بررسی فرانقش‌های اندیشگانی و متنی ترجمه سوره مُلک

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 11، شماره 44، دی 1399، صفحه 9-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

خدیجه بهرامی رهنما

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رویکرد نقش­گرا، ابزاری برای انتقال معنی و برقراری ارتباط میان افراد جامعه است. از نظریه­پردازان آن، می­توان به مایکل هلیدی اشاره کرد که آرای او، متّکی بر عناصر زبانی است تا صورت آن­ها. ساختار متن قرآن کریم، به گونه‌ای است که می­توان آن را، از زوایای مختلف از جمله رویکرد نقش­گرا مورد تحلیل قرار داد. بنابراین، جستار حاضر سوره مبارکه ملک را، بر اساس نظریه هلیدی مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق، با روش توصیفی- تحلیلی، ﻣﺴﺄله انواع فرآیندها، آغازگرها و انسجام متنی را در سوره ملک مورد تحلیل قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در فرانقش اندیشگانی، فرآیند مادی، بیش‌ترین فرآیند بکار رفته در متن است که خداوند با توصیف نظام شگفت­انگیز خلقت در صدد بوده است تا انسان، به قدرت و علم او پی ببرد. آغازگر ساده، آغازگر غالب بکار رفته در این سوره است و اغلب بندها نیز، دارای آغازگر بی­نشان هستند. از میان آغازگرهای مرکب نیز، آغازگر بینامتنی، بیش‌ترین بسامد را در این سوره داراست.

کلیدواژه‌ها

فرانقش اندیشگانی؛ متن؛ انسجام؛ واژگان؛ دستور

مراجع

قرآن کریم.

آقاگل­زاده، فردوس. 1394ش، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.

تولان، مایکل. 1386ش، روایت­شناسی؛ درآمدی زبان­شناختی- انتقادی، ترجمه سیّده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.

دلاشو، م. لوفلر. 1386ش، زبان رمزی قصّه­های پریوار، ترجمه جلال ستّاری، تهران: توس.

ستّاری، جلال. 1373ش، درد عشق زلیخا، تهران: توس.

صفوی، کوروش 1387ش، درآمدی بر معنی­شناسی، تهران: سوره مهر.

لطفی­پور ساعدی، کاظم. 1387ش، درآمدی بر اصول و روش ترجمه، تهران: نشر دانشگاهی.

مهاجر، مهران و نبوی، محمّد. 1393ش، به سوی زبان­شناسی شعر، تهران: آگه.

وحیدیان کامیار، تقی. 1386ش، دستور زبان فارسی(1)، تهران: سمت.

هلیدی، مایکل و حسن، رقیه. 1393ش، زبان، بافت و متن،تهران: سیاه­رود.

 

مقالات

اعلایی، مریم و همکاران. 1389ش، «بررسی تبادل معنا در کتاب­های درسی علوم انسانی در چارچوب دستور نظام­مند نقش­گرای هلیدی از منظر فرانقش بینافردی(رویکرد نقشگرا)»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش17، صص 233- 211.

اعلایی، مریم. 1388ش، «بررسی فرانقش متنی کتاب­های درسی علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین(سمت)»، عیّار، ش22، صص 113-92.

اورکی، غلام حسن و همکاران. 1395ش، «بررسی تطبیقی عناصر انسجام متنی در سوره مبارکه ناس و ترجمه فارسی آن بر پایه نظریه انسجام متن هلیدی و حسن»، معارج، س 2، ش 1، صص 140-129.

ایشانی، طاهره و معصومه نعمتی. 1392ش، «بررسی انسجام و پیوستگی در سوره صف با رویکرد زبان­شناسی نقش­گرا»، انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش 27، صص 96-65.

بابازاده اقدم، عسگر و فاطمه فیرورقی. 1398ش، «سبک­شناسی سوره نازعات»، مطالعات قرآنی، ش 37، صص311- 336.

تاکی، گیتی. 1378ش، «پیوستگی و هم­بستگی متن در زبان فارسی»، زبان­شناسی، ش28و 27، صص 81- 73.

صفوی، کوروش. 1382ش، «پژوهشی درباره باهم­آیی واژگانی در زبان فارسی»، زبان و ادب دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، ش18، صص 13-1.

عزیزخانی، مریم و همکاران. 1396ش، «کاربست دستور نقش­گرای هلیدی بر سوره انشراح»، پژوهش­های ادبی- قرآنی، س5، ش4، صص 95-69.