نقش کتابخانه های عمومی شهرداری تهران در ارتقای سرمایه اجتماعی شهروندان

دانش شناسی

دوره 12، شماره 46، آبان 1398، صفحه 94-108   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زهره میرحسینی^{* 1}؛ نشانه پاکدامن²؛ الهه نفری زاویه³

¹دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران

²استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال

³کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابدار کتابخانه عمومی [e-mail]

چکیده

هدف: این پژوهش به تعیین  نقش کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش شهرداری تهران در ارتقاء سرمایه اجتماعی شهروندان  از دیدگاه کاربران پرداخته است.
روش پژوهش: از نظر هدف کاربردی وروش آن پیمایشی- تحلیلی است.جامعه آماری آن، شهروندان و مراجعه‌کنندگان کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران  به تعدا 18900 در نیمه دوم سال 1397هستند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد  377 نفر محاسبه  شد و سپس پرسشنامه در 4 کتابخانه واقع در 4 منطقه شهر تهران بر اساس درجه و متناسب با حجم مراجعان به صورت تصادفی ساده توزیع شد.
 پرسشنامه بر اساس مدل ناهاپیت و گوشال  تنظیم شدو آلفای کرونباخ آن 813% محاسبه شده است. نتایج تحقیق توسط نرم‌افزار "اس. پی. اس. اس^[1]" نسخه 22 و آزمون‌های کلموگروف-اسمیرنوف و t تک نمونه، t گروه‌های مستقل و تحلیل واریانس یک‌طرفه انجام یافته است.
یافته‌ها: نتایج آزمون تی  تک  نمونه­ای و  نتایج بررسی‌ها بر پایه داده‌های گردآوری‌شده از نمونه آماری نشان داد که  در سطح معناداری 001/0 ، نقش کتابخانه های عمومی شهرداری در ارتقاء سرمایه اجتماعی شهروندان  برای  ابعاد سرمایه اجتماعی شامل بعد ساختاری، رابطه‌ای و شناختی معنی‌دار  است ؛ و در سطح معنی‌داری بزرگ‌تر از 05/0 تفاوتی  بین سرمایه اجتماعی با مشخصات جمعیت شناختی اعضای کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران وجود ندارد .
نتیجه گیری: .  این نتایج نشان داد که مشخصات فردی مراجعه‌کنندگان کتابخانه‌های شهرداری بر سرمایه اجتماعی آن‌ها نقش کمی داشته و این کیفیت و کمیت خدمات  ارائه‌شده در کتابخانه‌های سازمان است که بر سرمایه اجتماعی مراجعه‌کنندگان به آن نقش دارد. با توجه به پراکندگی کتابخانه‌های شهرداری، فرهنگسراها، وخانه‌های فرهنگ این سازمان ظرفیت و پتانسیل بالایی در تبادل و ارتقا فرهنگی افراد جامعه، جلسات ملاقات ، گردهمایی های سیاسی و فرهنگی دارد و در ایجاد و افزایش سرمایه اجتماعی می تواند نقش مثبتی داشته باشد.



[1] SPSS

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ کتابخانه عمومی؛ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

مراجع

ابراهیمی، ر. (1390). بررسی نقش جایگاه کتابخانه‌های عمومی در افزایش سرمایه اجتماعی شهروندان (مطالعه موردی شهر تهران). پایان­نامه ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه تهران.

باب الحوائجی، ف.؛ زمانی راد، ن. (1393). بررسی میزان سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن در کتابخانه‌های دانشگاهی تابع وزارت علوم مستقر در شهر تهران. دانش شناسی، 7(24)، 41-52.

پارسازاده، ا.؛ شقاقی، م. (1388). کتابخانه‏ی عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی. تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 15(4)، 29-60.

دیانی، م.ح.؛ پریرخ، م.؛ محمودی، ح. (1393). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های فردوسی و علوم پزشکی مشهد. کتابداری و اطلاع رسانی، 58(15)،91-118.

دیانی، م.ح.؛ محمودی، ح. (1390). بررسی مقایسه­ای وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعه موردی: کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد).  فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 14(4)، 213-244.

دولانی، ع.  ؛ شناور، آ. ؛ برادر، ر. (1397) . بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و یادگیری سازمانی در کتابخانه های دانشگاهی شهر تبریز"  

       تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 52(1)،115-137

زوارقی، ر. (1388). کتابخانه‌های عمومی و نقش آن‌ها در مهندسی فرهنگی جامعه.  مهندسی فرهنگی،  3 (29 -30)، 41-58.

قدوسی، ح. (1381). مروری بر رویکردها و ابزارهای اندازه‏گیری سرمایه‏ی اجتماعی. ارائه‌شده در همایش سرمایه‏ی اجتماعی و جامعه‏ی مدنی، (تهران، 23 دی‏ماه).

قلیچ لی، ب.؛ مشبکی اصفهانی، ا. (1385). نقش سرمایه اجتماعی در ایجاد سرمایه فکری سازمان(مطالعه موردی دو شرکت خودروسازی ا

     یرانی).  دانش مدیریت، 19(75)، 125-147.  

میرزائی زنگی، ز. (1391). بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی کارکنان شاغل در کتابخانه‌های دانشگاه تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان.

 

Aabø, S.; Audunson, R. ; Vårheim, A. (2010). How do public libraries function as meeting places?. Library & Information Science Research, 32(1), 16-26.

Cox, E.; Swinbourne, K.; Pip, C., & Laing, S. (2000). A safe place to go: Libraries and social capital. Sydney: The State Library of New South Wales.

Johnson, C. A. (2010). Do public libraries contribute to social capital? : A preliminary investigation into the relationship. Library & information science research, 32(2), 147-155.

Johnson, C. A., & Griffis, M. R. (2014). The effect of public library use on the social capital of rural communities. Journal of Librarianship and Information Science, 46(3), 179-190.

Nahapiet, J. & Ghoshal, S. (1998). Social Capital, intellectual capital and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2), 242-266.

 Putnam, R. D.; Leonardi, R., & Nanetti, R. Y. (1994). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton university press.

Rhodes, J.; Lok, P.; Yu-Yuan Hung, R., and et. al.(2008). An integrative model of organizational learning and social capital on effective knowledge transfer and perceived organizational performance. Journal of workplace learning, 20(4), 245-258.

Thompson, D. (2009). What does ‘Social capital’mean?. Australian Journal of Social Issues, 44(2), 145-161.

Vårheim, A. (2017). Public libraries, community resilience, and social capital. Information Research, 22(1), CoLIS paper 1642. Retrieved from http://InformationR.net/ir/22-1/colis/colis1642.html (Archived by WebCite® at http://www.webcitation.org/6oVm9C51f)

Vårheim, A. (2014). Trust in libraries and trust in most people: Social capital creation in the public library. The Library Quarterly, 84(3), 258-277.