اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر شناخت درمانی به روش مایکل فری بر افسردگی، احساس تنهایی و شادکامی زنان مطلقه

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 41، شهریور 1399، صفحه 15-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهمن پیرمردوند چگینی^{* 1}؛ صدیقه احمدی²؛ توفیق آلبوغبیش³؛ سمیرا نظامیوند چگینی⁴

¹کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²استادیار گروه مشاوره، دانشکده ی روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده ی روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

⁴کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده ی علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش مبتنی بر شناخت درمانی به روش مایکل فری بر افسردگی، احساس تنهایی و شادکامی زنان مطلقه انجام شده است. روش: این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. از میان کلیة زنان مطلقه ای که در سال 1397 به مرکز مشاورة صادق شهرستان رودبار مراجعه کرده بودند، تعداد 60 زن به صورت در دسترس انتخاب شدند و بر اساس مقیاس های افسردگی بک (BDI)، شادکامی آکسفورد (OHQ) و سنجش احساس تنهایی راسل (UCLA) از آنها پیش آزمون به عمل آمد و تعداد 24 نفر را که در مقیاس های افسردگی و احساس تنهایی بالاترین نمره را در پیش آزمون و در مقیاس شادکامی پایین ترین نمره را در پیش آزمون کسب کرده بودند انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند. و در ادامه فقط گروه آزمایش تحت 12 جلسه آموزش گروهی مبتنی بر شناخت درمانی به روش مایکل فری (فری، 2005) (هر جلسه 2 ساعت) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان افسردگی و احساس تنهایی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافت. و همچنین میزان شادکامی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافت. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر این چنین نتیجه گیری می شود که آموزش گروهی مبتنی بر شناخت درمانی به روش مایکل فری بر افسردگی، احساس تنهایی و شادکامی زنان مطلقه در سطح معناداری(01/0p < ) تأثیر گذار است و موجب کاهش افسردگی و احساس تنهایی و افزایش شادکامی این زنان می شود.

کلیدواژه‌ها

شناخت درمانی گروهی؛ افسردگی؛ احساس تنهایی؛ شادکامی؛ زنان مطلقه

مراجع

اسولز، مایکلا و ال هیرد، هیدی (2017). رفتاردرمانی دیالیکتیکی (مفاهیم بنیادی). ترجمه ی بهمن پیرمردوند چگینی و یاسین نجفی (1397). قم: انتشارات اسماعیلیان.

اکبری، بهمن؛ مؤمنی، زینب؛ انصاری، پیمان و شرفی، محمود رضا (1394). اثربخشی گروه درمانی به شیوه شناختی رفتاری بر کاهش احساس تنهایی و افزایش خودکارآمدی عمومی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی. اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب شناسی جامعه (سال: 1394).

آریاپوران، سعید؛ امیری منش، مرضیه و اصلانی، جلیل (1392). شیوع علایم افسردگی در زنان مطلقه: نقش پیش بینی کننده ی گذشت، حمایت اجتماعی و تاب آوری. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده 3 (3)331-355.

بهرامی، فرحناز؛ سودانی، منصور و مهرابی زاده هنرمند، مهناز (1389). بررسی اثربخشی گشتالت درمانی بر عزت نفس، افسردگی، و احساس تنهایی زنان مطلقه افسرده.مجله ی مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان  8(1).129-145.

تازیکی بالاجلینی، آرزو؛ سرابیان، سعید و اسدی، جوانشیر (1393). مقایسه منبع کنترل، راهبردهای مقابله با فشار روانی و شادکامی در بین زنان مطلقه و عادی شهر گرگان- پایان نامه کارشناسی ارشد [منتشر نشده]- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

چیت سازها، بلتا و کرمی، ابوالفضل(1394). اثربخشی آموزش شناختی رفتاری در افزایش شادکامی و بهزیستی روانشناختی افراد وابسته به مواد محرک. پایان نامه کارشناسی ارشد[منتشر نشده] - دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد شاهرود.

خالدیان، محمد؛ غریبی، حسن؛ قلیزاده، زلیخا و شاکری، رضا(1392). اثربخشی درمان گروهی شناختی-رفتاری بر کاهش افسردگی و افزایش امید به زندگی در سندروم آشیانه ی خالی. فصلنامه ی مشاوره و روان درمانی خانواده.3(2)،261-279.

خزیمه، لیلا؛ دهستانی، مهدی و زاده محمدی، علی(1391). تأثیر درمان‌رفتاری‌شناختی بر تاب‌آوری و شاد‌کامی دختران دبیرستانی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی-دانشگاه پیام نور تهران.

سادوک، جیمز و سادوک،آلکوت (2011). خلاصه ی روانپزشکی: علوم رفتاری-روانپزشکی بالینی. ترجمه ی فرزین رضاعی(1393). تهران: انتشارات ارجمند.

سروش، رامین؛ آقایان، شاهرخ و آقایی، حکیمه(1396). بررسی اثر بخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر کاهش احساس تنهایی و افزایش خود کارآمدی در بیماران مبتلا به سرطان. پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

سهرابی، فرامرز؛ سنگ پهنی، طیبه و برجعلی، احمد(1394). اثربخشی شناخت درمانی به سبک مایکل فری بر کاهش افسردگی زنان زندانی استان تهران. فصلنامة فرهنگ مشاوره و روان درمانی. 6(22).1-20.

شاهینی، نجمه؛ آسایش، حمید؛ قبادی، مهرداد و  صادقی اله آبادی، جواد (1391). بررسی همبستگی حمایت اجتماعی، احساس تنهایی و رضایت از زندگی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان در سال1389 . پژوهنده  (مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی).17 (6).302-306.

شولتز، دوان و شولتز، سیدنی آلن(1998). نظریه های شخصیت: ترجمه سید محمدی، یحیی(1388)، تهران: نشر ویرایش.

صنوبر، عباس (1397). اثر بخشی شناخت درمانی گروهی بر احساس تنهایی و نگرش نسبت به زندگی دانش آموزان پسر پایه ی اول متوسطه شهرستان شوش 94-1393. مجله روانشناسی اجتماعی.2(46)87-99.

علیزاده، فرزاد؛ اعتمادی، احمد و نعیمی، ابراهیم (1395). اثربخشی روان درمانی شناختی- رفتاری مایکل فریش بر افزایش شادکامی و پیشگیری از عود در مراجعین مراکز ترک اعتیاد. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.

علیپور، احمد و نور بالا، احمدعلی (1378).. بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان‏ دانشگاههای تهران. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. ۵ (۱ و ۲) :۵۵-۶۶.

علیمرادی، سمانه؛ رفیعی نیا، پروین و صباحی، پرویز (1392). اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر امیدواری و احساس تنهایی زنان مطلقه. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی [منتشر نشده] دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی- دانشگاه سمنان.

فربد، زهره و گل محمدیان، محسن (1393). اثربخشی درمان گروهی شناختی – رفتاری بر کفایت اجتماعی و شادکامی دانش آموزان دختر. پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.

فری، مایکل (2005). شناخت درمانی گروهی(راهنمای عملی). ترجمه ی علی صاحبی، حسن حمیدپور و زهرا اندوز (1393). تهران: نشر سایه ی سخن.

کاظم زاده، محمد؛ لیاقت، ریتا و فرزاد، ولی الله (1391). بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه احساس تنهایی و رابطه ی آن با کمرویی دانش آموزان متوسط دختر و پسر شهر دره شهر استان ایلام. پایان نامه ی منتشر نشده- دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

کمالی، مرتضی؛ اعتمادی، احمد و شریفی درآمدی، پرویز(1393). اثربخشی شناخت درمانی گروهی بر باورهای غیر منطقی و احساس تنهایی دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان نطنز. پایان نامه کارشناسی ارشد[منتشر نشده]- دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- دانشگاه علامه طباطبائی.

لعلی فاز، احمد؛ عسگری، عباسعلی (1387). توان پیش بینی سبک های فرزند پروری ادراک شده و متغیرهای جمعیت شناختی بر احساس تنهایی دختران دانش آموز. مجله: اصول بهداشت روانی. 37(8).71-78.

محرری، فاطمه؛ فکور زیبا، مهدی و اصغری پور، نگار (1393). اثربخشی آموزش گروهی به شیوه ی عقلانی–هیجانی–رفتاری بر کاهش بحران هویت و افزایش شادکامی نوجوانان خوابگاهی پسر. مجله ی اصول بهداشت روانی,16(36).213-221.

میانجی، نیوشا و مشهدی، علی(1394). بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی – رفتاری بر افزایش شادکامی و کیفیت زندگی زنان متاهل با سبک دلبستگی ناایمن. پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشگاه فردوسی مشهد.

نادری، حبیب الله؛ فیروز زاده پاشا، نرگس و کارگر، فاطمه (1395). رابطه بین سبک دلبستگی، خودپنداره و احساس تنهایی در میان دانش آموزان مقطع متوسطه دوم. مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت,3(2)1-10.

نجاری، فیروزه؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا و فلسفی نژاد، محمدرضا (1396). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر احساس تنهایی و سازگاری روان‌شناختی زنان مطلقه. مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه. ۵ (۳) :۶۸-۷۵

نوابی نژاد، شکوه؛ محمدی، رزگار؛ کریمی، یوسف و فلاح، عفت(1396). معنای طلاق از دید فرد مطلقه: یک مطالعه ی کیفی پدیدارشناسانه. فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه.8(3)93-116.

هاشمی، نظام؛ غیورباغبانی، سید مرتضی؛ خدیوی، غامرضا؛ هاشمیان نژاد، فریده و عاشوری، جمال (1395). اثربخشی درمان شناختی رفتاری و طرحواره درمانی بر شادکامی و سلامت روان دانشجویان پرستاری. مجله بالینی پرستاری و مامایی. 1(5)، 22-12.

 

Alipour, A., & Agah Heris, M. (2007). Reliability and validity of the Oxford Happiness Inventory among Iranians. Journal of Iranian Psychologists, 3(12), 287-98.

Amato, P. R. (2000). The consequences of divorce for adults and children. Journal of marriage and family, 62(4), 1269-1287.

Amato, P. R. (2014). The consequences of divorce for adults and children: An update. Društvena istraživanja: časopis za opća društvena pitanja, 23(1), 5-24.

Argyle, M., & Lu, L. (1990). The happiness of extraverts. Personality and individual differences, 11(10), 1011-1017.‏

Beck, A. T., Davis, D. D., & Freeman, A. (Eds.). (2015). Cognitive therapy of personality disorders. Guilford Publications. ‏

Bruce, M. L., & Kim, K. M. (1992). Differences in the effects of divorce on major depression in men and women. The American Journal of Psychiatry. ‏

Danneel, S., Maes, M., Vanhalst, J., Bijttebier, P., & Goossens, L. (2018). Developmental change in loneliness and attitudes toward aloneness in adolescence. Journal of youth and adolescence, 47(1), 148-161.

Elhageen, A. A. M. (2004). Effect of interaction between parental treatment styles and peer relations in classroom on the feelings of loneliness among deaf children in Egyptian schools. ‏

Fischel-Wolovick, L. (2018). Traumatic Divorce and Separation: The Impact of Domestic Violence and Substance Abuse in Custody and Divorce. Oxford University Press.‏

Gardiner, C., Geldenhuys, G., & Gott, M. (2018). Interventions to reduce social isolation and loneliness among older people: an integrative review. Health & social care in the community, 26(2), 147-157.

Gottman, J. M. (1977). Toward a definition of social isolation in children. Child Development, 513-517.‏

Haugh, M.(2015). counseling theory. translated by: Zahrakar, kianoosh & Lavaf poor, Farshad (1397)- Roshd publication. [in persian]

Hollon, S. D. (1981). Comparisons and combinations with alternative approaches. Behavior therapy for depression, 33-71.

Leopold, T. (2018). Gender differences in the consequences of divorce: A study of multiple outcomes. Demography, 55(3), 769-797.

Lucas, R. (2007). Adaptation and the set-point model of subjective well-being: Does happiness change after major life events? Current Directions in Psychological Science, 16, 75-79. doi: 10.1111/j.1467-8721.2007.00479.

Mallikarjun, P. (2018). Cognitive Behavioral Therapy for Depression, Anxiety, and Stress in Caregivers of Dementia Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis.‏

Mascaro, N., & Rosen, D. H. (2005). Existential meaning's role in the enhancement of hope and prevention of depressive symptoms. Journal of personality, 73(4), 985-1014. ‏

Mendoza, J. E., Tolba, M., & Saleh, Y. (2020). Strengthening Marriages in Egypt: Impact of Divorce on Women. Behavioral Sciences, 10(1), 14.

Merriam-Webster, I. (2004). Merriam-Webster's Collegiate Thesaurus. Merriam-Webster, Incorporated.

Oar, E. L., Johnco, C., & Ollendick, T. H. (2017). Cognitive Behavioral Therapy for Anxiety and Depression in Children and Adolescents. Psychiatric Clinics of North America. ‏

Sahoo, F. M., & Sahu, R. (2009). The role of flow experience in human happiness. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35, 40-47.

Sanem Sahli, Umut Arslan, Erol (2009). Belgin Depressive Emotioning in Adolescents with Cochlear Implant and Normal Hearing. International journal of pediatric otorhinolaryngology; 73: 1774–1779.

Sharma, B. (2011). Mental and emotional impact of divorce on women. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 37(1), 125-31.

Thimm, J. C., & Antonsen, L. (2014). Effectiveness of cognitive behavioral group therapy for depression in routine practice. BMC psychiatry, 14(1), 292. ‏

van Tilburg, T. G., Aartsen, M. J., & van der Pas, S. (2015). Loneliness after divorce: A cohort comparison among Dutch young-old adults. European Sociological Review, 31(3), 243-252.

Wenzel, A. (2017). Innovations in cognitive behavioral therapy: Strategic interventions for creative practice. Routledge.‏