ارزیابی طرح بازآفرینی بافت فرسوده شهری با رویکرد مشارکت مردمی(نمونه موردی مطالعه محله همت‌آباد اصفهان)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 34، مرداد 1399، صفحه 119-134   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه میرزائی ارجنکی؛ امیر حسین شبانی شهرضا^*

گروه شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

امروزه توجه به بافت‌های ناکارآمد و قدیمی به اولویت اول سازمان‌های ذی‌ربط تبدیل‌شده است. به‌طوری‌که سازمان‌های شهری با برنامه‌ریزی عملیاتی و راهبردی در پی ساماندهی این‌گونه بافت‌ها هستند. رویکردهای مختلفی جهت ساماندهی بافت‌های فرسوده مدنظر سازمان‌های ذی‌ربط قرارگرفته که آخرین رویکرد؛ رویکرد بازآفرینی شهری است و در این مسیر، از حوزه توجه صرف به کالبد به عرصه تأکید بر ملاحظه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز گذری داشته است. از طرفی مشارکت یکی از مهم‌ترین الزامات برای موفقیت در انجام بازآفرینی شهری است؛ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی طرح بازآفرینی بافت فرسوده شهری با رویکرد مشارکت مردمی در محله همت‌آباد اصفهان پرداخته است. روش انجام پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی بوده است. از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه ‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. همچنین از مدل تصمیم‌گیری ANP و TOPSIS Fuzzy استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بازآفرینی بافت فرسوده محله همت‌آباد در ایجاد امنیت و تقویت دل‌بستگی و ایجاد حس تعلق در محله تأثیرگذار بوده است. این طرح توانسته است در ترغیب مردم جهت همکاری در کارهای اقتصادی محله تأثیرگذار باشد. بازآفرینی بافت فرسوده محله همت‌آباد به میزان زیادی توانسته است زمینه و بستر نوسازی را در محله فراهم کند و توانسته است در ایجاد انگیزه در شهروندان برای نوسازی در محله موفق باشد. همچنین یافته‌ها نشان داد بازآفرینی بافت فرسوده محله همت‌آباد توانسته است سبب افزایش بهبود وضعیت محیطی در محله شود. نتیجه‌گیری: بازآفرینی شهری به‌عنوان اصلی‌ترین رویکرد مداخله شهری بر اساس تحلیل دقیق وضع یک منطقه هدف، تطابق هم‌زمان بافت کالبدی، ساختارهای اجتماعی، بنیان اقتصادی و وضع محیط‌زیست پیگیری آن به‌صورت متوالی می‌تواند سبب بهبود و توسعه وضعیت محله همت‌آباد گردد.

کلیدواژه‌ها

بازآفرینی شهری؛ بافت فرسوده؛ مشارکت مردمی؛ محله همت‌آباد

مراجع

اکبرپور، محمد. (1387). نوسازی و بهسازی بافت فرسوده در محله سیروس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، تهران.

- امین زاده، بهناز، رضابیگی‌ثانی، راضیه. (1391). ارزیابی جایگاه مشارکت در طرح‌های منظر شهری به‌منظور ارائه فرایند مناسب بازآفرینی بافت‌های آسیب‌دیده. نشریه هنرهای زیبا، دوره 17 شماره 3.

- ایزدی، پگاه، قاسمی، فروغ، سالاری، مرجان. (1390). بازآفرینی پایدار راهی به‌سوی توسعه پایدار محلات فرسوده و مسئله‌دار شهری. کنفرانس ملی توسعه پایدار و عمران شهری، موسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان، اصفهان.

- ایزدی، حبیب. (1387). مشارکت واحدی: شـیوه‌ای مؤثر جهت نوسازی بافت‌های فرسوده. اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری.

- حبیبی، محسن، مقصودی، ملیحه. (1389). مرمت شهری.4. موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. 220.

- دستجردی، مسعود، مرادیان بروجنی، پیمان. (1394). مدل‌سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده شهری (مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان). فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، سال سوم، شماره دوازدهم.

- زنگی‌آبادی، علی، مؤید فر، سعیده. (1390). رویکرد بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده: برزن شش بادگیری شهر یزد. مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 9.

- کلانتری خلیل‌آباد، حسین، حقی، مهدی، موسوی، رفیع. (1394). مدیریت بافت‌های فرسوده شهری. تهران.1. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

- مدقالچی، نیکو. (1396). بررسی تحولات و تجارب مواجهه با بافت‌های فرسوده ایران. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری ایران. دانش شهر. شماره 421.

- مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری نفوس و مسکن سال‌های 95، 90، 85.

- موسوی، رفیع. (1396). تبیین ظرفیت‌های نهادی مؤثر بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری، نمونه موردی: منطقه 13. شهرداری تهران. پایان‌نامه دوره دکتری. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، جهاد دانشگاهی.

- مهندسین مشاور شارمند. (1397). گزارش طراحی شهری در محدوده 1/2 هکتاری اراضی بافت فرسوده همت‌آباد.

- نصر، طاهره. (1396). جُستاری در ارزیابی اقدامات نوسازی بافت‌های فرسوده شهری ایران (در قیاس با تجارب نوسازی جهانی) در راستای توجه به اهداف توسعه پایدار. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. سال 7، شماره پیاپی 27.

- نوریان، فرشاد، آریانا، اندیشه. (1391). تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری، مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. دوره 17، شماره 2.

- وزارت راه و شهرسازی. (1394). مجموعه قوانین و مقررات بازآفرینی شهری پایدار.

- Home, Robert K. )1982(. Inner city regeneration، E. & F. N. Spon, London, UK.

- McDonald, Sally, Malys, Naglis, Maliene, Vida. )2009(. Urban regeneration for sustainable communities: A case study, Technological and economic development OF ECO NOM Y. Baltic Journal on Sustainability.