مدل‌یابی اهمال‌کاری تحصیلی، براساس طرحواره‌های ناسازگار و ویژگی‏های شخصیتی با میانجی‌گری تنظیم هیجانی و خودتعیین‌گری در دانش‌آموزان

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 9، شماره 35، آبان 1399، صفحه 47-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا محتشمی^{* 1}؛ حجت الله مرادی²؛ حسین بیگدلی³؛ فرشته افکاری⁴

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد شمال تهران ، تهران ، ایران

²دانشیار ، گروه روانشناسی ، دانشگاه امام حسین ، تهران ، ایران

³استادیار ، گروه روانشناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شرقی ، ایران

⁴استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: اهمال‏کاری تحصیلی بیانگر تأخیر در فعالیت‏های تحصیلی است که می‏تواند عمدی، اتفاقی و یا عادتی بوده و با عوامل متعددی مرتبط باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش‏بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس طرحواره‌های ناسازگار و ویژگی‏های شخصیتی با میانجی‏گری تنظیم هیجانی و خودتعیین‌گری در دانش‌آموزان انجام شد.
روش: روش پژوهش توصیف از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر تهران در سال 99-1398 تشکیل داد. 350 نفر از دانش آموزان با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و پرسشنامه‌های اهمالکاری تحصیلی سولومون و راثبلوم (1984)، طرحواره‌های ناسازگار یانگ )1998)، ویژگی‌های شخصیتی مک‌کری و کاستا (1985)، تنظیم هیجانی گراس و جان (2003) و خودتعیین گری گاردیا، دسی و ریان (2000) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد.
یافته‌ها: براساس نتایج این پژوهش، مدل پیشنهادی روابط علّی بین متغیرهای مذکور، از برازش قابل قبولی برخوردار بود. به‏طور کلی، در مدل پیشنهادی پژوهش، نتایج نشان دادند که طرحواره‌های ناسازگار و ویژگی‏های شخصیتی هم به‏صورت مستقیم و هم به‏صورت غیرمستقیم از طریق تنظیم هیجانی و خودتعیین‌گری در دختران دانش آموز با اهمال‌کاری تحصیلی رابطه دارند. همچنین، نتایج نشان داد که رابطه بین تنظیم هیجانی و خودتعیین‌گری با اهمال‌کاری تحصیلی در دختران دانش آموز منفی و معنادار است.
نتیجه گیری: توصیه می‏شود روانشناسان تربیتی و مشاوران تحصیلی برای کاهش اهمال کاری تحصیلی در دانش آموزان برنامه آموزشی مناسبی را تدوین کرده و راهکارهای بهبود طرحواره های ناسازگار، ویژگی‏های شخصیتی، تنظیم هیجان و خودتعیین‏گری را به آنان آموزش دهند.

کلیدواژه‌ها

اهمال‌کاری تحصیلی؛ طرحواره‌ ناسازگار؛ شخصیت؛ تنظیم هیجانی؛ خودتعیین‌گری

مراجع