نقد تطبیقی رمان سیذارتا در مقایسه با شاهکارهای برجسته عرفانی- تعلیمی ادب فارسی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 56، دی 1399، صفحه 431-450   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

احمد یشیل¹؛ حجت عباسی²

¹استادیار ادبیات اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه ساکاریا، شهر ساکاریا- ترکیه

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رمان «سیذارتا» که توسط هرمان هسه، نویسنده اهل آلمان نگاشته شده است، در زمره برترین داستان­های عرفانی- تعلیمی ادبیات معاصر جهان، از دید جهان­بینی و آموزه‌های تبلیغی، همگونی­ها و مطابقاتی شگرف با تعالیم شاهکارهای کلاسیک ادبیات فارسی دارد. این نوشتار در پی آن است که با رویکردی تطبیقی و با گستردن دامنه بازنمایی همسانی­ها میان رمان «سیذارتا» و ادب عرفانی و تعلیمی فارسی به حیطه درونمایه‌‌ها، شعارپردازی­ها و پیام­های ضمنی، گامی مثبت در جهت واکاوی و بازشناساندن هرچه بیش‌تر ظرفیت­های الهام­بخشی گنجینه­های ادب پارسی بردارد و در عین حال بر این پیشنهاد تأکید کند که گستره ادبیات فارسی، استعدادی شگرف برای به نظم در آوردن و یا دست کم مستند به شواهد شعری کردنِ این رمان دارد؛ امری که در صورت تحقق می­تواند به عنوان راهکاری شایسته هم برای خروج از بن­بست ادبی و هم خلق فرصتی نوین از برای شاعران، مترجمان و نمایشنامه­نویسان این مرز و بوم باشد.

کلیدواژه‌ها

سیذارتا؛ هرمان هسه؛ ادب عرفانی و تعلیمی فارسی؛ منظوم ‌سازی

مراجع

حافظ، شمس­الدین محمد. 1387ش، دیوان غزلیات، به کوشش محمد قزوینی و قاسم غنی، چ سوم، تهران: روزنه کار.

خیام نیشابوری، عمر ابن ابراهیم. 1392ش، رباعیات، به کوشش غلامعلی محبی­نژاد، چاپ دوم، تهران: اندیشه عالم.

سعدی شیرازی، مصلح الدین عبدالله. 1376ش، بوستان، به کوشش محمد علی فروغی، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.

صفا، ذبیح­الله. 1339ش، تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، چ اول، تهران: ابن سینا.

عطار نیشابوری، فریدالدین. 1338ش، مصیبت نامه، به کوشش عبدالوهاب نورانی وصال، تهران: زوار.

کوئیلو، پائلو. 1385ش، کیمیاگر، ترجمه میترا میرشکار، چ سوم، تهران: افراز.

گویارد، ام اف. 1374ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه علی­اکبر خانمحمدی، چ اول، تهران: پاژنگ.

مولوی، جلال الدین محمد. 1378ش، مثنوی معنوی، به کوشش رینولد نیکلسون، چ هفتم، تهران: اطلاعات.

نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. 1392ش، لیلی و مجنون، ویرایش کاظم عابدینی مطلق، چاپ دوم، تهران: آدینه سبز. 

هسه، هرمان. 1381ش، سیذارتا، ترجمه امیر فریدون گرگانی، تهران: فردوس.  

ولک، رنه و آوستن وارن. 1373ش، نظریه ادبی، ترجمه ضیا موحد و پرویز مهاجر، چ اول، تهران: اندیشه­های نو.

 

مقالات

خدارحمی، فاطمه، مریم جلالی و نرگس جابری نسب. 1399ش، «آموزه‌های تعلیمی در متون کهن با تکیه بر مرزبان نامه»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره 14، شماره 55، صص 157- 175.

طغیانی، اسحاق و زهره مشاوری. 1393ش، «بررسی تطبیقی مفهوم سلوک در رمان سیذارتا و حکایت شیخ صنعان»، مجله ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال دهم، شماره 34، صص 161- 191.

مشاوری، زهره، محمدرضا نصر اصفهانی و سید مرتضی هاشمی. 1391ش، «مقایسه تحلیلی رمان سیذارتا با حکایت شیخ صنعان»، مجله ادبیات تطبیقی دانشگاه کرمان. دوره 3، شماره 6، صص 241- 263.