ارزیابی راهبردهای افزایش توان رقابت پذیری کلان شهرهای ایران با تکیه بر استراتژی Coopetition ) مطالعه موردی:کلان شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان(

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 15، شماره 30، شهریور 1398، صفحه 15-27   

نویسندگان

مریم خضرایی شولای فر¹؛ زینب کرکه آبادی^{* 2}؛ سعید کامیابی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاداسلامی، سمنان، ایران

²دانشیارگروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

³استادیار گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

چکیده

ساختارجدید اقتصاد فضا در عصر جهانی شده ی معاصر، تغییرات اساسی در ساخت و پارادایم غالب توسعه اقتصادی_اجتماعی شهرها ایجاد نموده است. به طوری که شهرها از نقشی منفعل و پذیرا به بازیگرانی قوی در عرصه ملی و فرا ملی تبدیل شدند.به دنبال این تغییرات درادبیات برنامه ریزی شهری و استراتژی های توسعه، مفهوم جدیدی تحت عنوان "رقابت پذیری" شکل گرفت. شهرها امروزه وابسته به رقابت پذیری هستند، زیرا هرچه یک شهر از توان بیشتری برای رقابت برخوردار باشد، سازگاری بهتری با بحران های اقتصادی- اجتماعی ایجاد خواهد نمود. در ایران موضوع ارتقا رقابت پذیری از برنامه چهارم توسعه وارد ادبیات سیاست گذاری کشور شده است، ولی تنزل رتبه ایران و حضور کلان شهر تهران در عرصه رقابت به صورت منفرد و بدون بهره مندیاز پتانسیل هم افزایی و پیوند قابلیتهای رقابتی دیگر کلان شهرها ، لزوم تدوین راهبردهای تقویت توان رقابت پذیری شهرها را ضرورت می بخشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارتقا رتبه رقابت پذیری ملی، به ارزیابی استراتژی رقابت همکارانه میان کلان شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان با منطقه شهری خود می پردازد. روش تحقیق این پژوهش  از نوع توصیفی_تحلیلی و استفاده از تکنیک دلفی ،"تحلیل سلسله مراتبی فازی" و رتبه بندی " ویکور" بوده است. نتایج حاصله حاکی ازآن است که هرچه مادرشهر مرکزی، از توان رقابت پذیری بیشتری برخوردارباشد، ظرفیتهای همکاری با منطقه شهری آن کاهش می یابد و برعکس توزیع متوازن پتانسیل های رقابتی در میان مادر شهر مرکزی و منطقه شهری، ظرفیت های همکاری را گسترش می دهد. به طوری که مقایسه رتبه رقابت همکارانه کلان شهرها با رتبه رقابت پذیری آنها حاکی از ارتقا جایگاه آنها می باشد. بنا براین تجدید نظر در الگوی فعلی رقابت پذیری کلان شهرها، با تکیه بر استراتژی رقابت همکارانه و تمرکز بر مزایای رقابتی وابسته به مکان پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها

رقابت پذیری؛ کلان شهر؛ Coopetition؛ منطقه شهر