نظام‌های مغزی-رفتاری و احساس تنهایی: نقش واسطه‌ای اضطراب اجتماعی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

دوره 17، شماره 65، مهر 1399، صفحه 3-14   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پوریا حیدری¹؛ محترم نعمت طاوسی^{* 2}

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

²دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران-جنوب

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه‌ای اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و احساس تنهایی با طرح همبستگی انجام شد. 479 دانشجوی کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران (293 زن، 186 مرد) با روش نمونه‌برداری چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه احساس تنهایی ایرانی (رحیم‌زاده، 1390)، سیاهه هراس اجتماعی (کانر و دیگران، 2000) و مقیاس‌های نظام بازداری رفتاری/ فعال‌سازی رفتاری (کارور و وایت، 1994) پاسخ دادند. نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد اثر مستقیم نظام‌های بازداری رفتاری و جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر اضطراب اجتماعی، اثر مستقیم اضطراب اجتماعی و نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر احساس تنهایی معنادار است، اما اثر مستقیم نظام بازداری رفتاری بر احساس تنهایی معنادار نیست. همچنین، اثر غیرمستقیم نظام بازداری رفتاری و نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت به‌صورت مثبت و اثر غیرمستقیم نظام فعال‌سازی رفتاری به‌صورت منفی بر احساس تنهایی با واسطه اضطراب اجتماعی معنادار بود. افزون بر آن، نتایج آشکار کرد اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و احساس تنهایی نقش واسطه‌ای دارد و 21 درصد از واریانس اضطراب اجتماعی از طریق نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری، و 27 درصد از واریانس احساس تنهایی از طریق نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری و اضطراب اجتماعی تبیین‌پذیر است. بر اساس این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت با کاهش اضطراب اجتماعی در افرادی که از حساسیت بیشتر نظام بازداری رفتاری برخوردارند، تجربه احساس تنهایی کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

احساس تنهایی؛ اضطراب اجتماعی؛ نظام‌های مغزی‌ـ رفتاری؛ نظام بازداری رفتاری؛ نظام فعال‌سازی رفتاری؛ نظام جنگ‌ـ گریز‌ـ بهت

مراجع

حسنوند عموزاده، م. (1395). بررسی روایی و پایایی مقیاس هراس اجتماعی در میان دانشجویان مبتلا به اضطراب اجتماعی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 26(139)، 177 -166.

رحیم‌زاده، س. (1390). ساختار عاملی و مدلی برای احساس تنهایی در دانشجویان. رساله دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.

صفاری‏نیا، م. و شاهنده، م. (1393). پایایی و روایی پرسشنامه ترس مرضی اجتماعی در دانشجویان دانشگاه‏های اهواز. مجله روان‏پزشکی و روان‏شناسی بالینی ایران، 20(2)، 178 -170.

عبدالهی ‌مجارشین، ر.، بخشی‏پور، ع. و محمودعلیلو، م. (1391). پایایی و روایی مقیاس نظام‏های بازداری و فعال‏سازی رفتاری (BIS/BAS) در جمعیت دانشجویی دانشگاه تبریز. فصلنامه پژوهش‏های نوین روان‏شناسی، 7(28)، 139 -123.

مکوند حسینی، ش.، نجفی، م. و خالقی، ر. (1396). رابطه سیستم‌های مغزی- رفتاری و عواطف با اضطراب اجتماعی در دانشجویان. فصلنامه علمی‎ـ پژوهشی عصب روان‌شناسی، 10(3)، 80 -63.

 

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Amiri, M., Taheri, E., Mohammadkhani, P., & Dolatshahi, B. (2017). The study of predictive model of social anxiety, based on behavioral inhibition and cognitive factors. Journal of Fundamentals of Mental Health, 19(1), 45-51.

Antony, M. M., Coons, M. J., McCabe, R. E., Ashbaugh, A., & Swinson, R. P. (2006). Psychometric properties of the social phobia inventory: Further evaluation. Behaviour Research and Therapy, 44(8), 1177-1185.

Badcock, J. C., Shah, S., Mackinnon, A., Stain, H. J., Galletly, C., Jablensky, A., & Morgan, V. A. (2015). Loneliness in psychotic disorders and its association with cognitive function and symptom profile. Schizophrenia Research, 169(1-3), 268-273.

Barreto, M., Victor, C., Hammond, C., Eccles, A., Richins, M. T., & Qualter, P. (2020). Loneliness around the world: Age, gender, and cultural differences in loneliness. Personality and Individual Differences, 110066.

Beidel, D., Le, T.-A., & Willis, E. (2019). Social anxiety disorder: An update on diagnostics, epidemiology, etiology, assessment, treatment, unanswered questions, and future directions. In S. N. Compton, M. A. Villabø & H. Kristensen, (Eds.), Pediatric anxiety disorders (pp. 201-223). Academic Press.

Beutel, M. E., Klein, E. M., Brähler, E., Reiner, I., Jünger, C., Michal, M., Wiltink, J., Wild, P. S., Münzel, T., Lackner, K. J., & Tibubos, A. N. (2017). Loneliness in the general population: Prevalence, determinants and relations to mental health. BMC Psychiatry, 17, Article 97.

Cacioppo, S., Grippo, A. J., London, S., Goossens, L., & Cacioppo, J. T. (2015). Loneliness: Clinical import and interventions. Perspectives on Psychological Science, 10(2), 238-249.

Carver, C. S., & White, T. L. (1994). Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: The BIS/BAS Scales. Journal of Personality and Social Psychology, 67(2), 319-333. 

Cavanaugh, A. M., & Buehler, C. (2015). Adolescent loneliness and social anxiety. Journal of Social and Personal Relationships, 33(2), 149-170.

Chang, E. C., Kahle, E. R., Yu, E. A., & Hirsch, J. K. (2014). Behavioral Inhibition System and Behavioral Activation System (BIS/BAS) motives and loneliness as predictors of eating disturbances in female college students: Interpersonal context matters. Journal of Social and Clinical Psychology, 33(3), 250-269.

Clark, D. M. T., Loxton, N. J., & Tobin, S. J. (2015). Multiple mediators of reward and punishment sensitivity on loneliness. Personality and Individual Differences, 72, 101-106.

Clark, D. M., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. In R. G. Heimberg, M. R. Liebowitz, D. A. Hope, & F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: Diagnosis, assessment, and treatment (pp. 69-93). New York: Guilford Press.

Clauss, J. A., & Blackford, J. U. (2012). Behavioral inhibition and risk for developing social anxiety disorder: A meta-analytic study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 51(10), 1066-1075.

Connor, K. M., Davidson, J. R. T., Churchill, L. E., Sherwood, A., Foa, E., & Weisler, R. H. (2000). Psychometric properties of the Social Phobia Inventory (SPIN): New self-rating scale. The British Journal of Psychiatry, 176(4), 379-386.

Diehl, K., Jansen, C., Ishchanova, K., & Hilger-Kolb, J. (2018). Loneliness at universities: determinants of emotional and social loneliness among students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(9), 1865.

Djukanović, I., Sorjonen, K., & Peterson, U. (2014). Association between depressive symptoms and age, sex, loneliness and treatment among older people in Sweden. Aging & Mental Health, 19(6), 560-568.

Dornbach-Bender, A., Ruggero, C. J., Smith, P., Schuler, K., Bennett, C. B., Neumann, C. S., & Callahan, J. L. (2020). Association of behavioral activation system sensitivity to lower level facets of positive affect in daily life. Personality and Individual Differences, 152, 109570.

Epkins, C. C., & Heckler, D. R. (2011). Integrating etiological models of social anxiety and depression in youth: Evidence for a cumulative interpersonal risk model. Clinical Child and Family Psychology Review, 14(4), 329-376.

Fung, K., Paterson, D., & Alden, L. E. (2017). Are social anxiety and loneliness best conceptualized as a unitary trait? Journal of Social and Clinical Psychology, 36(4), 335-345.

Gable, S. L. (2006). Approach and avoidance social motives and goals. Journal of Personality, 74(1), 175-222.

Gray, J. A. (1976). The behavioural inhibition system: A possible substrate for anxiety. In M. P. Feldman & A. M. Broadhurst (Eds.), Theoretical and experimental bases of behaviour modification. London: Wiley.

Gray, J. A. (1982). The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the functions of the Septo-Hippocampel system. New York: Oxford University Press.

Gray, J. A., & McNaughton, N. (2000). The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the functions of the septo-hippocampal system (2nd ed.). New York: Oxford University Press.

Heidari, P., & Nemattavousi, M. (2020). Behavioral inhibition/activation systems and self-esteem with depression: The mediating role of social anxiety. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 1-15.

Heym, N., Ferguson, E., & Lawrence, C. (2008). An evaluation of the relationship between Gray’s revised RST and Eysenck’s PEN: Distinguishing BIS and FFFS in Carver and White’s BIS/BAS scales. Personality and Individual Differences, 45(8), 709-715.

Hofmann, S. G. (2007). Cognitive factors that maintain social anxiety disorder: A comprehensive model and its treatment implications. Cognitive Behaviour Therapy, 36(4), 193-209.

Howarth, M., & Forbes, M. (2015). Examining self-verification processes in social anxiety. The Cognitive Behaviour Therapist, 8, 1-14.

 Hundt, N. E., Brown, L. H., Kimbrel, N. A., Walsh, M. A., Nelson-Gray, R., & Kwapil, T. R. (2013). Reinforcement sensitivity theory predicts positive and negative affect in daily life. Personality and Individual Differences, 54(3), 350-354.

Hysing, M., Petrie, K. J., Bøe, T., Lønning, K. J., & Sivertsen, B. (2020). Only the lonely: A study of loneliness among university students in Norway. Clinical Psychology in Europe, 2(1), 1-16.

Ito, R., Kobayashi, N., Yokoyama, S., Irino, H., Takebayashi, Y., & Suzuki, S. I. (2019). Interaction effects of behavioral inhibition system/behavioral activation system and cost/probability biases on social anxiety. Frontiers in Psychology, 10, 2536.

Kahn, J. H., Hessling, R. M., & Russell, D. W. (2003). Social support, health, and well-being among the elderly: What is the role of negative affectivity? Personality and Individual Differences, 35(1), 5-17.

Kimbrel, N. A. (2008). A model of the development and maintenance of generalized social phobia. Clinical Psychology Review, 28(4), 592-612.

Kimbrel, N. A., Mitchell, J. T., & Nelson-Gray, R. O. (2010). An examination of the relationship between Behavioral Approach System (BAS) sensitivity and social interaction anxiety. Journal of Anxiety Disorders, 24(3), 372-378.

Kimbrel, N. A., Nelson-Gray, R. O., & Mitchell, J. T. (2012). BIS, BAS, and bias: The role of personality and cognitive bias in social anxiety. Personality and Individual Differences, 52(3), 395-400.

Kline, R. B. (2015). Principles and practices of structural equation modeling (4^th ed.). New York: Guilford Press.

Levine, M. P. (2012). Loneliness and eating disorders. The Journal of Psychology, 146(1-2), 243-257.

Lim, M. H., Rodebaugh, T. L., Zyphur, M. J., & Gleeson, J. F. M. (2016). Loneliness over time: The crucial role of social anxiety. Journal of Abnormal Psychology, 125(5), 620-630.

Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855.

Maričić, A., & Štambuk, M. (2015). The role of loneliness in the relationship between social anxiety and subjective well-being: Using the Social Phobia Inventory (SPIN) as a measure. Drustvena Istrazivanja, 24(3), 407-426.

Marks, I. M., & Gelder, M. G. (1966). Different ages of onset in varieties of phobia. American Journal of Psychiatry, 123(2), 218-221.

Matthews, T., Danese, A., Wertz, J., Odgers, C. L., Ambler, A., Moffitt, T. E., & Arseneault, L. (2016). Social isolation, loneliness and depression in young adulthood: A behavioural genetic analysis. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 51(3), 339-348.

Meltzer, H., Bebbington, P., Dennis, M. S., Jenkins, R., McManus, S., & Brugha, T. S. (2012). Feelings of loneliness among adults with mental disorder. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 48(1), 5-13.

O’Day, E. B., Morrison, A. S., Goldin, P. R., Gross, J. J., & Heimberg, R. G. (2019). Social anxiety, loneliness, and the moderating role of emotion regulation. Journal of Social and Clinical Psychology, 38(9), 751-773.

Piccirillo, M. L., Taylor Dryman, M., & Heimberg, R. G. (2016). Safety behaviors in adults with social anxiety: Review and future directions. Behavior Therapy, 47(5), 675-687.

Ponzetti, J. (1990). Loneliness among college students. Family Relations, 39(3), 336-340.

Rapee, R. M., & Heimberg, R. G. (1997). A cognitive-behavioral model of anxiety in social phobia. Behaviour Research and Therapy, 35(8), 741-756.

Richardson, T., Elliott, P., & Roberts, R. (2017). Relationship between loneliness and mental health in students. Journal of Public Mental Health, 16(2), 48-54.

Rico-Uribe, L. A., Caballero, F. F., Martín-María, N., Cabello, M., Ayuso-Mateos, J. L., & Miret, M. (2018). Association of loneliness with all-cause mortality: A meta-analysis. PLOS ONE, 13(1), e0190033.

Rook, K. (1996). Toward a more differentiated view of loneliness. In S. Duck (Ed.), Handbook of personal relationships: Theory research and interventions (2^nd ed.). New York: John Wiley & Sons.

Schulz, A., Bergen, E., Schuhmann, P., & Hoyer, J. (2015). Social anxiety and loneliness in adults who solicit minors online. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 29(6), 519-540.

Serrano-Ibáñez, E. R., Ramírez-Maestre, C., López-Martínez, A. E., Esteve, R., Ruiz-Párraga, G. T., & Jensen, M. P. (2018). Behavioral inhibition and activation systems, and emotional regulation in individuals with chronic musculoskeletal pain. Frontiers in Psychiatry. Retrieved 10 March, 2020, fromhttps://www.frontiersin.org/articles/10.3389/
fpsyt.2018.00394/full.

Stoeber, J., & Corr, P. J. (2015). Perfectionism, personality, and affective experiences: New insights from revised Reinforcement Sensitivity Theory. Personality and Individual Differences, 86, 354-359.

Swann, W. B. (2012). Self-verification theory. In P. A. M. Van Lange, A. W. Kruglanski, & E. T. Higgins (Eds.), Handbook of theories of social psychology (Vol. 2, pp. 23-42). Thousand Oaks, CA: Sage Publications Ltd.

Valentiner, D. P., Skowronski, J. J., McGrath, P. B., Smith, S. A., & Renner, K. A. (2011). Self-verification and social anxiety: Preference for negative social feedback and low social self-esteem. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 39(5), 601-617.

Van Roekel, E., Ha, T., Verhagen, M., Kuntsche, E., Scholte, R. H. J., & Engels, R. C. M. E. (2015). Social stress in early adolescents’ daily lives: Associations with affect and loneliness. Journal of Adolescence, 45, 274-283.

Viana, A. G., & Gratz, K. L. (2012). The role of anxiety sensitivity, behavioral inhibition, and cognitive biases in anxiety symptoms: Structural equation modeling of direct and indirect pathways. Journal of Clinical Psychology, 68(10), 1122-1141.

Wilbert, J. R., & Rupert, P. A. (1986). Dysfunctional attitudes, loneliness, and depression in college students. Cognitive Therapy and Research, 10(1), 71-77.

Wright, K. B., King, S., & Rosenberg, J. (2014). Functions of social support and self-verification in association with loneliness, depression, and stress. Journal of Health Communication, 19(1), 82-99.

Yanguas, J., Pinazo-Henandis, S., & Tarazona-Santabalbina, F. J. (2018). The complexity of loneliness. Acta bio-medica: Atenei Parmensis, 89(2), 302-314.

Zargham Hajebi, M., Pourabdol, S., Beyki, M., & Sajjadpour, S. H. (2019). The role of brain/behavioral systems and emotional processing in predicting social anxiety of students. International Journal of School Health, 6(3), 1-7.