بررسی وضعیت اطلاع رسانی و اطلاع جویی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمان درباره اطلاعات سلامت

دانش شناسی

دوره 12، شماره 46، آبان 1398، صفحه 51-62   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سعید غفاری^{* 1}؛ مرجان پورحبیبی²

¹دانشیاردانشگاه پیام نور قم، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه پیام نور واحد قم

چکیده

هدف: دسترسی پذیر ساختن اطلاعات علمی و توجه به فرایند اطلاع یابی در حوزه بهداشت و سلامت، می تواند شرایط را برای افزایش و ارتقای سطح سواد سلامت و نیز سلامت افراد در جامعه امروزی فراهم نماید. مطالعه حاضر با هدف بررسی رفتار اطلاع‌یابی سواد سلامت در میان کتابداران کتابخانه های عمومی کرمان صورت گرفته است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به روش پیمایشی صورت گرفته است. جامعه آماری مطالعه 275 کتابدار در کتابخانه های عمومی استان کرمان تشکیل می دهند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمونهای آماری و نرم افزار SPSS استفاده شده است.
یافته ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ راه ﻛﺴﺐ اﻃﻠﺎﻋﺎت ﺳﻠﺎﻣﺖ ﻛﺘﺎﺑﺪاران، ﺟﺴـﺘﺠﻮ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪار در ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻃﻠﺎﻋﺎت ﺳﻠﺎﻣﺖ، راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻠﺎﻋﺎت ﺳﻠﺎﻣﺖ درﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺮای ﺟﺴﺘﺠﻮی اﻃﻠﺎﻋﺎت ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎءاﺳﺖ. پژوهش حاضر نشان داد که کتابداران کتابخانه های عمومی کرمان به ترتیب با هدف اطلاع از روشهای درمان بیماری، اطلاع از نوع بیماری، اطلاع از روشهای پیشگیری از بیماری و اطلاع از وضعیت بهداشتی خود اقدام به اطلاع یابی سواد سلامت می کنند. همچنین پزشکان متخصص و فوق تخصص، کتاب، تلویزیون، وبسایتها و نیز شبکه اجتماعی تلگرام با بالاترین میانگین‌ها، به عنوان مهمترین مجاری کسب اطلاعات سلامت شناسایی شده‌اند.
نتیجه گیری: از آنجایی که مجاری و منابع کسب اطلاعات بهداشتی و سلامت در ارتقای سواد سلامت کتابداران مورد بررسی تاثیر گذار بوده‌است، می توان با آموزش جستجوی منابع اطلاعاتی و نیز تقویت فرایند اطلاع‌یابی آنها، به ارتقای سواد سلامت و به تبع آن سطح سلامت افراد کمک فراوانی نمود.

کلیدواژه‌ها

سواد سلامت؛ رفتار اطلاع یابی؛ کتابداران؛ کتابخانه های عمومی

مراجع

اﺧﻮﺗﻲ، م و دﻳﮕﺮان. (١٣٩٤). ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﺟﺴﺘﺠﻮی اﻃﻠﺎﻋﺎت ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻛﺮﻣﺎن و ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ. ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻼﻣﺖ: ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ چکیده ﻣﻘﺎﻻت دومین ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻰ اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪارى و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻰ ﺷﺎﺧﻪ ﻛﺮﻣﺎن. ﺗﻬﺮان: ﭼﺎﭘﺎر.

ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ، ز.؛ ﻋﻈﻴﻤﻲ، ﻣ.ح.؛  زارع، ﻓ. (١٣٩١). ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺟﺴﺖوﺟﻮى اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻼﻣﺖ در وب ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن ﺷﺎﻏﻞ در ﺳﺎزﻣﺎن آب و ﺑﺮق ﺧﻮزﺳﺘﺎن. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﻛﺘﺎﺑﺪارى و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ،١(١٥).

ﺧﺴﺮوى، ع.؛ اﺣﻤﺪزاده، خ. (١٣٩٢). ﺳﻨﺠﺶ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺳﻄﺢ ﺳﻮاد ﺳﻼﻣﺖ و ﻣﻴﺰان ﺧﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻣﻮزﺷﻰ در دﺳﺘﺮس ﺑﻴﻤﺎران دﻳﺎﺑﺘﻰ ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻰ درﻣﺎﻧﻰ ﺷﻬﺮ ﺷﻴﺮاز. ﻛﺘﺎﺑﺪارى و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻰ، ٦٣ (٣).

زارع ﮔﺎوﮔاﻧﻲ، و؛ ﻗﻴﺼری، ا؛ اﺻﻐﺮی ﺟﻌﻔﺮآﺑﺎدی، م. (١٣٩٣). رﻓﺘار اﻃﻠﺎعﺟﻮﻳﻲ اﻋﻀﺎی ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻬﺮ ﻗﺰوﻳﻦ درﺑﺎره ﺳﻠﺎﻣﺖ. تحقیقات  اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻰ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ،٢٠(١).

ﻃﻬﺮاﻧﻰﺑﻨﻰﻫﺎﺷﻤﻰ، م.؛ اﻣﻴﺮﺧﺎﻧﻰ، آ. (١٣٨٦). ﺳﻮاد ﺳﻼﻣﺖ در ﭘﻨﺞ اﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آن. ﮔﺎمﻫﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪ در آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ (ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ)، ٤ (١)، ١- ٩.

ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﻰ ﻟﻴﻤﻮﻧﻰ، ﺻ. (١٣٨١). ﺑﺮرﺳﻰ رﻓﺘﺎر اﻃﻼعﻳﺎﺑﻰ اﻋﻀﺎی ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷـﻨﺎس ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎی ﺷﻬﺮ ﺳﺎری. ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﺔ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاری و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻰ. داﻧﺸـﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﺷﻤﺎل.

موسوی، م.؛ فرج پور، م. (1395). بررسی وضعیت اطلاع جویی و اطلاع رسانی کتابداران کتابخانه های عمومی درباره اطلاعات سلامت (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی). علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 2(2)، 26-32.

Arndt TS.(2016). Health literacy: a natural role for librarians. Reference Services Review, 44(2), 81-4. doi: 10.1108/RSR-04-2016-0026

Britigan, D. H.  .( ٢٠١٣)The Role of Canadian Public Librarians in Promoting Health Literacy: Potential from Proquest Database. ,٢٠١٥ ,٢١ Area. Ph.D. Dissertation. University of Cincinnati. Retrieved January

Fagnano, M.; Halterman, J. S.; Conn, K. M. and et. al. (2012). Health Literacy and Sources of Health Information for Caregivers of Urban Children with Asthma. Clin Pediatr (Phila), 51(3), 267–273

Harris, R. and others. (2010). I’m  Not Sure If That’s What Their Job Is Consumer Health Information and Emerging “Healthwork” Roles in the Public Library. Reference and User Services Quarterly, 49(3), 239-252.

Kondilis, B.; Akrivos, P. D.; Salloum, S. & et. al. (2008). Health Literacy in Athens, Greece: Exploring Sources of Health Information in Adults. In EHMA Annual Conference June 25-27, 2008 - Athens, Greece. Retrieved January 28, 2015, from: www.ehma.org/files/16.40%20B%20Kondilis.ppt

Lambert SD, Loiselle CG.(2007). Health information seeking behavior. Qual Health Res, 17(8), 1006-1019.

Milimo Wasike, J.; Tenya, A. (2013). Provision of consumer health information: A case of Kenya Medical Training College and Provincial General Hospital, Nakuru County, Kenya. International Journal of Library and Information Science, 5(5), 140, 146.

Mohammed, B.S.  .(٢٠١٧)Public Libraries Role in  Promoting Health Awareness in Sultanate of ـOman . International Conference on Chemical, Ag ،(٣) ٢ ،ricultural.  Biological and Health Sciences, 103-105.

Mokhtar,  I.A;  Majid,  S;  Foo,  S. (2006 ).Using  information  technology  to improve  health information literacy in Singapore- An exploratory study. International conference on information and communications technology, 60-71.

Parker, R. .(٢٠٠٠)Literacy: A Challenge for American Patients and Their Health Care Providers. Health Promot Int, 15(4),277-283.

Pomerantz, K. L.; Muhammad, A.; Downey, S. and et. al.  .(٢٠١٠) Health:  Literacy Health for g Information Partners. Health Promot Pract, 11(1),79-88.

Raimondo PG.; Harris RL.; Nance M,Brown ED. (2014).  Health literacy and consent forms: librarians support research on human subjects. J Med Libr Assoc , 102(1), 5-8.

Yong J. Yi.(2014). Health literacy and health information behavior of Florida . public library users: A mixed methods study. Journal of Librarianship and Information Science,1-13.