۀ عظیم فرهنگی و یکی از زیر مجموعه‌های فرهنگ عامه در جوامع مختلف، محسوب می‌شوند؛ به همین دلیل، اندیشمندان زیادی در گردآوری و حفظ این میراث گران‌بها، تلاش کرده‌اند. در ایران، فرهنگ بومی، زیربنای اندیشه‌های بزرگی است که ادب این سرزمین، مرهون آن است. استان کرمان، بخش عظیمی از این فرهنگ را در سینۀ تاریخی خود ذخیره کرده است. کرمان، با توجّه به وسعت و قدمت تاریخی چند هزار سالۀ خود، خاستگاه بخش عظیمی از فرهنگ عامه محسوب می‌شود؛ فرهنگ غنی و پرباری که خاص این منطقه بوده و گنجینه‌ای گران‌بها از آداب و رسوم نسل‌های گذشته به حساب می‌آید. در پژوهش حاضر، نویسنده با روش توصیفی – تحلیلی، درصدد آن است تا به بررسی ایدئولوژی‌های نهفته در داستان‌ها و افسانه‌های بومی معاصر کرمان بپردازد و پنج ایدئولوژی بخت و اقبال، سفر، ستم­پذیری، ازدواج و نابودی رقیب در افسانه‌ها را تحلیل و بررسی نماید. این پژوهش در پی نشان دادن آن است که خالقان افسانه‌ها چگونه به بیان اندیشه‌های خود پرداخته‌اند و خوانندگان و شنوندگان قصّه تا چه حد، تحت سیطرۀ ایدئولوژی حاکم بر اسطوره‌ها و افسانه‌ها قرارگرفته، ناخودآگاه رفتارهای اجتماعی‌شان، شـــکل می‌گیرد. نتیجۀ اینکه، ایدئولوژی، به‌صورت اعتراض شخصیّتهای قصّه به وضع موجود و بیان آرزوها و رؤیاهای آن‌ها، بازتاب می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

ادبیّات عامه؛ افسانه‌ها؛ ایدئولوژی؛ سبک‌شناسی؛ قصّه‌ها؛ کرمان

مراجع