بررسی تطبیقی دریافت در رمان «دوبلینی‌ها» اثر جویس و «زنده بگور» صادق هدایت

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 56، دی 1399، صفحه 31-52   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد کریمی¹؛ ناصر ملکی²

¹کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

²دانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

نظریه دریافت، بر این فرض استوار است که مخاطب، خود، تولید معنا می­کند. در این نظریه هر مخاطب بر اساس موقعیت اجتماعی، تاریخی و تجربه ذهنی­اش، از متن درک و برداشتی دارد که این برداشت، ادراک و توقع او را از آنچه هست، بالاتر می­برد و او دیگر مخاطب قبل از خواندن آن متن نیست. یکی از روش­های نویسندگی جیمز جویس(1882-1941م) و صادق هدایت(1281-1330ش)، استفاده از عناصر نظریه دریافت است. آن­ها به خوبی توانسته­اند، خوانندگان را با متن همراه سازند. هدف اصلی این مقاله، یافتن نمونه­های از عناصر نظریه دریافت(فضای باز، فرجام باز، پایان دور از انتظار، زنجیره­های نامطمئن، اشاره به بخش­هایی از متنی دیگر، نوشتن بر اساس بافت فرهنگی و طرح پرسش) می­باشد که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه تحقیق کتابخانه­ای انجام شده است. نگارندگان مقاله بر آن‌اند تا با ارائه مثال­هایی از داستان­های کتاب «دوبلینی­ها» و مجموعه داستان «زنده بگور» شیوه­های استفاده جویس و هدایت را از نظریه دریافت، بررسی و تبیین نمایند.

کلیدواژه‌ها

عناصر نظریه دریافت؛ خوانش متن؛ تولید معنا؛ بافت فرهنگی

مراجع

انجیل متی.

احمدی، بابک. 1380ش، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.

احمدی، بابک. 1384ش، حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز.

جویس، جیمز. 1372ش، دوبلینی‌ها، ترجمه محمدعلی صفریان و صالح حسینی، تهران: انتشارات نیلوفر.

ریکور، پل. 1373ش، زندگی در دنیای متن، ترجمه بابک احمدی، تهران: نشر مرکز.

سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. 1377ش، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.

واعظی، احمد. 1380ش، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

هدایت، صادق. 1342ش، زنده بگور، تهران: انتشارات امیرکبیر.

کتب لاتین

Bennett, Susan. (1990). Theatre Audiences: A Theory of Production and Reception. London: Routledge.

Harold Brodbar, (1961). A religious allegory: Joyce's "A Little Cloud", Midwest Quarterly. Vol.2. no.3. Pp.221-7.

Iser, Wolfgang. (1978). The Act of Reading: A Theory of Aesthetic response.
Baltimore: Johns Hopkins UP.

Nash, John. (2010). James Joyce and the Act of Reception: Reading, Ireland, Modernism. England: Cambridge Publication.

Stein, William B. (1963). The Effects of Eden in Joyce’s Eveline. Renascence, XV.

Schleiermachers,Sh.(1993). The Problems of Language in Schleiermacher’s Hermeneutics. Baltimore: Johns Hopkins UP.

 

مقالات

نوبخت، فرشته. 1388ش، «جیمز جویس و جادوی ادبیات»، مجله ادبی هیچستان، شماره 97، صص 47- 55.

یاس و ایزر. 1387ش، «نظریه دریافت»، بهمن نامور مطلق، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 11، صص 93-111.