بررسی آثار یخچال‌های دوران کواترنر در ارتفاعات بینالود و تاثیر آن در توسعه مدنیت دشت نیشابور

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 33، اردیبهشت 1399، صفحه 119-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابولقاسم امیراحمدی¹؛ لیلی گلی مختاری²؛ مهناز ناعمی تبار^{* 3}

¹دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

²استادیار گروه ژئومورفولوژی و اقلیم شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

³دانش آموخته ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

در این پژوهش جهت شناسایی آثار یخساری از شاخص های مرفیک، آثار و شواهد اقلیمی استفاده شده است. تعیین خط برف دائمی در منطقه به روش رایت انجام شد و نشان داد که در عصر حاضر دمای متوسط سالانه صفر درجه سانتی گراد در ارتفاع 2543 متری قرار گرفته است و وجود 65 سیرک در منطقه موید آن است که سیرک ها به عنوان یکی از منابع تغذیه کننده بسیار غنی برای تشکیل یک پوشش یخی در منطقه به شمار می رفته اند. شواهد اقلیمی نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه نه تنها دما در کواترنر حدود 13 درجه نسبت به زمان فعلی سرد بوده، بلکه مقدار بارش آن نیز در مقایسه با زمان حال، کمابیش دو برابر بیشتر بوده است. شهر نیشابور دشتی است که از یک طرف دور تا دور آنرا ارتفاعات فرا گرفته است که وجود سیرک های یخچالی در ارتفاعات منطقه بعنوان عامل مهمی در تغذیه منابع آب و شرایط برودتی در زمان گذشته در منطقه در گسترش شهر نشینی شهر نیشابور بی تاثیر نبوده است. آثار ژئومورفیک از جمله خط برف دائمی، تیل، مورن، تور یخچالی و سیرک ها نشان دهنده این است که در منطقه مورد مطالعه توسعه و مدنیت تحت تاثیر عوامل یخچالی بوده است

کلیدواژه‌ها

تغییرات اقلیمی؛ خط برف دانمی؛ سیرک یخچالی؛ نیشابور

مراجع

امیر احمدی، ابوالقاسم­؛ مقصودی، اکبر و احمدی، طیبه (1390): (بررسی آثار یخچالی کواترنر و تاثیر آن در عدم شکل گیری مدنیّت و سکونتگاه مهم شهری در دشت آسپاس)، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای،. شماره دهم.

انتظاری­نجف­آبادی، مژگان؛ یوسفی، فاطمه (1392): (ارزیابی تاثیر عوامل ژئومورفولوژی در توسعه شهرنشینی شهر سنندج، مجله برنامه ریزی فضایی (جغرافیا))، شماره  چهارم.

چمشید، جداری عیوضی (1396): ((کتاب ژئومورفولوژی ایران))، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه پیام نور.

خیر آبادی، مسعود­(1376): ((شهرهای ایران))، انتشارات نبکا،  نشر نیکا، مشهد.

رامشت، محمد حسین؛ عباسی، علیرضا؛ منتظری، مجید­(1379): ­(تحول تاریخ طبیعی زاینده رود و شکل گیری مدنیّت در حاشیه آنها)، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره سی و ششم.

رامشت، محمدحسین (1380): (دریاچه‌های دوران چهارم بستر تبلور مدنیت در ایران)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ششم.

رجبی، معصومه؛ بیاتی خطیبی، مریم (1387): (بررسی لندفرم دره های یخچالی، مطالعه موردی: دره‌های یخچالی کوهستان سهند)، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره شصت و چهارم.

علیجانی، بهلول؛ کاویانی، محمد رضا (1391): (مبانی آب وهواشناسی)، انتشارات سمت، چاپ هفدهم.

فلامکی، منصور­(1385): (سیر شهرو شهروندی در ایران)، چاپ دوم،  انتشارات فضا.

ویل دورانت (1982): (تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام)، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تاریخ نشر فارسی: چاپ ششم، جلد یازدهم.

یمانی، مجتبی (1386):­ (ژئومورفولوژی یخچال­های زردکوه (بررسی اشکال ژئومورفولوژیک و حدود گسترش آنها))،  پژوهش‌های جغرافیایی­، شماره پنجاه و نهم.

Augustinus, P., Fink, D., Fletcher, M. S., and Thomas, I., (2017), Re-assessment of the mid to late Quaternary glacial and environmental history of the Boco Plain, western Tasmania. Quaternary Science Reviews, No. 160, United Kingdom, pp. 31-44.

Ariai, A., Thibault, C, (1997), Nouvelles Proeoisions apropos de loutillage  paleolithique anacien sur galets de khorassan (Iran) paleorient, No.  3 , PP 101-8.

Durant, W., (1982), History of Civilization, Ahmad Aram's Translation, Islamic Revolution Publications and Education, Persian Publication Date: Sixth Edition, No. 11, 850 PP.

Dahms, D., Egli, M., Fabel, D., Harbor, J., Brandová, D., de Castro Portes, R. and Christl, M. , (2018), Revised Quaternary glacial succession and post-LG recession, southern Wind River Range, Wyoming, USA, Quaternary Science Reviews, No. 192, United Kingdom, pp 167-184.

Julian, R.V., Martin Bethan, J., Davies. Varyl ,R., Thorndycraft., (2019), Quaternary warming in Patagonia reconstructed from sediment-landform associations, Geomorphology, Volume 337, PP 111-133

Hrton, B., (2004), Human responses to Holocene sea level change in the Persian Gulf By universitiy of Pennsylvania and university of Durham.

Rajabi M., Bayati Khatibi, M., 2008, Glacial Valleys Land Survey, Case Study: Sahand Mountain Glaciers, Geographical Research, No. 64, pp. 121-105.

Ramesh, M.H., Abbasi, A.R., Montazeri, M., (2000), The evolution of the natural history of Zayandehrood and the formation of civilization on its periphery, Geographical Research, No. 36, pp. 25-15.

Ramsht, M.H., (2011), Fourth-period lakes in the bed of civilization crystallization in Iran, Geographical Research Quarterly, No. 6, pp. 93-110.

Vita – Finzi ,C., (1980), Surface finds from Iranian Makran. Iran18: PP 149-55.

Wright, H.E., (1963), Climatic Chanche and Plant Domesticationin The Zagros Mountains , journal of Persian studies , PP.145-148.