تاثیر حشره‌کش‌های تیاکلوپرید و افوریا بر پارامترهای جدول زندگی و فعالیت آنزیم‌های سم‌زدای شته سبز گندم Schizaphis graminum (Rondani)

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1399، صفحه 83-101   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پژمان آئینه چی^{* 1}؛ بهرام ناصری^{* 2}

¹فارغ التحصیل دکتری دانشگاه محقق اردبیلی

²هیئت علمی رشته حشره‌شناسی کشاورزی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ، دانشگاه محقق اردبیلی ، اردبیل ، ایران

چکیده

شته سبز گندم، Schizaphis graminum Rondani (Hemiptera: Aphididae) یکی از آفات مهم گندم است که با تغذیه از گیاه و انتقال ویروس‌های بیماری‌زا، تولید این محصول را محدود می‌کند. آنزیم‌های سم‌زدا نقش بسیار مهمی در سم‌زدایی ترکیبات ناگوارد در بسیاری از موجودات زنده ایفا می‌کنند. این آنزیم‌ها در معرض ترکیبات ناگوارد به عنوان نشانگرهای زیستی قلمداد می‌شوند و در واقع به دلیل تفاوت‌های بیوشیمایی در سم‌زدایی حشره‌کش‌ها درجات مختلفی از حساسیت به ترکیبات شیمیایی دارند. در مطالعه پیش‌رو، زیست‌سنجی‌ها با غوطه‌ور کردن برگ‌های گندم در محلول حشره‌کش در دمای 2 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10 ± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. اثر تیاکلوپرید و افوریا در غلظت‌های زیرکشنده (LC₁₀ و LC₃₀) بر پارامترهای جدول زندگی و میزان فعالیت آنزیم‌های سم‌زدای شته سبز گندم مورد ارزیابی قرار گرفته است. فعالیت استرازها، گلوتاتیون اس ترانسفراز و استیل کولین استراز به عنوان آنزیم‌های سم‌زدا اندازه‌گیری شد. با توجه به نتایج به دست آمده غلظت میانه کشنده برای شته در معرض تیاکلوپرید و افوریا به ترتیب 7/212 و 9/203 mg(ai)L^-1 محاسبه شد. در میان تیمارها، غلظت LC₃₀ حشره‌کش افوریا سمی‌ترین ترکیب مورد آزمایش روی شته سبز گندم بود. تاثیر LC₃₀ هر دو حشره‌کش بر شته S. graminum باعث افزایش افزایش معنی‌دار در القای آنزیم‌های بتا استراز و گلوتاتیون اس ترانسفراز (GST) شد. در این بررسی فعالیت آلفا استراز و استیل کولین استراز به موازات افزایش غلظت‌های زیرکشنده تفاوت معنی‌داری با شاهد نداشت. نتایج نشان داد که در غلظت‌های زیرکشنده دو شته‌کش تیاکلوپرید و افوریا اثر منفی روی پارامترهای جدول زندگی شته S. graminumداشتند و می‌توان آن‌ها را توسط آنزیم‌های سم‌زدا به عنوان نشانگرهای بیوشیمیایی شناسایی کرد.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: Schizaphis graminum؛ تیاکلوپرید؛ افوریا؛ آنزیم‌های سم‌زدا؛ پارامترهای جدول زندگی

مراجع