مبانی فقهی حقوقی بیمه اموال توقیفی

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 16، شماره 61، آذر 1399، صفحه 57-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2020.678158

نویسندگان

علی جعفرزاده شاهی¹؛ غفور خوئینی^{* 2}؛ جمشید یحیی پور³

¹دانشکده حقوق دانشگاه خوارزمی گروه حقوق خصوصی

²دانشگاه خوارزمی

³استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه علامه محدث نوری

چکیده

توقیف اموال یکی از نهادهایی است که مقنن در راستای حفظ حقوق محکوم له و یا مدعی و به منظور تضمین حقوق اشخاص وضع کرده و مبنای آن عموماً در جهت حفظ حقوق فردی است. لکن اجرای این مقررات می­­­­­­­­­­­­­تواند جنبه­های اجتماعی و اقتصادی جامعه را تضعیف کند. این درحالی است که قوانین، امروزه باید جامع باشد و علاوه بر حفظ حقوق فردی، حقوق جمعی را نیز مطمح نظر قرار دهد. در این راستا ضمن ارائه تعریفی جدید از توقیف اموال و بررسی مبانی الگوساز اجتماعی و اقتصادی، به نقد مبانی موجودی که فلسفه ی وضع مقررات موجود توقیف اموال است پرداخته و با ارائه ی تئوری جدید بیمه اموال توقیفی در این خصوص، در راستای اجتماعی سازی حقوق و حفظ حقوق فردی و حقوق جمعی اقدام کرده و مبانی فقهی و حقوقی بیمه اموال توقیفی را بر اساس بنای عقلا، قاعده لاضرر و شمول عمومات و اطلاقات ادله بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

توقیف اموال؛ حقوق فردی؛ حقوق جمعی؛ عدالت اقتصادی؛ بیمه

مراجع

1- آخوند خراسانی، محمدکاظم، (1415)، کفایة الاصول، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، چاپ سوم.

2- آشتیانی، محمدحسن، (1403)، بحر الفوائد فی شرح الفرائد، کتابخانه آیة اله مرعشی، قم، چاپ اول.

3- آقالوی، بهاره ،(1390)، عدالت اقتصادی در دیدگاه­های متفاوت، عدالت اقتصادی، مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، تهران، اول.

4- ابن اثیر، مجد الدین ،(1367)، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم.

5- احمد بن محمد(مقدس اردبیلی)، (بی­تا)، زبدة البیان، المکتبة الحعفریة لاحیاء آثار الجعفریة، تهران، چاپ اول.

6- اصفهانی غروی، محمدحسین، (1429)، نهایه الدرایه فی شرح الکفایة، مؤسسه آل البیت لاحیا التراث، بیروت.

7- انصاری دزفولی، مرتضی بن محمد امین ،(1414)، رسائل فقیه، مجمع الفکر الاسلامی، قم، چاپ اول. 

8- اوترویل، ژان فرانسوا،(1381)، مبانی نظری و عملی بیمه، ترجمه عبدالناصر همتی و علی دهقانی، بیمه مرکزی ایران، تهران، چاپ اول.

9- ایزدی فرد، علی اکبر و حسن نژاد، مجتبی، (1395)، فقه الکترونیک در الگوی ایرانی اسلامی‌پیشرفت، تهران، انتشارات الگوی پیشرفت، چاپ اول.

10- ایروانی نجفی، میرزاعلی، (1384)، حاشیة المکاسب، کیا، تهران، چاپ اول.

11- ایزدی فرد، علی اکبر، رجبی، فرشید، جهانی، علی اکبر، (1397)، بررسی فقهی حقوقی بیمه خسارت ناشی از تورم منفی، فصلنامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، پانزدهم، پنجاه و چهارم.

12- ایزدپناه، مسیح و هوشنگی، محمد، (بی تا)، اصول و کلیت بیمه، مرکز آموزش و توسعه بیمه ایران، تهران، چاپ اول.

13- جعفری لنگرودی، محمد جعفر ،(1391)، ترمینولژی حقوق، گنج دانش، تهران، چاپ بیست و سوم. 

14- جمالی زاده احمد، (1379)، اصل آزادی قراردادها و دلیل فقهی آن، مجله علوم اسلامی‌دانشگاه سیستان و بلوچستان ویژه­انامه الهیات و معارف اسلامی.

15- حائری طباطبائی، سید علی بن محمد ،(1418)، ریاض المسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، اول، جلد چهاردهم. 

16- حر عاملی، محمد بن حسن ،(1409)، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، اول، جلد بیست و هفتم.

17- حسینی حائری، سید کاظم، (1430)، مباحث الاصول تقریر الابحاث الشهید السید محمد باقر صدر، دارالبشیر، قم، چاپ اول.

18- حکیمی‌تهرانی، محمد مهدی, (1390)، بررسی شرایط،احکام و آثار توقیف اموال غیر منقول، معرفت حقوق، چاپ اول.

19- خویی، ابوالقاسم، (1393)، مصباح الفقاهه فی المعاملات المکاسب المحرمه، تصحیح محمد علی توحیدی، مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، قم، جاپ دوم. 

20- رحمتی فر، سمانه، شهابی، مهدی، گرجی ازندریانی، علی اکبر، (1395)، اساسی­شدن حقوق به مثابه بدیل مشروطه­گرایی در دوران جهانی­شدن، مطالعات حقوق دانشگاه شیراز، هشتم، چاپ چهارم.

21- شهابی، مهدی، نیکویی، مرضیه، (1391)، حقوق متافیزیکی تأملی بر نقش ارزش در ایجاد قاعده ی حقوقی"، مطالعات حقوق دانشگاه شیراز، چهارم، اول.

22- صانعی دره بیدی، منوچهر ،(1377)، فلسفه اخلاق و مبانی رفتار، سروش، تهران، اول. 

23- طاهری، حبیب اله ،(1418)، حقوق مدنی، دفتر انتشارات اسلامی‌وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، دوم.

24- طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، (1362)، کانون انتشارات محمدی، تهران، چاپ سوم. 

25- طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، (1419)، عروة الوثقی، مؤسسه نشر اسلامی، قم، چاپ اول.

26- عاملی، سید جعفر مرتضی، (1369)، بازار در سایه ی حکومت اسلامی، حسینی، سیدمحمدرضا، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.

27- عمید، حسن ،(1357)، فرهنگ فارسی عمید، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ سیزدهم. 

28- غروی نائینی، میرزا محمد حسین ،(1373)، منیۀ الطالب فی حاشیۀ المکاسب، المکتبه المحمدیه، تهران، چاپ اول.

29- غروی نائینی، میرزا محمد حسین، (1401)، فوائد الاصول، انتشارات نشر اسلامی، قم، چاپ دوم.

30- قمی، ابوالقاسم، (1371)، جامع الشتات، با تصحیح رضوی، مرتضی، کیهان، تهران.

31- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، تصحیح علی اکبر غفاری، (1405)، الکافی، دار الاضواء، بیروت. 

32- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، تصحیح علی اکبر غفاری ،(1405)، الکافی، دار الاضواء، بیروت.

33- محقق داماد، سید مصطفی، (1406)، قواعد فقه، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، دوازدهم، جلد اول. 

34- محقق داماد، سید مصطفی، جعفری خسروآبادی، نصراله، (1389)، بررسی قاعده مقابله با خسارت بر اساس فقه اسلامی‌و حقوق موضوعه ایران، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوم، چاپ چهل و سوم.

35- مطهری، مرتضی ،(1403)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، انتشارات حکمت، تهران، چاپ اول.   

36- مظفر، محمد رضا ،(1403)، اصول فقه، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ چهارم.

37- مکارم شیرازی، ناصر ،(1427)، استفتائات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول.   

38- موسوی بجنوردی، سید محمد ،(1385)، مجموعه مقالات فقهی_حقوقی، فلسفی و اجتماعی،نشر عروج، تهران، چاپ چهارم.   

39- موسوی بجنوردی، سید محمد، سمیعی زفرقندی، زهرا، (1390)، تحلیل ماهیت و انواع قرارداد بیمه عمر با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، متین، چاپ سیزدهم.

40- موسوی خمینی، سید روح اله، (1392)، تحریر الوسیله، انتشارات مؤسسه نشر آثار امام، تهران، چاپ اول.

41- نظرپور، محمد نقی ،(1387)، بازار در حکومت امام علی (ع)، دانشنامه امام علی (ع)، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی، قم، چاپ چهارم. 

42- یزدی، محمدکاظم، (1390)، سؤال و جواب، با اهتمام محقق داماد، مصطفی، گردآورنده استادی، رضا، محققین وحدتی شبیری، حسن و مدنی بجستانی، محمود، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، جلد دوم.

43- یوسفی، احمد علی ،(1381)، ربا و تورم:بررسی تطبیقی جبران کاهش ارزش پول و ربا، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، تهران، چاپ اول.     

44-Aristote, A. (1972).  Éthique à nicomaque, Traduction Par Tricot.J. Paris: Librairie Philosophique j. Vrin.

45- Ashwerth, A. (1991).  Principles of criminal law. Oxford: Clarendon.

46- Bate, P. J. (1992). Mitigation of damages. British Westinghouse Electric and Manufacturing Co. V. Underground Rys,  3, 13-23.

47- Cooper, S.K. (1993).  Corrective justice, Substantive equality and tort Law. Captus University.

48- Gary, C.B. (1999). The philosophy of law. New York: Garland .

49- Honnold, J.O. (1999). Uniform law for International Sales under the 1980 United Nations Convention  aan den Rijn. Netherlands: Kluwer Law International.

50- Ivamy, E.R.H. (1993).  General principles of insurance law. London: Butter Worths.

51- Mackenrich, E. (2003). Cantracte law. London: Palgrave Macmillan.

52- Vasak, A.K. (1991). The sustained efforts to give force of law to the universal declaration of human rights. Unesco Courier .

53- Wright, R.W. (1995).  Right, justice and tort law. Collection of Essayes In Philosophical Foundations of Tort Law , 1, 22-32