بررسی تطبیقی نظام عروضی در زبان‌های فارسی و انگلیسی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 13، آذر 1399، صفحه 76-93   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

میثم ابراهیمی^{* 1}؛ دکترحسن دلبری²؛ مرضیه رحمتی³

¹دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی، ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

در نظام شناختی یک شعر، برخی ویژگی­ها مبتنی بر جوهرة شعر است مثل عنصر کلیدی عاطفه و برخی مربوط به دانش شعر مثل وزن، آهنگ، قافیه و صورخیال که هر یک از این ویژگی‌ها به نوعی باعث شناخت هویّت شعر می‌شوند. علم عروض یکی از دانش‌های ادبی است که دربارۀ چگونگی ایجاد وزن و انواع آن و نیز شگردهای ویژه آهنگ شعر سخن می‌گوید.  بدنۀ اصلی این پژوهش را توصیف نظام عروضی در زبان‌های فارسی و انگلیسی تشکیل می‌دهد که در آن به روش کتابخانه‌ای و مطالعۀ موردی و براساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به بررسی مقایسه‌ای علم عروض در زبان‌های فارسی و انگلیسی پرداخته شده‌است و در پایان این نتیجه حاصل می‌شود که این دو زبان در برخی تعاریف اصطلاحی مانند وزن، عروض و تقطیع مشابه یکدیگرند و برخی از اختیارات شاعری در عروض دو زبان را با وجود نام‌گذاری‌های متفاوت می‌توان معادل یکدیگر قرار داد، امّا از وجوه تمایز آن‌ها باید به توجّه منظم و دقیق مبحث عروض در فارسی و آشفنگی آن در انگلیسی، نوع وزن شعر در دو زبان (فارسی کمّی امتدادی و انگلیسی ضربی امتدادی)، وجود سه هجای کوتاه، بلند و کشیده در فارسی و دو هجای تکیه‌دار و بی‌تکیه در انگلیسی به خصوص تفاوت در الگوی مصوّر این هجاها، تعداد وزن‌های انشعابی و خوش‌آهنگ‌تر بودن اوزان فارسی نسبت به اوزان انگلیسی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

وزن؛ نظام عروضی؛ نقد تطبیقی؛ زبان‌های فارسی و انگلیسی

مراجع