تحلیل فضایی پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری با استفاده از مدل تودیم (مطالعه موردی: شهر زنجان)

آمایش محیط

دوره 13، شماره 50، آذر 1399، صفحه 133-150   

نویسندگان

محسن احدنژاد¹؛ حسین طهماسبی مقدم^{* 2}؛ اصغر تیموری³

¹(دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)

²(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی‌شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)

³(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)

چکیده

 
در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است، تهیه مسکن سالم و قابل استطاعت به‌عنوان اولویتی کلیدی برای تمام حکومت‌ها مطرح است. درهرحال، برای توجه مؤثرتر و بیشتر بر مسائل جدی مرتبط با جلوگیری ناپایداری مسکن نیازمند درک و تعبیر جدیدی است. امروزه مفهوم مسکن صرفاً به‌عنوان یک سرپناه نیست، بلکه نقش حیاتی در دست‌یابی به توسعه پایدار دارد. دسترسی به مسکن پایدار در اغلب کشورهای درحال‌توسعه به‌واسطۀ مشکلات فراوان مالی، مدیریتی و ظرفیتی به دلیل رشد شتابان شهرنشینی با مسائل بسیاری همراه است؛ به‌گونه‌ای که باعث شکل‌گیری مساکنی باکیفیت و تراکم پایین، گسترش زاغه‌ها و جدایی گزینی شهری شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر به تحلیل شاخص‌های کمی مسکن با رویکرد پایداری در نواحی شهری زنجان می‌پردازد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و با به‌کارگیری تکنیک تودیم در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی به تحلیل پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری پرداخته است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای از قبیل بلوک آماری مسکن 1390، اسناد و مدارک گردآوری‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مساکن واقع در نواحی شهری زنجان از لحاظ اصول مسکن پایدار با مشکلاتی چون افزایش تراکم نفر در اتاق، تراکم خانوار در واحد مسکونی و عدم امنیت سکونتی، تراکم اتاق در واحدهای مسکونی مواجه است این ناپایداری شاخص‌های مسکن بر اساس نتایج حاصل تکنیک تودیم در نواحی 1-3(محله اسلام‌آباد، سعدیه)، 1-2(محلات درمانگاه، شهدا، فاطمیه)،2-5(محلات بیسیم، ترانس، بنیاد) از وضعیت ناپایداری بیشتری برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های مسکن؛ زنجان؛ مسکن پایدار؛ نواحی شهری

مراجع

 

1-     بزی، خ.، کیانی،ا.،راضی، ا.، ۱۳۸۹، بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار (مطالعه موردی شهر حاجی آباد-استان فارس). فصل‌نامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، شماره ۳.

2-     روستایی، ش.،احد نژاد.،م.،اکبر.،ا.،زنگنه.،ع.،۱۳۹۱،بررسی شاخص‌های کالبدی اجتماعی مسکن در تعیین بلوک‌های فقیرنشین با استفاده از مدل تحلیل عاملی (مطالعه‎ی موردی: شهر کرمانشاه). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره ۸۱.

3-     زاهدی، ش.، نجفی، غ. ۱۳۸۵. بسط مفهومی توسعه پایدار. فصلنامه علمی و پژوهشی در زمینه پژوهش‌های مدیریت در ایران،(۴)۴۳.

4-     زیاری، ک.۱۳۹۰. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه تهران. صفحه ۷۴.

5-      سازمان مسکن و شهرسازی استان زنجان.۱۳۸۵. بررسی مشروح و تفصیلی مناطق و محلات مختلف شهر زنجان، مسکن و شهرسازی شهر زنجان.

6-      ستار زاده، د.، ۱۳۸۸. بررسی شاخص‌های جمعیتی مسکن ایران در سال ۱۳۸۵، فصلنامه جمعیت، ۶۷-۶۸.

7-     سجادی، ژ.، تیموری.، ا.، طهماسبی مقدم.، ح.،۱۳۹۵، تحلیلی بر پایداری کالبدی مسکن شهری با رویکرد توسعه پایدار مورد پژوهی: محله اسلام‌آباد زنجان. نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره ۱۹.

8-     سرتیپی پور، م.، ۱۳۸۴، شاخص‌های معماری مسکن روستایی در ایران،شماره ۲۲، نشریه هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

9-     شیعه،ا.، ۱۳۹۱. مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت،صفحه ۱۶۱.

10- عزیزی، م.، ۱۳۸۴، تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران. نشریه هنرهای زیبا. شماره ۲۳، پاییز.

11- عزیزى، م.، ۱۳۸۳،جایگاه شاخص‌های مسکن در فرایند برنامه‌ریزی مسکن. نشریه هنرهاى زیبا، شماره ۱.

12-  Buckley, R. & Jerry, Kalarickal. (2005), Housing Policy in developing Countries: Conjectures and Refutations, World Bank Res Obs (Fall 2005), 233- 257.

13-  Chiu, R. L. (2004). Socio‐cultural sustainability of housing: a conceptual exploration. Housing, Theory and Society, 21(2), 65-76.

14-  Emmanuel, J. B. (2012). “Housing Quality” To the Low Income Housing Producers in Ogbere, Ibadan, Nigeria. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 483-494.

15-  Flood, J. (1997). Urban and housing indicators. Urban studies, 34(10), 1635-1665.

16-  Flood, J. (2012). Housing Indicators. International Encyclopedia of Housing and Home, 31, 502-508

17-  Gomes, F., Tahara, E. B., Busso, C., Kowaltowski, A. J., & Barros, M. H. (2013). nde1 deletion improves mitochondrial DNA maintenance in Saccharomyces cerevisiae coenzyme Q mutants. Biochemical Journal, 449(3), 595-603.

18-  Hamizah Yakob, Fatimah Yusof, Hazlina Hamadan, (2012)Land use Regulations Towards a Sustainable UrbanHousing: Klang Valley Conurbation, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 68, 19

19-  Hardman, A. (1993). Housing Indicators: A tool for housing research in Europe? Journal of Housing and the Built Environment, 8(1), 67-76.

20-  Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica: Journal of the econometric society, 263-291.

21-  Le, L. H., Ta, A. D., & Dang, H. Q. (2016). Building up a System of Indicators to Measure Social Housing Quality in Vietnam. Procedia Engineering, 142, 115-122.

22-  Meng, G., & Hall, G. B. (2006). Assessing housing quality in metropolitan Lima, Peru. Journal of housing and the built environment, 21(4), 413-439.

23-  Ojoko, E. O., Abubakar, H. O., Ojoko, O., & Ikpe, E. O. (2016). Sustainable Housing Development in Nigeria: Prospects and Challenges. Journal of Multidisciplinary Engineering Science and Technology, 3, 4851-4860.

24-  Singh, V. S., & Pandey, D. N. (2012). Sustainable Housing: Balancing Environment with Urban Growth in India. RSPCB Occasional Paper, (6), 17.

25-  UN HABITAT, (2016), Urbanization and development emerging futures, world Cities report, http://www.unhabitat.org.

26-  Zainal, N. R., Kaur, G., Ahmad, N. A., & Khalili, J. M. (2012). Housing conditions and quality of life of the urban poor in Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 827-838.