تبیین ماهیت ربا در فقه و نظام حقوقی ایران و راه های پیشگیری از آن

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 11، شماره 43، پاییز 1399  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

افسانه امینی خواه¹؛ طیبه عارف نیا ²

¹دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، واحد یادگار امام خمینی- شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از اعمال ناپسند اجتماعی و اقتصادی که امروزه تمام جوامع گریبان گیر کرده، مساله ربا و رباخواری است. بحث ربا، موضوعی فقهی، حقوقی، اقتصادی و جرم شناختی است، بدین جهت پس از تعریف و واکاوی تاریخ مختصری از ربا، حرمت و فلسفه تحریم آن در کتاب و سنت تبیین شده و با هدف مرور مبانی تحریم و جرم انگاری ربا، به بینش فقهی فقهای اسلام در باب تحریم ربا در عصر حاضر پرداخته شده است. با توجه به شرایط اقتصادی کنونی از جمله گسترش مبادلات تجاری بین کشورهای مختلف، رشد مفاهیمی مانند خسارت تأخیر تأدیه، افزایش تورم و قابل محاسبه بودن آن و ایجاد موسسه‌های مالی و اعتباری جدید مثل بانک‌ها و ارائه انواع تسهیلات به مردم، ابعاد و گستره تازه‌ای یافته است. بر این اساس، واکاوی در مبانی حرمت و جرم انگاری ربا در پرتو آموزه‌های دینی و بینش فقهی فقها، حقوقدانان و اقتصاددانان معاصر برای جهت صحیح دادن بر متولیان سیاست جنایی ایران در حوزه اقتصاد که مبتنی بر منع ربا می‌باشد، کاملاً ضروری است. همچنین به منظور روشن شدن بیشتر موضوع، نمونه‌ای از آراء قطعیت‌یافته محاکم قضائی در خصوص ربا ارائه شده است. در پژوهش حاضر به تبیین ماهیت ربا در فقه و نظام حقوقی ایران

کلیدواژه‌ها

حقوق ایران؛ بانکداری اسلامی؛ ربا؛ فقه اسلامی؛ حرمت ربا

مراجع