پیش‎بینی کیفیت زندگی از طریق مؤلفه‌های دلبستگی به والدین با واسطه‌گری شفقت به خود در دختران تحت‌مراقبت در مراکز نگهداری

روانشناسی اجتماعی

مقاله 1، دوره 9، شماره 60، شهریور 1400، صفحه 1-19   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم صارم‌پور¹؛ باقر غباری بناب^{* 2}؛ فریبرز باقری³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد آموزش ویژه، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی عمومی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ مؤلفه‌های دلبستگی به والدین با کیفیت زندگی دختران بی‎سرپرست و بد‎سرپرست و مطالعۀ نقش واسطه‎گری شفقت به خود بود. در این مطالعه سعی شد رابطه‎ متغیر شفقت به خود با کیفیت زندگی عملیاتی شود. روش پژوهش، توصیفی و از نوع طرح‎های همبستگی به روش تحلیل مسیر بود . جامعۀ آماری پژوهش، کلیۀ دختران بی‌‌سرپرست و بدسرپرست 19- 7 ساله بودند که در سال 1398 تعداد آنها در مراکز نگهداری شبانه‌روزی تحت نظارت سازمان بهزیستی استان تهران 450 نفر بود. تعداد افراد نمونه 241 نفر بود که طبق فرمول کوکران به روش نمونه‎گیری تصادفی ‎انتخاب شدند . ابزارهای مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه‎های کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (1996)، دلبستگی به والدین و همسالان آرمسدن و گرینبرگ (1987) و مقیاس شفقت به خود نف (2003) بود ند. اطلاعات جمع‎آوری شده با روش‌های آمار توصیفی، تحلیل واریانس، ضریب همبستگی و تحلیل مسیر با استفاده از نرم‎افزارهای SPSS و AMOS تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان داد که رابطۀ بین همۀ متغیرهای پژوهش رابطۀ خطی بوده است. از میان مؤلفه‏های دلبستگی به والدین، اعتماد به والدین هم به طور مستقیم و هم با واسطه‎گری شفقت به خود پیش‏بین مثبت کیفیت زندگی دختران بی‏سرپرست و بدسرپرست بود. از بین مؤلفه‌های شفقت به خود همانندسازی افراطی و انزوا به صورت معکوس پیش‎بین کیفیت زندگی بودند. یافته‌های این مطالعه همسو با پیشینۀ پژوهشی گویای اثرگذاری دلبستگی ایمن به والدین بر شاخص‎های کیفیت زندگی و تعامل آن با سازۀ شفقت به خود می‎باشد که ضمن دربرداشتن تلویحات بالینی می‏تواند در برنامۀ پیشگیری نیز کاربرد دارد.

کلیدواژه‌ها

دلبستگی به والدین# شفقت به خود#کیفیت زندگی

مراجع

پیروی، حمید. (1389). دلبستگی چیست؟. ماهنامۀ پیام مشاور، 11(110)، 4-1.##

حدادی، س. (1391). رابطۀ دلبستگی به والدین، دلبستگی به خدا و سازگاری در دانش‌آموزان بی‌سرپرست-‌ بد‌سرپرست و عادی، پایان‎نامه، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز##

خسروی، ص؛ صادقی، م.، و یابنده، م.ر. (1392). کفایت روانسنجی مقیاس شفقت خود، روش ها و مدل های روانشناختی، 3 (13): 59-47.##

رزاقی، ر. (1395) مراقبت و توانمندسازی کودکان دور از خانه، تهران: انتشارات ارجمند.##

رجبی، غ. و مقامی، ا. (1394). شفقت به خود به عنوان میانجی بین ابعاد دلبستگی با بهزیستی ذهنی: یک مدل تحلیل مسیر. روانشناسی سلامت، 4(16)، 96-79.##

سازمان بهزیستی کشور. (1388). دستورالعمل تخصصی مراقبت و پرورش کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی. ##

شعیبی، ف. (1392). سبک دلبستگی و روابط اجتماعی. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.##

شیرالی‎نیا، خ.؛ چلداوی، ر.، و امان الهی، ع. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر افسردگی و اضطراب زنان مطلقه. روانشناسی بالینی، 10(1): 20-9.##

طاهر کرمی، پ.؛ حسینی، ا.، و دشت بزرگی، ز. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت خود بر تاب‎آوری، خود گسستگی، امید به زندگی و بهزیستی روان شناختی زنان در حال یائسگی شهر اهواز. فصلنامۀ علمی پژوهشی سلامت اجتماعی، 5(3): 189-179.##

لطیفیان، م.، و دلاور­پور، م. (1391). بررسی رابطه سبک دلبستگی و سلامت روان با واسطه­گری خلاقیت هیجانی. فصلنامۀ تازه­های علوم شناختی، 14(2)، 62 - 45.##

مختاری، م.، و نظری، ج. (1389). جامعه­شناسی کیفیت زندگی. تهران: نشرجامعه­شناسان.##

مکوندی، س.، و زمانی، م. (1389). بررسی کیفیت زندگی و ابعاد مختلف آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. فصلنامۀ جندی شاپور، 2،4،206-191.##

ناصری محمدآبادی، ع.؛ عسکری، آ.؛ بهرامی، ف.؛ صادق، ر.، و  عابدی، ج. (1391 ) هنجاریابی پرسشنامۀ خزانۀ دلبستگی والدین و همسالان تجدیدنظر شده در کودکان 9 تا 11 ساله شهر اصفهان. پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره،.زمستان و پاییز،(2)2،40-25.##

نریمانی، م.؛ یوسفی، ف.، و کاظمی، ر. (1391). نقش سبک­های دلبستگی و کیفیت زندگی در پیش-بینی بهزیستی روانشناختی نوجوانان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری. مجلۀ ناتوانی­های یادگیری، 3، 142-124.##

نجات، س؛ منتظری، ع؛ هلاکویی نایینی، ک؛ محمد، ک.، و مجدزاده، س. (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت(WHOQOL-Bref) : ترجمه و روانسنجی گونۀ ایرانی – مجلۀ دانشکدۀ بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، زمستان85 (4) 4،12-1.  ##

نصیری، ح. (1385). بررسی روایی و پایایی مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و تهیۀ نسخه ایرانی آن. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. تهران: دانشگاه علم و صنعت. ##

نصیری، ح. و رضویه، ا. (1385) بررسی کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه شیراز بر اساس مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی. مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.##

Armsden, G. C., & Greenberg, M. T. (1987). The inventory of parent and peer attachment  Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence.  Journal of Youth and Adolescence, 16,427–454. ##

Barrocas, A. L. (2006). Adolescent Attachment to Parents and Peers. TheEmory Center for Myth and Ritual in American Life Working Paper, 50##

Berry, K-A., Kowalski, K.C., Ferguson, L.J. & Mchugh, T-L.F. (2010). An empirical phenomenologhy of young adult women exercisers body self-compassion. Qualitative research in Sport and Exercise, 2,293-312.##

Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Vol.2. Seperation: Anxiety and Anger. New York: Basic Book.##

Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss: Vol.3. Sadness and Depression. New York: Basic Book##

Bowlby, J. (1998). Attachment and Loss: Loss: Sadness and Depression, Vol.3.London: Pimlico.##

Bennet – Goleman T. (2001). Emotional Alchemy: How the Mind Can Heal the Heart. New York: Three Rivers Press.##

Dogan, T. (2010). The effects of psychodrama on young adults attachment styles. The Artsin Psychotherapy, 37(2), 112 – 119.##

Dozier, M.; Albus, K.; Fisher, P.A.; Sepulveda, S. (2002). Interventions for Foster Parents: Implications for Developmental Theory. Developmental and Psychopathology, 14(4), 843-860##

Faulkner, M. S., & Chang, L. I. (2007). Family Influence on Self-Care, Quality of Life, and Metabolic Control in School-Age Children and Adolescence with type 1 diabetes. Journal of Pediatric Nursing, V. 22, 1, 56-69##

Frostadottir, A. D., & Dorjee, D. (2019). Effects of Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) and Compassion Focused Therapy (CFT) on Symptom Change, Mindfulness, Self-Compassion and Rumination in Clients with Depression, Anxiety and Stress. Frontiers in Psychology, 10, 1099.##

Germer, C. K., & Neff, K. D. (2013). Self-compassion in clinical practice. Journal of clinical psychology; 69(8):856-67. ##

Gullone, E., & Robinson, K. (2005). The Inventory of Parent and Peer Attachment-Revised (IPPA-R) for Children: A Psychometric Investigaion. Clinical Psychology and Psychoterapy. 12, 67-89. ##

Gilbert, P. (Ed.). (2005). Compassion: Conceptualization, research and use in psychotherapy.New York: Routledye. ##

Gilbert, P., & Irons, C. (2005). Focused therapies and compassionate mind training for shame and self-attacking. In P. Gilbert (Ed.), Compassion: Conceptualizations, research and use in psychotherapy (pp. 263–325). London, UK: Routledge. ##

 

Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53(1), 6-41. ##

Herbert, l. (2016). Quality of life, well-being and wellness: Measuring subjective healt for foods and other products. Food Quality and Preference journal.54,101-109##

Irons, C., & Lad, S. (2017). Using compassion focused therapy to work with shame and self-criticism in complex trauma. Australian Clinical Psychologist, 3(1), 1743. ##

Neff, K. D. (2003). The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion. Self Identity, 2(3), 223-250. ##

Neff, K. D. (2008). Self-compassion and other-focused responding paper presented at the 8^th annual convention of the society for personality and socialpsychology, albugue: New Mexico. ##

Neff, K. D., & MCGhee, p. (2010). Self-Compassion and Psychological Resilience among Adolescents and Young Adults. Self and Identity, 9, 225-240. ##

Neff, K. D., Rude, SS., Kirkpatrick, K. (2005) .An examination of self –compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits. J Res Pers. 41, 139-154##

Neff, K. D., Pommier, E. (2013). The relation ship between self-compassion and other focused concern among college undergradates, community adult, and particing meditators, self and identity,12(2),160-178##

Neff, K. D., & Dahm, K. A. (2014). “Self-Compassion: what it is, what it does, and how it relates to mindfulness,” in Mindfulness and Self-Regulation, (Eds.). M. Robinson, B. Meier and B. Ostafin (New York, NY: Springer), 121–140. ##

Oken, BS. (2014). A systems approach to stress, stressors and resilience in humans. Behavior Brain Res. 11(5), 89-156. .##

Vugt, E., Lanctot, N., Paquette, G., Vezina, D. C. & Lemieux, A. (2014). Girls in residential care: From child maltreatment to trauma-related symptoms in emerging adulthood. Child Abuse & Neglect journal.38 (1)114-122.##