ارائه و اولویت بندی راهکارهای گردشگری پایدار در منطقه حفاظت شده گنو

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

دوره 9، شماره 36 - شماره پیاپی 20، آذر 1399، صفحه 37-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین پرورش^{* 1}؛ لیلا بیرامی بسطام²

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، گروه محیط زیست

چکیده

امروزه گردشگری با وجود فواید اقتصادی زیادی که در بر دارد اما مشکلات زیست محیطی مختلفی را نیز برای مناطق مختلف ایجاد می کند. در این مطالعه به بررسی، ارائه و الویت بندی راهکارهای گردشگری پایدار در منطقه ی حفاظت شده گنو با استفاده از روش تاپسیس پرداخته شده است. منطقه ی حفاظت شده گنو از مناطق مهم و تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در استان هرمزگان می باشد که از اهمیت اکولوژیکی بالایی برخوردار است و همه روزه پذیرای خیل زیاد گردشگران می باشد. جهت انجام مطالعه ابتدا معیارها و گزینه های مربوط به راهکارهای گردشگری پایدار انتخاب شدند. وزن بندی معیارها و گزینه ها توسط 15 کارشناس متخصص در این زمینه و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. پس از وزن بندی، الویت بندی نهایی گزینه ها با استفاده از روش تاپسیس صورت گرفت. نتایج نشان داد که بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی رتبه بندی معیارهای موثر بر گردشگری پایدار منطقه به ترتیب شامل: معیار هزینه (297/0)، معیار تداوم اثرات (273/0)، معیار دامنه تاثیرات (187/0)، معیار شدت تاثیرات (142/0) و معیار قطعیت اثر (101/0) می باشد. همچنین بر اساس روش تاپسیس اولویت بندی نهایی گزینه ها و وزن آنها برای اجرای گردشگری پایدار منطقه گنو به ترتیب زیر به دست آمد:
افزایش تعداد محیط بانان(582/0)، زون بندی(569/0)، ایجاد محدودیت زمانی بازدید(538/0)، اخذ هزینه از بازدیدکنندگان(494/0)، پایش مداوم اثرات بازدیدکنندگان(440/0)، مشارکت مردم بومی در حفاظت منطقه(420/0)، آموزش مداوم کارکنان و بازدیدکنندگان(408/0)، محدود کردن تعداد افراد بازدید(393/0)، ایجاد سیاست تشویقی بازدید(384/0) .

کلیدواژه‌ها

منطقه حفاظت شده گنو؛ گردشگری پایدار؛ تاپسیس؛ تحلیل سلسله مراتبی

مراجع

1. احمدی ف، بمانیان م.ر، صادقی ع ر (1392). «ارائه الگوهای توسعه گردشگری پایدار منطقه حفاظت شده آبشار مارگون فارس با تاکید بر اصول و معیارهای طراحی منظر پایدار» علوم و تکنولوژی محیط زیست، 15: 151-165.
2. اسمیت م، لئود ن، روبرتسون م (1391). « مفاهیم کلیدی در مطالعات گردشگری». ترجمه‌ی جعفر باپیری. انتشارات مهکامه.
3. اکبری سامانی ن، بدری س، سلمانی م (1392). «ارزیابی گردشگری پایدار روستایی(مورد شناسی:بخش سامان-شهرستان شهرکرد)» جغرافیا و آمایش شهری. شماره 9: صص 48-29.
4. امیری ا، عرفانزاده ر، اسماعیل پور ی،امیدی پور ر (1395). استفاده از تجزیه به روش جمعی در مطالعه اثر جهت و ارتفاع از سطح دریا بر مؤلفه‌های تنوع آلفا، بتا و گاما (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده گنو،استان هرمزگان).
5. باهر ح (1377). «دگر اندیشی پیرامون گردشگری(ایران گردی و جهانگردی)». تهران: دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی. شماره 20 .
6. پاپلی یزدی م، سقایی م (1388). «گردشگری(ماهیت و مفاهیم). سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)».
7. پور اصغر سنگاچین ف، ویسی ر، 1390. آمایش سرزمین مبنایی برای توسعه صنعت گردشگری پایدار. فصلنامه علوم اقتصادی. شماره 14: صص195-181 .
8. جان پرور م، قربانی سپهر آ (1395). «ژئوتوریسم و گردشگری پایدار استان هرمزگان. فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس». شماره10: صص132-111 .
9. حسن زاده ف (1394). «گردشگری سبز، محیط زیست و توسعه پایدار .فصلنامه فضای گردشگری». شماره 14: صص 47-39.
10. حلبیان ا، پورعیدی وند ل، عبداله زاده م، عمرانی ساردو ز. 1390. الویت‌بندی راهبردهای توسعه‌ی پایدار گردشگری بافت قدیم شهر اصفهان با استفاده از روش دلفی. جغرافیا و پایداری محیط. شماره 4: صص 126-111 .
11. زهزاد ب، مجنونیان ه (1376). «منطقه حفاظت شده گنو»، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
12. سلیمی سبحان م (1393). «امنیت و توسعه پایدار گردشگری(مطالعه موردی:شهر تهران)». پژوهش نامه جغرافیای انتظامی. شماره هشتم: صص 128-97 .
13. سینها پ (1390). «گردشگری جهانی، گردشگری و طبیعت گردی پایدار ضوابط اخلاقی، اساسنامه، خط مشی و قطعنامه‌ها». ترجمه‌ی محمد قلی پور. انتشارات مرندیز.
14. شریف زاده ا، مرادی نژاد ه (1381). «توسعه پایدار و گردشگری روستایی». ماهنامه اجتماعی اقتصادی جهاد. شماره 251-250 : صص 55-52 .
15. صدر موسوی م، پور محمدی م، حاتمی ا (1392). «بررسی ظرفیت پذیرش گردشگری با تأکید بر توسعه پایدار(مطالعه موردی: سرعین)». فصلنامه جغرافیای فضای گردشگری. شماره9: صص 114-95 .
16. ضرابی ا، اذانی م (1380). «معنی و مفهوم توسعه پایدار در جهان صنعتی و در حال توسعه». مجله رشد آموزش جغرافیا، شماره 59، صص 18-29.
17. علیپور ع، بایندور نصراله بگلو م (1394). «مدیریت پایدار گردشگری(مطالعه موردی: شهر بجنورد)» فصلنامه راهبردی اجتماعی فرهنگی. شماره 14: صص 135-115 .
18. قدمی م، 1390. ارزیابی و تدوین استراتژی مقصد در چهارچوب توسعه پایدار گردشگری (نمونه مورد مطالعه: کلان شهر مشهد). مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای. شماره نهم: صص 82-59 .
19. کاظمی م، اسماعیلی م ر، فیروزی ا (1391). «تدوین و اولویت بندی استراتژیهای مناسب توسعه گردشگری پایدار (مطالعه موردی: روستا‌ی لرستان)» مجله مطالعات مدیریت گردشگری، 19: 89-69 .
20. کریم پور م، شریف ش (1396). «مدیریت و برنامه ریزی راهبردی توسعه پایدار گردشگری استان کرمان با تاکید بر گردشگری کویر شهداد»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، شماره 4: 18-7.
21. کشاورز م، قدیری م، عیاشی ا، سرپرست ح (1395). «تحلیل راهبردی توسعه گردشگری پایدار بر اساس مدل ماتریس داخلی- خارجی و تحلیل استراتژیک سوآت (مطالعه موردی: شخرستان خرم آباد)». مجله فضای جغرافیایی، 54: 46-21.
22. مرادی م، رحمانی ب (1389). «نقش گردشگری در توسعه پایدار شهری(مطالعه موردی شهر مشهد)». فصلنامه جغرافیای سرزمین علمی- پژوهشی. شماره 25 : صص 52-41 .
23. مهدوی د، رکن الدین افتخاری ع، سجاسی قیداری ح (1395). «طراحی راهبرد‌های توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی-فرهنگی ایران». نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی. شماره 56: صص 300-275 .
24. میکائیلی تبریزی ع، مهرمند ش، 1390. طراحی پایدار فضاهای سبز گردشگری کوهستانی(مطالعه موردی: پارک طبیعت کوهسار تهران). مجله محیط شناسی. شماره 58: صص96-87 .
25. واحدپور غ، جعفری م، 1390. راهبردهای مدیریت و توسعه پایدار زیر ساخت‌های گردشگری ایران با تأکید بر مدل SWOT. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای. شماره 1: صص 97-83 .
26. Agyeiwaah, E, Mc Kercher, B, Suntikul, W, 2017, Identifying Core Indicators of Sustainable Tourism: A path Forward?, Tourism Management Perspectives, 24: 26-33.
27. Desbiolles, FH, 2018, Sustainable Tourism: Sustaining Tourism or Something More, Tourism Management Perspectives, 25: 157_160 .
28. Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981. ( multiple attributes decision making methods and application, berlin: springer.
29. Kapera, I, 2018, Sustainable Tourism Development Efforts by Local Governments in Poland, Sustainable Cities and Society, 40: 581_588 .
30. Nunkoo, R, 2017, Governance and Sustainable Tourism: What is the Role of Trust, Power and Social Capital? , Journal of Destination Marketing & Management, 6: 277_285 .
31. Pan, S.Y, Gao, M, Kim, H, Shah, K.J, Pei, S.L, Chiang, P.C, 2018, Advances and Challenges in Sustainable Tourism Toward a Green Economy, Science of the Total Environment, 636: 452_469.
32. Rao, R. V. and Davim, J.P. (2008), decision-making framework models for material selection using a combined multiple attribute decision-making method, j. of adv manufacturing technology, 35, 751-76
33. Tseng, M.L, Wu, K.J, Lee, C.H, Lim, M.K, Bui, T.D, Chen, CH.CH, 2018, Assessing Sustainable Tourism in Vietnam: A Hierarchical Structure Approach, Journal of Cleaner Production, 195: 406_417 .
34. Wang, Y. J. (2008. ( applying fmcdm to evaluate financial performance of domestic in Taiwan, expert systems with application.