بازشناختی از خدمات اطلاع‌رسانی: الگویی برای کتابخانه‌های ملی

دانش شناسی

دوره 12، شماره 45، مرداد 1398، صفحه 103-117   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

اعظم نجفقلی نژاد^*

استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

چکیده

هدف: هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر خدمات اطلاع‌رسانی در کتابخانه‌ها است.
روش پژوهش: روش این پژوهش کیفی است و از طوفان فکری و تصمیم‌گیری گروهی برای جمع‌آوری داد‌ه‌ها استفاده شد. 21 نفر از کتابداران شاغل در میزهای خدمت‌رسانی کتابخانه ملی ایران (بدون نمونه‌گیری) جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. برای افزایش اعتبار و دقت داده‌ها، یادداشت‌برداری‌ها و ضبط شنیداری جمع‌بندی و برای تعدیل و  تایید به کتابداران بازگردانده شد.  نرم‌افزار مکس‌کیودا[1] برای تحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها: عوامل موثر بر خدمات‌رسانی واحد اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی ایران از دیدگاه کتابداران در 4 درون‌مایه می‌گنجد (کتابدار اطلاع‌رسانی، مراجعه‌کننده، خدمات و میز خدمت). تحلیل کیفی داده‌ها منجر به استخراج 301 کد اولیه شد که به گزارش عوامل خدمات‌رسانی پرداخته بودند. بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه در طی چندین مرحله، در نهایت 15 زیر درون‌مایه حاصل گردید.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد در درون مایه کتابدار اطلاع‌رسانی، سه زیر درون‌مایه سواد اطلاعاتی، ارتباط با مراجعه‌کننده و اخلاق حرفه‌ای کتابدار؛ در درون‌مایه مراجعه‌کننده، سه درون‌مایه آموزش مراجعه‌کننده، استقلال و عضویت او؛ در درون‌مایه میزهای خدمت، 5 زیردرون‌مایه دسترس‌پذیری، محل میز، فیزیک میز، نام میز خدمت و ایمن‌سازی؛ و در درون‌مایه خدمات، 4 زیر درون‌مایه بازاریابی، ارائه ارزش افزوده به مراجعه‌کننده، اولویت‌بندی امور و نگاه تخصصی به بخش‌ها و خدمات از عوامل موثر بر خدمات‌رسانی است.



[1] Maxqda

کلیدواژه‌ها

خدمات اطلاع‌رسانی؛ میزهای خدمت؛ کتابخانه ملی ایران؛ خدمات‌ کتابخانه

مراجع

ادوایر، ش.؛ سوا، ب. (1394). داوم سودمندی: استفاده از تجربه‌های بانک‌ها، فرودگاه‌ها و خرده‌فروشی‌ها برای استمرار ارائه خدمات کتابخانه‌ها. ترجمه تجلی، آرزو. در: گزیده مقالات ایفلا 2010 و 2011. (گوتنبرگ، سوئد، 10-15 آگوست 2010 و سن خوان، پورتوریکو، 13-18 آگوست 2011). ویراستار علمی رضا خانی‌پور، با همکاری محبوبه قربانی. ص 62-73. (مقاله کنفرانس)

پورنقی، ر. (1394). جستجوی فضاهای کتابخانه توسط مراجعین به کمک راهنمای مکان‌مند مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 4(1و2)، 23-34.

شمس‌اللهی، ق. (1381). طرح توسعه خدمات اطلاع‌رسانی و مرجع در کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران.

قاسمی، ز.؛ و معینی اصل، ع. (1392). مقایسه و تجزیه و تحلیل روش‌های تصمیم‌گیری گروهی طوفان فکری و دلفی. اولین کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت.

محمدزاده، ه. و بزرگی، ا. (1391). استفاده کنندگان از کتابخانه ملی ایران و شیو ه های بهره گیری آنان از منابع و خدمات کتابخانه ملی: همخوان یا ناهمخوان با اساسنامه. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، (92)، 22-39.

نجفقلی‌نژاد، ا.؛ صادق‌زاده وایقان، ع. ؛ محمدی، ف. (1398). میزان مطابقت میزهای مرجع و اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی ایران با شاخص‌های تاثیرگذار بر عملکرد میزهای خدمت. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 30(2).

نجفقلی‌نژاد، ا.؛ صادق‌زاده وایقان، ع.؛ محمدی، ف. (1398). بهبود دسترسی به میزهای خدمت در کتابخانه ملی: گزارش یک بررسی میدانی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، بازیابی شده در تاریخ 12/10/1398 از: http://nastinfo.nlai.ir/article_2374_0.html

 

 

Arroyo, S.S., (2015). Reference Desk Is Not Dead Yet: A Perspective from the National Medical Library of Cuba. Community & Junior College Libraries,  21(1-2).

Curry, Evelyn L. (2016). The Reference Interview in the Google Age.  Paper presentedat: IFLA WLIC 2016 – Columbus, OH – Connections. Collaboration. Retrieved 2017-05-29 from: http://library.ifla.org/1354/ (Article)Guidelines for Behavioral Performance of Reference and Information Service Providers (2013). Retrieved 2017/11/20 from: http://www.ala.org/rusa/resources/guidelines/guidelinesbehavioralMeldrem,

 Joyce A.; Mardis, Lori A. and Johnson, Carolyn (2005). Redesign reference desk: Get Rid of it. ACRL Twelfth National Conference, April 7-10. Minneapolis, Minnesota. Oberlin College Library: A Case Study. Journal of Library Administration, 51:359–374.

Mitchell, Megan S. and et.al (2011). Paradigm Shift in Reference Services at the Oberlin College Library: A Case Study. Journal of Library Administration, 51,359–374.

O'Neill , Kimberly L.؛ and Guilfoyle, Brooke A. (2015). Sign, Sign, Everywhere a Sign: What Does “Reference” Mean to Academic Library Users? The Journal of Academic Librarianship, 41(4), 386-393.

Ranganathan, S. R. (1961). Reference Service. Asia Publishing House (Bombay). (Book) Retrieved 2018-06-02 from: https://repository.arizona.edu/bitstream/handle/10150/106346/refserv.parta.pdf;jsessionid=42484ECDD4D5B9D38671850AE6B6E035?sequence=2