سمیت حاد و اثرات زیرکشندگی اسانس روغنی عصاره‌گیری شده از Piper nigrum و Artemisia khorassanica روی Trogoderma granarium (Col.: Dermestidae)

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1399، صفحه 1-12   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سیاوش تیرگری^{* 1}؛ علیرضا رحیم زاده¹؛ سهراب ایمانی¹؛ یعقوب فتحی پور²

¹گروه حشره شناسی، دانشکده علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران

²گروه حشره شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

لمبه‌ گندم، Trogoderma granarium Everts (Coleoptera: Dermestidae)، یک آفت جدی غلات از قبیل گندم می‌باشد. در مطالعه‌ی حاضر، اثرات کشندگی و زیرکشندگی اسانس‌های روغنی Piper nigrum L. و Artemisia khorassanica Podl. برعلیه لاروهای سن اول T. granarium بررسی شد. برای مطالعه‌ی اثرات زیرکشندگی، لاروهای سن اول در معرض غلظت LC30 هر اسانس قرار گرفتند و پارامترهای حشرات زنده مانده بررسی شد. Artemisia khorassanica (LC₅₀: 39.88 μl/liter air) سمیت تنفسی بالاتری برای T. granarium در مقایسه با P. nigrum (LC₅₀: 71.46 μl/liter air) داشت. به‌علاوه، اثرات کشندگی A. khorassanica (LT₅₀: 13.51 h) سریع‌تر از P. nigrum (LT₅₀: 15.75 h) بود. تفاوت‌های معنی‌داری در دوره‌های لاروی و شفیرگی در تیمارهای اسانس در مقایسه با کنترل مشاهده شد. به‌علاوه، در معرض قرارگیری با غلظت زیرکشنده اسانس‌های تست شده به‌طور معنی‌داری بقای مراحل نابالغ، طول دوره‌ی بالغین و زادآوری را کاهش داد. نرخ خالص تولیدمثلی (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) به‌طور معنی‌داری توسط اسانس‌های تست شده تحت تأثیر قرار گرفتو کمترین آن‌ها در حشرات در معرض با A. khorassanica مشاهده شد. مطابق با یافته‌های ما، هردوی اسانس‌های تست شده، مخصوصاً A. khorassanica، برای کنترل مؤثر T. granarium در انبارها مفید هستند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: لمبه‌ی گندم؛ اسانس روغنی؛ محتوای شیمیایی؛ سمیت تنفسی؛ پارامترهای جدول زندگی

مراجع