تحلیل زیست‌پذیری در بخش مرکزی شهر تهران (مورد مطالعه: منطقه 12)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 16، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 799-821   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام زارع¹؛ آرش ثقفی اصل^{* 2}؛ مهسا فریدی ثانی³

¹دانشجوی دکتری، طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

مقدمه: شهرهای امروزی به اصلی‌ترین مکان برای کار و زندگی انسان‌ها تبدیل شده‌اند. هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی دلنشین و راحت برای مردمی است که در آن زندگی می‌کنند. زیست‌پذیری به عنوان رویکردی در راستای دستیابی به توسعه پایدار شهری و مجموعه‌ای از ویژگی‌هایی که محیط شهر را به مکانی جذاب برای زندگی تبدیل می‌کند، مطرح می‌باشد.
هدف: هدف این پژوهش تحلیل زیست‌پذیری در منطقه 12 شهر تهران است.
روش شناسی تحقیق: روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و نوع آن کاربردی می‌باشد. منطقه‌‌ 12 طبق ‌آمار‌ سال‌‌ 1395،‌‌ 240720 نفر ‌جمعیت ‌‌دارد‌. برای ‌برآورد ‌تعداد‌ نمونه ‌از ‌فرمول‌ کوکران ‌استفاده ‌گردید.‌ بر‌ این ‌اساس ‌تعداد ‌نمونه‌ مورد‌ مطالعه ‌در ‌منطقه 12،‌382 مورد ‌است که در‌ بین ‌‌13 محله توزیع ‌گردید‌. و در نهایت داده‌های بدست آمده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و ArcGIS تجزیه و تحلیل شدند. ‌
یافته ها و بحث: نتایج نشان‌ داد ‌که‌ وضعیت ‌کنونی ‌زیست‌پذیری‌ منطقه‌ 12، ‌اگرچه ‌ارتباط ‌و ‌پیوندهای ‌محکمی ‌با‌ وضعیت ‌و ‌شرایط‌ خاص ‌و ‌درونی ‌موجود ‌آن ‌چون‌ کمبود ‌امکانات‌ تفریحی‌ و ‌گذران ‌اوقات ‌فراغت،‌ کاهش ‌تمایل ‌به ‌سکونت ‌در ‌منطقه ‌و‌ محله‌های ‌آن، ‌ناامنی، ‌عدم‌ مشارکت‌ در ‌تصمیمات‌ شورای ‌شهر،‌ ‌نبود ‌فضاهای‌ عمومی ‌مطلوب،‌ عدم ‌حفاظت ‌شهرداری ‌و‌ میراث ‌فرهنگی ‌از ‌آثار ‌و ‌بناهای ‌تاریخی ‌منطقه‌ و ‌بسیاری ‌موارد‌ دیگر‌ دارد، ‌اما ‌به ‌هیچ‌روی‌ جدایی ‌از ‌تحولات ‌و ‌فراینددهای‌ مختلف ‌سیاسی، ‌اقتصادی‌، اجتماعی،‌ محیطی ‌و‌..‌. اثرگذار ‌بر ‌شهر ‌تهران ‌و ‌بخش ‌مرکزی ‌آن ‌در ‌طول ‌زمان ‌نبوده ‌است.‌

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری؛ بخش مرکزی شهر؛ کیفیت زندگی؛ منطقه 12 تهران

مراجع

حیدری، تقی (1395)، تحلیل زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری (موردپژوهی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)، تز دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ،به راهنمایی دکتر علی شماعی و دکتر فرزانه ساسان‌پور، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی.

خراسانی، محمدامین (1391)، تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین)، رساله دکتری به راهنمایی دکتر محمدرضا رضوانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.

داداش‌پور، هاشم؛ روشنی، صالح (1391)، شناسایی عوامل موثر بر کیفیت محیط مسکونی در محله‌های قدیمی: مطالعه موردی محله سنگلج تهران، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی؛ شماره 10.

صرافی، ‌مظفر؛ ‌توکلی‌نیا،‌ جمیله ‌و‌ محمدیان‌مصمم، ‌محمد (1393)، اندیشه‌های ‌نو ‌در ‌برنامه‌ریزی‌ شهری،‌ انتشارات‌ قدیانی‌، تهران.

عیسی‌لو،‌ علی‌اصغر؛ بیات،‌ مصطفی؛ ‌بهرامی،‌ عبدالعلی (1393)، انگاره‌ زیست‌پذیری ‌رهیافتی‌ نوین ‌جهت ‌ارتقای ‌کیفیت‌ زندگی ‌در ‌جواع ‌روستایی (مطالعه ‌موردی:‌ شهرستان ‌قم، ‌بخش ‌کهک) ‌مسکن ‌و ‌محیط ‌روستا،‌ شماره‌‌،146 صص 120 – 107.

مازندرانی،‌ عظیمه (1392)، شناسایی ‌اصول ‌و ‌معیارهای ‌شهر ‌زیست‌پذیر ‌و ‌سنجش ‌زیست‌پذیری‌ در‌ منطقه ‌‌5 شهر ‌تهران،‌ پایان‌نامه‌ کارشناسی ‌ارشد ‌به‌ راهنمایی‌ دکتر ‌پرتوی،‌ وزارت ‌علوم‌ تحقیقات ‌و ‌فناوری، ‌دانشکده‌ هنر،‌ معماری‌ و ‌شهرسازی.

مرکز آمار ایران، 1390 و 1395 / بخش مربوط استان تهران، شهرستان تهران.

Allison, E. W. and Peters, L. (2011). Historic Preservation and the Livable City, Markets, Savannah. (In Persian).

Badland, H., Whitzman, C., Lowe, M., Davern, M., Aye, L., Butterworth, I., & Giles Corti, B. (2014). Urban liveability: emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social science & medicine, 111, 64 73.

Badland, Hannah. Whitzman, Lowe, Aye, Butterworth, Hes (2014) Urban Liveability: Emerging Lesson from Australian for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health, Social Science and Medicine, No 111, pp 64-73.

Camanho, A. Zanella (2014), The assessment of cities’ livability integrating human wellbeing and environmental impact, anno per Res,ol. 226, 659-726.

De Chazel (2010), A System Approach to Livability and Sustainability: Defining Terms and Mapping Relationships to Link Desires with Ecological Oppurtunities and Constraints, Systems Research and Behavioral Science Syst. Res. Vol 27. pp 585-597.

Hankins, K. B., & Powers, E. M. (2009). The disappearance of the state from “livable” urban spaces. Antipode, 41(5), 845-866.

Larice, M. A. (2005), Great Neighborhoods: The Livabililtly and Morphology of High Density Neighborhoods in Urban North America. University of California, Berkeley.

Lyndhurst, Brook (2010), Livability & sustainable development: Bad habits & hard choices, 2004, Final Report for the UK Office of the DeputyPrime Minister, London, 15 September.

Marans. Robert. W, and et al (2011), Investigating Quality of Urban Life, Theory, Methods and empirical Research. springer press, USA.

Mccrea, Rod & Walters, Peter (2012), Impacts of Urban Consolidation on Urban Liveability: Comparing an Inner and Outer Suburb in Brisbane, Australia, Jurnal Housing, Vol. 29, No. 2, 190-206.

Moser, G. (2009). Quality of life and sustainability: Toward person–environment congruity. Journal of Environmental Psychology, 29(3), 351-357.

National economic and council (2002), national progress indicators for sustainably eco nomic, social and environmental development, sun Alliance house.

Newton, Peter (2012), Liveable and Sustainable? Socio-Technical Challenges for Twenty-first-Century Cities, Journal of Urban Technology, vol.19, pp 81-102.

Noordin, MD. Nazri Mohd (2013), Planning for Liveable Cities, Organized by JPBW Sabah.

Pandey et al ,Rama U (2013), UNDERSTANDING QUALITATIVE CONCEPTIONS OF
LIVABILITY: AN INDIAN PERSPECTIVE, IJRET: Internati onal Journal of Research in Engineering and Technology,

Perogordo Madrid, Daniel (2007) “the Silesia mega polis, European spatial planning “.

Ruth, Matthias. Franklin, R (2014), Livability for all? Conceptual limits and practical implications, Applied Geography, Vol.49, pp 18-23.

Shuhana Shamsuddin, a, Nur Rasyiqah Abu Hassan & Siti Fatimah Ilani Bilyamin (2012). Walkable Environment in Increasing the Liveability of a City, ASEAN Conference on Environment-Behaviour Studies, Bangkok, Thailand, 16- 18 July. Procedia - Social and Behavioral Sciences 50, 167 – 178.

Song yang (2011), a livable city study in china: using structural Equation models, thesis submitted in statistics, department of statistics Uppsala university.

Wang, Jiao. Et al (2011), A Comparative Study of Beijing and Thtree Global Cities: A Perspective on Urban Livability, Earth Science, Vol.5, pp 323-329.

Wang, Jiao. et al. (2011), A Comparative Study of Beijing and Thtree Global Cities: A Perspective on Urban Livability, Earth Science, Vol.5, pp 323-329.

Werner, I.B (2005), The liveability of the city - A study of living with children in different urban design. Paper presented at ENHR Conference, July 7, Reykjavik, KTH, Stockholm.