نقش پروژه های محرک توسعه در تحقق سیاست های بازآفرینی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 55، تیر 1400، صفحه 253-267   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم پورآقاسی¹؛ آزیتا رجبی^{* 2}؛ رقیه ودایع خیری³؛ علی اصغر رضوانی²

¹دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه شهرسازی، واحد رباط کریم، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: یکی از سیاست‌های نوین در توسعه شهری به­طور عام و در بازآفرینی بافت‌های فرسوده و نابسامان شهری به­طور خاص، به‌کارگیری اقدامات پروژه‌های محرک توسعه باهدف تسریع و تسهیل فرایند تحول در این بافت‌ها با بهره­گیری از مشارکت و توان اجتماعی ساکنان و استفاده از ظرفیت‌های محلی است. این رویکرد توانایی بازنده­سازی اجزای موجود در مراکز شهری بدون نیاز به مداخلات و سرمایه­گذاری­های وسیع دارد.
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر تحلیل نقش پروژه‌های محرک توسعه در تحقق سیاست­های بازآفرینی شهری در بافت­ باارزش میراثی منطقه 12 شهر تهران است که در چهار بعد کالبدی- فضایی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست­محیطی موردبررسی قرار می­گیرد.
روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق با روش توصیفی – تحلیل بوده و جامعه آماری پژوهش ساکنین منطقه 12 می­باشند. داده­ها از طریق جمع‌آوری 150 عدد پرسشنامه و واردکردن داده­ها به نرم­افزار SPSS 22 و آزمون T تک نمونه­ای، تحلیل و واریانس استفاده گردیده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی تحقیق حاضر منطقه 12 کلان‌شهر تهران می‌باشد.
یافته ­ها و بحث: میانگین کیفیت محیط در منطقه 12 تهران تحت تأثیر پروژه­های محرک به­صورت کلی از دیدگاه ساکنان 3.18 به دست آمد که از عدد 3 که میانه نظری پاسخ‌ها می‌باشد، بیشتر است. ولی به‌صورت کلی میانگین تأثیر پروژه­های محرک توسعه بر کیفیت محیطی محدوده مثبت ارزیابی‌شده است.
نتایج: نتایج نشان داد که پروژه­های محرک توسعه باکیفیت محیط پیرامونی ارتباط معناداری دارد و در ابعاد اقتصادی تأثیر مثبتی داشته است، اما در سایر ابعاد به­ویژه اجتماعی و کالبدی موفق نبوده است. همچنین بر اساس نظرات ساکنین میزان تأثیر و شعاع عملکرد این پروژه­ها به­صورت میانگین بالاتر از 50 درصد و مثبت ارزیابی می­شود و در این میان ازنظر ساکنین محله پروژه بازآفرینی خیابان فدائیان اسلام بیشتر از سایر پروژه­ها موفق عمل کرده است.

کلیدواژه‌ها

سیاست های بازآفرینی؛ پروژه محرک توسعه؛ بافت های باارزش و میراثی؛ منطقه 12 شهر تهران

مراجع

حناچی، پرویز؛ آذری، عباس و محمودکلایه، سعید. (1392). مدیریت ارزش گذاری در بافت های تاریخی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نمونه موردی: مطالعه در محور تاریخی خیابان لاله زار، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 3 (12)، 37-46.

سجادزاده، حسن و زلفی گل، سجاد. (1394). طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه نمونه موردی: محله کلپا همدان، آمایش محیط، (31)، 171-147.

سجادزاده، حسن؛ حمیدی نیا، مریم و دالوند، رضوان. (1396). سنجش و ارزیابی ابعاد محرک توسعه در ببازآفرینی محله های سنتی نمونه موردی: محله حاجی در بافت تاریخی شهر همدان، جغرافیا و توسعه، 15 (49)، 1-22. 

سرور، رحیم، نعمتی، ناهید، نعمتی، محمدجواد. (1399). تدوین، غربالگری و اولویت بندی شاخص های برنامه ریزی پروژه های محرک توسعه شهری، مورد مطالعاتی: بررسی شاخص های احصا شده درکلانشهر تهران، معماری و شهرسازی آرمانشهر، 13 (30)، 310-291.

شماعی، علی؛ میرصالح حسن، رضا پور و موحد، علی. (1397). تحلیل نقش بازآفرینی بافت قدیم شهر اردکان در توسعه گردشگری شهری، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 9 (34)، 59-72.

عزیزی، محمد مهدی و بهرا، بهاره. (1396). نقش پروژه های محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها؛ نمونه موردی: بافت تاریخی شهر یزد، معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا). 22 (4)، 5-16.

مشکینی، ابوالفضل؛ احمدی فر، نرگس و موحد، علی. (1396). شناسایی کانون های محرک توسعه خلاق در بافت تاریخی با رویکرد گردشگری مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران، پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 5 (3)، 405-423.

مقصودی، ملیحه و حبیبی،سید محسن. (1386). مرمت شهری: تعاریف، نظریه ها، تجارب، منشورها و قطع نامه های جهانی،روش ها و اقدامات شهری، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران.

هاشمی، محمدرضا؛ شیعه، اسماعیل و ذبیحی، حسین. (1397). مقایسه تطبیقی تجارب پردازه های محرک توسعه با رویکرد بازآفرینی شهری در شهرهای منتخب جهان، سرزمین، 15 (60)، 29-44.

Batey, P. (2000). Urban Regeneration in Britain: Progress, Principles an Prospects, International symposium on Regeneration of City down Town.

Bianchini, F. & Parkinson, M. (1993). Cultural Policy and Urban Regeneration: The West European experience, Manchester University Press, Manchester.

Boelsums, R. (2012). Living Next to a Flagship Development: a literature review on the spatial and socio-economic benefits that  flagship developments can generate for adjacent residential neighbourhoods, Master thesis, Delft University of Technology, Department of Urbanism.

Bohannon, L.C. (2004). The urban catalyst concept: Wendy Jacobson. Blacksburg, Virginia. April 27.

Colantonio, A., & Dixon, T. (2011). Urban regeneration and social sustainability: Best practice from European cities. John Wiley & Sons.

Doucet, Brian. (2013). Variations of the Entrepreneurial City: Goals, roles and visions in Rotterdam’s Kop van Zuid and the Glasgow Harbour Megaprojects, International Journal of Urban and Regional Research, 37(6), 112-126.

Francin, K., I. (2015). Urban Catalyst Supervised Research Project Submitted to Prof, Raphaël Fichler. School of Urban Planning. McGill University, May.

Hemphill, L. & Berry, J. & McGreal, S. (2004). An Indicator Based Approach to Measuring Sustainable Urban Regeneration Performance, Part 2, Empirical Evaluation and Case Study Analysis Urban Studies. Recruit researchers, 41(4), 757-772.

Izadi, H. (1999). Unified participation: effective methods for renovation of worn-out structures, the first conference on improvement and renovation of urban worn-out structures.

Kongsombat, Prin. (2010). Study on urban catalyst for sustainable urban development case study of IMS/Solaria Plaza Hotel II Palazzo.

Ng, M, K. (2005). Quality of life perceptions and directions for urban regeneration in Hong Kong, Social Indicator Research.

O’Tool, M., Usher, D., Healey, P., Davoudi, S. & Raisanaglu, S. (1992). Rebuilding the City, property-led urban regeneration, Spon, University of BRISTOL.

Office of Applied Studies and Extension Affairs. (2014). Activities to stimulate regeneration programs at the neighborhood and city scale. Ministry of Roads and Urban Development, the parent company of Iran Urban Development and Improvement. 4 pages.

Roberts, P. W. & Skyse, H. (2000). Urban regeneration: a handbook, Edited by peter Roberts and Hugh sykes, London, Sag Publications Ltd.