مطالعه تطبیقی قانون بیمه اجباری تورم در فقه و حقوق اسلامی با حقوق فرانسه

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 11، شماره 43، آذر 1399، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

میترا شریعت زاده¹؛ عباس عرب خزایلی^{* 2}؛ سید عسگری حسینی مقدم²

¹دانشجوی دکتری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

²استادیار، گروه الهیات، فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی مسئله اجبار در بیمه تورم، در نظام‌های حقوقی ایران و فرانسه است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در حال حاضر هر دو کشور ایران و فرانسه، فاقد قانونی مدون در مورد بیمه اجباری تورم هستند، اما هر دو کشور به گونه‌ای مجوز تصویب این قانون را دارند. کشور ما بر پایه ادله فقهی وجود چنین سازوکاری را به رسمیت شناخته و قابلیت قانونگذاری آن ساده‌تر است. فرانسه نیز به موجب کامن لای خاص خود، در صورت لزوم می‌تواند نسبت به اجباری شدن این سازوکار اقدام کند. لذا مجوز تصویب این قانون در صورت لزوم، وجه اشتراک اصلی قانون دو کشور است. بر مبنای فقهی، وجود چنین نوعی از بیمه فاقد اشکال است و بر مبنای آن قانون مختار به رسمیت بخشیدن بدان می‌باشد. بر مبنای حکم حکومتی نیز در شرایط ضروری، می‌توان وجود چنین صنعتی را اجباری نمود که البته تاکنون انجام ‌نشده است. در مطالعه تطبیقی با حقوق کشور فرانسه، رسمیت قانونی و تصریح جزئیات در قانون کشور ما بهتر بوده و می‌تواند به ‌عنوان ماده ‌قانونی چه در قانون مدنی و چه در قانون بیمه اضافه گردد. اما نقطه‌ ضعف چنین قانونی، زمان‌بر بودن آن است. اما مطابق با سیستم حقوقی کشور فرانسه، تشخیص نهادهای ناظر خارج از قوه مقننه و قضائیه و پیگیری سریع اجرای چنین قانونی، می‌تواند تا پیش از طوفان اقتصادی، از مال افراد صیانت کند. در واقع سرعت عمل در چنین مسئله‌ای نقطه افتراق دو نظام حقوقی و نقطه ‌ضعفی برای کشور ما محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تورم؛ بیمه اجباری؛ ثبات اقتصادی؛ حقوق فرانسه؛ فقه

مراجع

قرآن کریم.

آشتیانی، محمدحسن (1403ق). بحر الفوائد فی شرح الفرائد. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.

آقامهدوی، اصغر؛ اسماعیلی گیوی، حمیدرضا؛ کاوند، مجتبی (1388). بررسی الگوهای بیمه اسلامی مبتنی بر مضاربه از نظر سازوکارهای عملیاتی و فقهی. جستارهای اقتصادی، 6(12)، ص121-148.

بهادرانی، ابراهیم (1390). تورم و چالش­های آن. تهران: انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی.

جمالیان، امید (1395). بررسی فقهی قراردادهای بیمه. تهران: انتشارات مینوفر، چاپ دوم.

جمالی­­زاده، احمد (1393). بررسی فقهی عقد بیمه. قم: انتشارات بوستان کتاب.

خویی، ابوالقاسم (1422ق). مصباح الاصول. قم: آل البیت، ج1.

دهخدا، علی اکبر (1348). فرهنگ لغت دهخدا. تهران: نشر اندیشه.

رجبی، فرشید؛ ایزدی‌فرد، علی اکبر؛ جهانی، علی اکبر (1397). بررسی فقهی و حقوقی بیمه خسارات ناشی از تورم منفی. پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 15(54)، ص97-118.

سمیعی زفرقندی، زهرا (1390). بررسی ابعاد فقهی-حقوقی قرارداد بیمه و خلاهای آن در قانون ایران با رویکردی بر نظر امام خمینی. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1388ق). الروضه البهیه فی شرح لعمه الدمشقیه. کاشان: اندیشه‌های حقوقی.

صدر، محمدباقر (1408ق). مباحث الاصول. قم: بی‌نا.

صمدائی گله کلائی، علیرضا (1388). بررسی حقوقی اصل جانشینی در قراردادهای بیمه. مازندران: دانشگاه مازندران.

طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق). المیزان دار الکتب الاسلامی. تهران: نشر اسلامیان، چاپ ششم.

عرفانی، محمود (1372). حقوق تجارت. تهران: انتشارات جنگل.

عسگری، محمدمهدی؛ صادقی شاهدانی، مهدی؛ حسینی، سیدعلی؛ سیفلو، سجاد (1395). بررسی فقهی اوراق بهادار بیمه­ای (با رویکرد موضوع‌شناختی). پژوهشنامه بیمه،31(1)، ص123-138.

علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکره الفقها. قم: انتشارات قم.

غروی نائینی، میرزا محمدحسین (1401ق). فوائد الاصول. قم: انتشارات نشر اسلامی، چاپ دوم.

فخرالمحققین (760ق). ایـضـاح الـفـوأد فى شرح اشکالات القواعد. قم: نشر اسماعیلیان، ج2.

مظاهری، حسین (1386ق). درس خارج شماره 155. قم: دفتر اطلاع‌رسانی حوزه علمیه.

مظفر، محمدرضا (1406ق). اصول الفقه. بیروت: انتشارات بیروت، چاپ دوم.

مکارم شیرازی، ناصر (1422ق). مسائل المستحدثه، درس خارج فقه. قم: نشر آل بیت(ع).

مولودی، محمود (1379). بررسی فقهی بیمه. الهیات و معارف اسلامی، 48(1)، ص165-184.

مومنی وصالیان، هوشنگ؛ دقیقی اصلی، علیرضا؛ آل احمدی، ایتسام (1392). اثر تورم بر بیمه‌های عمر و راهکارهای خنثی‌سازی آن. پژوهش‌های حقوق خصوصی، 7(23)، ص31-60.

هاشمی، اصغر (1393). بررسی ماهیت فقهی و حقوقی بیمه‌های اشخاص در فقه و حقوق ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. شاهرود: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود.

یوسفی‌راد، زینب (1388). بیمه مهریه از منظر فقه و حقوق موضوعه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور.

 

 

Carayannopoulos, P. ; Kovacs, P. & Leadbetter, D. (2003). Insurance Securitization: Catastrophic event exposure and the role of insurance linked securities in addressing risk. ICLR Research, No.26, P.1-6.

Frame, W.S. ; Mihov, A. & Sanz, L. (2020). Foreign investment, regulatory arbitrage, and the risk of US banking organizations. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 55(3), P.955-988.‏

Frey, A. ; Kirova, M. & Schmidt, C. (2009). The role of indices in transferring insurance risks to the capital markets. Sigma, No.4.

Frey, A. ; Kirova, M. & Schmidt, C. (2009). The role of indices in transferring insurance risks to the capital markets. Sigma, No. 4.‏

Groutel, H. ; Pierre, P. ; Leduc, F. & Asselain, M. (2008). Traité du contrat d'assurance terrestre.‏ [Computer file]