بررسی مفهوم خبره و خبرگی در اندیشۀ اسلامی

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 11، شماره 43، آذر 1399، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی فدایی مهربانی^{* 1}؛ ناصر گروسی²؛ سعید جهانگیری³

¹استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران

²مربی، واحد البرز، دانشگاه پیام نور، البرز، ایران

³سعید جهانگیری دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم خبره و خبرگی در اندیشۀ اسلامی است. در این راستا و با روش توصیفی – تحلیلی ضمن تبیین جایگاه مفهوم خبرگی در ادبیات سیاسی اسلامی، نشان داده شد که مسلمانان چه درکی از مفهوم خبرگی داشته‌اند و این درک، چگونه به‌مثابۀ یکی از معیارهای تعیین حدود و مختصات مفهوم سیاست در اسلام عمل کرده است. شریعت به‌مثابه یک متن، نیاز به خوانش و تفسیر دارد که این امر مستلزم وجود افرادی نخبه، خبره و فقیه در دین است. سیاست در مفهوم اسلامی به ‌طرزی بنیادین با مفهوم خبرگی گره خورده و غالباً منظور از خبره یا اهل خبره، حکام و مسئولین هستند.

کلیدواژه‌ها

خبرگان؛ حجیت اهل خبره؛ سیاست اسلامی؛ حکمت سیاسی؛ ولایت فقیه؛ فقه سیاسی

مراجع

قرآن کریم

اشتراوس، لئو (1381). فلسفه سیاسی چیست. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

افلاطون (1375). دوره آثار (رسالۀ گرگیاس). ترجمة محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: خوارزمی.

افلاطون (1382). خطابۀ دفاعیه سقراط (شاهکارهای افلاطون در حکمت سقراط). ترجمه و نگارش محمدعلی فروغی. تهران: جامی.

‌انصاری، شیخ مرتضی (1428ق). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی، الطبعه التاسعه.

آخوند خراسانی، محمدکاظم (1432ق). کفایه الاصول. قم: تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث.

بیومی مدکور، ابراهیم (1360). دربارة فلسفة اسلامی، روش و تطبیق آن. ترجمة عبدالمحمد آیتی. تهران: امیرکبیر.

حرعاملی، محمد بن ‌حسن (1416ق). تفضیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التُّراث، ج27.

حکیمی، محمدرضا (1374). دانش مسلمین. تهران: فرهنگ اسلامی.

حکیمی، محمدرضا (1379). سپیده ­باوران. تهران: فرهنگ اسلامی.

خمینی، سید روح‌الله (1373). ولایت فقیه. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفة امام (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج3.

خمینی، سید روح‌الله (1384). تحریر الوسیله. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

راغب اصفهانی، حسین ‌بن ‌محمد (1390). مفردات الفاظ قرآن کریم. ترجمة حسین خداپرست؛ زیر نظر عقیقی بخشایشی. قم: نوید اسلام.

سبزواری، محمدباقر (1390). روضه ‌الانوار عباسی. قم: بوستان کتاب.

سعدی شیرازی، مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله (1384). کلیات سعدی. تهران: فارابی.

سهروردی، شهاب‌الدین (1381). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق. تحقیق هانری کربن، تصحیح سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.

سیاح، احمد (1390). المنجد. تهران: اسلام، چاپ نهم.

شیرازی، قطب‌الدین (1369). دره التاج. به‌اهتمام ماهدخت بانو همایی. تهران: علمی و فرهنگی.

صدرالمتالهین شیرازی (1379). اسفار اربعه. ترجمة محمد خواجوی. تهران: مولی.

صرامی، سیف‌الله (1383). مبانی حجیّت آرای رجالی. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.

طباطبایی، سید محمدحسین (1387). تعالیم اسلام. به‌کوشش سید هادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب.

 

 

 

فاخوری، حنا (1383). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی.ترجمۀ عبدالمحمد آیتی.تهران: علمی و فرهنگی.

فارابی، ابونصر (1361). اندیشه­های اهل مدینه فاضله. ترجمه سید جعفر سجادی. تهران: طهوری.

فارابی، ابونصر (1379). سیاست مدینه. ترجمه و تحشیه از سید جعفر سجادی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم.

کریمی زنجانی اصل، محمد (1378). عدالت و خودکامگی در اندیشۀ سیاسی ایران باستان. اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شمارة 143 – 144.

کلینی، محمد (بی‌تا). اصول کافی. ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی. تهران: مسجد، ج1.

کلینی، محمد بن یعقوب (1371). اصول کافی. ترجمه سید جواد مصطفوی. تهران: مسجد.

گادامر، هانس گئورگ (1382). مثال خیر در فلسفۀ افلاطونی – ارسطویی. ترجمۀ حسن فتحی. تهران: حکمت.

گزنفون (1373). خاطرات سقراطی. ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی. تهران: خوارزمی.

مجتبایی، فتح­الله (1386). سهروردی و فرهنگ ایران باستان. اشراق، سال دوم، شمارة 4 – 5.

مر، گستون (1383). افلاطون. ترجمۀ فاطمه خوانساری. تهران: کتیبه.

مسعودی، ابوالحسن (1403ق). التنبیه و الاشراف. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.

مشکینی اردبیلی، علی (1381). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها. قم: دفتر نشر الهادی.

مصباح یزدی، محمدتقی (1413ق). پرسش­ها و پاسخ­ها. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.

مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران. قم: اسلامی.

همدانی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله (1945م). مکاتبات رشیدی. به‌اهتمام و تصحیح محمد شفیع. لاهور: پنجاب ایجو کیشنل پریس.

 

Barker, E.) 1906(.The Political Thought of Plato and Aristotle. New York: G. P. Putnam's Sons; London, Methuen.