پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 9,997 |
| تعداد مقالات | 83,560 |
| تعداد مشاهده مقاله | 77,801,170 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 54,843,829 |
تأثیر آموزه‌های جنید بغدادی در لقب اعطایی هجویری به حلاج؛ «مستغرق معنی و مستهلک دعوی» | ||
| ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی | ||
| دوره 16، شماره 61، دی 1399، صفحه 43-74 اصل مقاله (919.17 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا پارساپور* 1؛ سیّده مریم عاملی رضایی1؛ سعید مزروعیان2 | ||
| 1دانشیار زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| بی‌پروایی‌های حلاج در شکستن سنّت‌های مورد قبول صوفیان و طرد شدن از حلقۀ نزدیکان مشایخ عصر، علی‌الخصوص جنید بغدادی، باعث شد صوفیان در بسیاری از آثار اولیۀ خود، توجه چندانی به او نکنند و تنها به ذکر چند حکایت کوتاه از او بسنده نمایند؛ اما هجویری اولین‌بار در کشف‌المحجوب با مطرح ساختن اتهامات حلاج، در پی پاسخ‌گویی به آن‌ها برآمد. هجویری که وابسته به مکتب جنیدیه است، مخالفت‌های جنید با حلاج را نادیده می‌گیرد، تا بتواند به گونه‌ای حلاج را تبرئه کند که تهمتی متوجه جنید نباشد. با جستجو در عبارات هجویری در خصوص حلاج به تناقضات زیادی برمی‌خوریم که حاصل همین رویکرد دوگانه است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، علاوه بر نشان‌دادن بخشی از این پریشان‌گویی‌ها، رویکرد هجویری را به شخصیت حلاج با دقت در لقب اعطایی او، یعنی «مستغرق معنی و مستهلک دعوی»، بررسی کرده‌ایم. ضمن برشمردن مصادیق مختلف «دعوی» و «معنی» در کشف‌المحجوب، مشخص شد که «زبان عبارت و اشارت» مهم‌ترین مصداق «معنی» و «دعوی» در کشف‌المحجوب است. از این منظر، هجویری سعی دارد بی‌پروایی حلاج را در افشاء اسرار الهی از مقولة «دعوی» بشمارد و با پیوندزدن آن به بحث «سکر» و «صحو»، نظر جنید را مبنی بر «ترجیح سکوت بر کلام» تأیید کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کشف‌المحجوب؛ حلاج؛ دعوی و معنی؛ زبان عبارت؛ زبان اشارت | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن علی. ۱۳۶۸. تلبیس ابلیس . ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ابن‌ملقن، عمربن علی. ۱۴۲۷. طبقات‌الاولیا. بیروت: دارالکتب العلمیه احمدی، بابک. 1376. چهار گزارش از تذکره الاولیا. تهران: مرکز. العبادی، قطب‌الدین ابوالمظفر منصوربن اردشیر العبادی .1347. التصفیه فی احوال المتصوفه؛ صوفی نامه. به تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی. انصاری هروی، ابو اسماعیل عبدالله‌بن ابی‌منصور محمد .۱۳۷۲. مجموعه رسائل فارسی. تصحیح محمدسرور مولایی. ج1. تهران: توس. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .۱۳۶۲. طبقات الصوفیه. تصحیح، مقابله حواشی و فهارس از محمدسرور مولایی. تهران: توس. ایرانی، نفیسه و میلاد جعفرپور. ۱۳۹۵. «رویکرد هجویری به حلاج با تأمل در کشف‌المحجوب». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). س10. ش2. صص134ـ121. بقلی شیرازی، روزبهان.۱۳۶۰. شرح شطحیات. تصحیح و مقدمه هانری کربن. تهران: انجمن ایران‌شناسی پورجوادی، نصرالله . 1385. پژوهش‌های عرفانی؛ جستجو در منابع کهن. تهران: نی. جامی، عبدالرحمن‌بن احمد. ۱۳۷۰. نفحات الانس من حضرات القدس. به تصحیح و مقدمه و تعلیقات محمود عابدی. تهران: مؤسسه اطلاعات. خطیب بغدادی، احمدبن علی. 1417. تاریخ بغداد. محقق عطا مصطفی عبدالقادر. ج12. بیروت: دارالکتب العلمیه خلاصۀ شرح تعرف.۱۳۴۹. تصحیح دکتر احمد علی رجایی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. رضایی، مهدی. ۱۳۸۷. مکتب جنیدیه/ریشه‌ها و اندیشه‌ها. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک‌گیل زرّین‌کوب، عبدالحسین. ۱۳۷۹. جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر. زمانی، علی. ۱۳۸۳ . «حلاج، القاب و اتهامات». پیک نور. س۲. ش۲. صص32ـ۲۶. سلمی، محمدبن حسین. 1331. طبقات الصوفیه. بتحقیق نورالدین شریبه. قاهره: جماعه الازهر للنشر و التألیف. سلمی، محمدبن حسین. 1388. مجموعه آثار ابوعبدالرحمن سلمی. گردآوری نصرالله پورجوادی. ج1. چ2. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. عطار، شیخ فریدالدین. 1370. تذکرةالاولیاء. تصحیح محمد استعلامی. چ5. تهران: زوار. غزالی، احمد. 1359. سوانح العشاق. بر اساس تصحیح هلموت ریتر؛ با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. غلامرضایی، محمد . ۱۳۸۸. سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه؛ از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. فولادی، علیرضا. 1389. زبان عرفان. چ3. تهران: سخن. قشیری، عبدالکریم‌بن هوازن.۱۳۹۰. ترجمۀ رسالۀ قشیریه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات مهدی محبتی. تهران: هرمس قیصری، ابراهیم .1362. « فرهنگ‌وارة القاب و عناوین بزرگان و مشایخ صوفیه». مجلة دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد. ش4و3. صص642ـ597. ماسینیون، لویی .1362. مصائب حلاج. ترجمه ضیاءالدین دهشیری. بی‌جا: بنیاد علوم اسلامی. مدرسی، فاطمه و عرب، مریم. 1393. کعبۀ دل؛ زبان صوفیانۀ عین‌القضات در تمهیدات. تهران: چاپار میرآخوری، قاسم. ۱۳۷۹. تراژدی حلاج در متون کهن. تهران: شفیعی. نیکلسون، رینولد. 1358. تصوف اسلامی و رابطة انسان با خدا. ترجمة محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: توس. هجویری، ابوالحسن علی‌بن عثمان. ۱۳۹۶. کشف‌المحجوب. مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمود عابدی. چ10. تهران: سروش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 647 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 320 |
||