تجلی از منظر ابن عربی و بازتاب آن در اشعار شاه قاسم انوار

عرفان اسلامی

دوره 17، شماره 66، دی 1399، صفحه 29-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علا جنید¹؛ سیدعلی قاسم زاده^{* 2}؛ رضا سمیع زاده³

¹دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، ایران. (تبعه سوری)

²عضو هیأت علمی و دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، ایران. نویسندة مسئول: [e-mail]

³عضو هیأت علمی و استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، ایران.

چکیده

تجلی، یکی از مهم­ترین مباحث عرفان ابن عربی است. اهمیت این مؤلفۀ عرفانی در این است که از پایه‌های اساسی اندیشة وحدت وجود محسوب می­شود و پرداخت هنری این مفهوم در آثار عرفای ایرانی اسلامی متأثر از همین نگرش است. در این جستار به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نگرش ابن عربی نسبت به انواع تجلی و بازخوانی گسترۀ نفوذ اندیشۀ نظری ابن عربی در عرفان و تصوف، تلاش شده­است به منظور کشف سرچشمۀ فکری- نظری اشعار شاه قاسم انوار، چگونگی بازتاب و تأثیر الگو و مفهوم تجلی از منظر ابن عربی در اشعار شاه قاسم انوار واکاوی گردد. از نتایج این پژوهش بر می­آید که یکی از کلیدواژه‌های فهم آرای عرفانی شاه قاسم انوار، توجه به معنا و مفهوم تجلی و کشف سرچشمة دیدگاه او در باب تجلی است. بسامد فراوان و گوناگونی انواع تجلی در اشعار عرفانی شاه قاسم انوار ضمن تأیید تأثر او از ابن ­عربی گواه این نکته است که بن­مایة معارف و تجارب عرفانی منعکس شده در اشعار شاه قاسم انوار، تلفیقی از آرای عرفای متقدم از جمله اندیشة ابن عربی است.

کلیدواژه‌ها

شعر عرفانی؛ تجلی؛ ابن عربی؛ شاه قاسم انوار

مراجع