ارزش‌گذاری پیامدهای رشد شهری بر خدمت اکوسیستمی ذخیره کربن (مطالعه موردی: زیر حوزه‌های آبریز شهر کرج)

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1399  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ساره السادات سجادی قائم مقامی¹؛ رومینا سیاح نیا ²؛ مجید مخدوم فرخنده³؛ نغمه مبرقعی دینان⁴

¹کارشناسی ارشد برنامه ریزی محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²استادیار گروه برنامه ریزی و طراحی محیط ، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³استاد گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴دانشیارگروه برنامه ریزی و طراحی محیط ، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

در دهه‌های اخیر، اکوسیستم‌های طبیعی به دلیل رشد روزافزون جمعیت و افزایش تقاضا به‌منظور فراهم نمودن امکانات لازم برای تأمین رفاه بشر دستخوش تغییرات اساسی شده و این تغییرات عموماً با تخریب محیط همراه است، لذا همواره باید نگران خسارات وارد بر اکوسیستمی بود که خود پشتیبان حیات بشر می‌باشد. بااین‌حال ارتباط بین فرایندها، عملکردهای اکوسیستمی و رفاه بشر پیچیده بوده و می‌بایست به‌منظور ارزیابی این ارتباطات و ارزش‌گذاری منافع، یک رویکرد چندجانبه و پیشگیرانه اتخاذ کرد. هدف از این پژوهش، ارزش‌گذاری پیامدهای رشد شهری بر خدمت اکوسیستمی ذخیره کربن در محدوده مطالعاتی بوده است. در این مطالعه، به بررسی خدمت ذخیره کربن در سه زیر حوزه آبریز استان البرز پرداخته شد. ابتدا نقشه‌های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و روش طبقه‌بندی نظارت‌شده برای دو دوره زمانی 1988 و 2018 تهیه، سپس نقشه خدمت ذخیره کربن با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای اینوست و ترست استخراج و درنهایت با استفاده از اطلاعات میزان کربن خاک، کربن روی زمین، زیرزمین و بافت مرده ارزش‌گذاری شد. نتایج حاکی از آن بود که بیشترین تغییرات در نقشه‌های کاربری اراضی متعلق به فضای ساخته نشده و فضای انسان‌ساخت است که به ترتیب کاهش 16 درصدی و افزایش 11 درصدی را نشان داد. در خصوص خدمت ذخیره کربن نیز درمجموع ارزش از حدود 14163 میلیارد ریال در تن بر هکتار از سال 1988 به حدود 13163 میلیارد ریال در سال 2018 رسیده است. به‌طور کلی‌تر می‌توان اظهار داشت که استفاده از ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستم لزوماً به معنی کاهش ارزش خدمت در روند توسعه نیست، بلکه بدین معنا است که با استفاده از این رهیافت می‌توان برای بهبود برنامه‌ریزی توسعه جهت حفظ و بهبود کیفیت اکوسیستم استفاده کرد. درواقع این رهیافت می‌تواند به‌عنوان یک حلقه واسط برای پیوند دادن بخش‌های انسان‌شناختی و بخش بوم‌شناختی تحت یک چارچوب برنامه‌ای و مدیریتی واحد مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

خدمات اکوسیستمی؛ inVest؛ Terrset؛ سنجش‌ازدور؛ رشد شهری؛ کرج

مراجع