بررسی روابط گروه بریکس و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 7، شماره 26، دی 1399، صفحه 97-120   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2020.1915033.1273

نویسندگان

آرزو خردمندان¹؛ بهرام یوسفی^{* 2}؛ روح اله شهابی³؛ شیوا جلال پور³

¹دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

³استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین روابط بریکس و اعضای آن با جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش بر این فرض استوار است که روابط گروه بریکس با جمهوری اسلامی، در چارچوب روابط ایران با اعضای آن تعریف می‌شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که به نظر نمی‌رسد که گروه بریکس، علی‌رغم اینکه با یک‌جانبه‌گرایی ایالات متحده مخالف است، منابع کافی داشته باشد و یا بتواند اثرات تحریم‌های آمریکا بر ایران را تا حد مورد انتظار ایران کاهش دهد. در میان کشورهای بریکس، روسیه به طور غیرمستقیم از تحریم‌های ایران سود می‌برد و ناتوانی ایران در تولید بیشتر گاز طبیعی و ناتوانی مالی و فناوری ایران در تکمیل پروژه‌های انرژی در آینده نزدیک، باعث ایجاد بازار منطقه‌ای و جهانی به نفع روسیه و به ضرر ایران خواهد شد. از طرف دیگر اعضای بریکس، برنامه‌های بلندمدتی برای جلوگیری از یک‌جانبه‌گرایی امریکا دارند و این در حالی است که روابط سیاسی-اقتصادی خود را با امریکا قطع نکرده‌ و ساختار نظام بین‌الملل را به چالش نکشیده‌اند. کما اینکه براساس رهیافت سازه‌انگاری، برای کسب منفعت بیشتر کشورها در نظام بین‌الملل، باید هنجارهای این ساختار را کارگزاران، رعایت کنند؛ چه اینکه سازه‌انگاران بر این اعتقادند که سیاست خارجی کشورها و نزدیکی روابط آنها در ساختار بین‌الملل، بنا به شباهت رویه‌ای که پیش گرفته‌اند، شکلی جدی می‌گیرد. روشن است که اعضای بریکس، این مهم را در خاطر دارند و به همین علت، حاضر به جنگ ایدئولوژیک با امریکا در ساختار بین‌الملل نخواهند شد. از این جهت نمی‌توان تاثیراتی ماورائی و آرمانی در خصوص بریکس بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی متصور شد.

کلیدواژه‌ها

گروه بریکس؛ سیاست خارجی؛ اقتصاد جهانی؛ اقتصاد سیاسی؛ منافع ملی؛ جمهوری اسلامی ایران؛ روابط خارجی

مراجع

ایزدی، جهانبخش؛ مطهری خوشینانی، مصطفی (1394). ائتلاف ناتمام بریکس و نسبت آن با جمهوری اسلامی ایران. مطالعات روابط بین الملل، 8(31)، ص 41-68.

دانشور محمدزادگان، فاطمه؛ میری کلاه کج، فاطمه؛ شفیع‌زاده برمی، سمانه (1396). اهمیت و کارکردهای دیپلماسی اقتصادی در روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای بریکس. در: همایش بین‌المللی حقوق علوم سیاسی و معارف اسلامی، قرچک.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388). منابع ملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.سیاست، 39(3).

ضیایی، محمدعلی (1395). اهمیت و جایگاه گروه بریکس در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

فلاح، مهرداد (1394). الحاق جمهوری اسلامی ایران به گروه بریکس و برون‌رفت از چالش‌های سیاست خارجی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه مازندران.

موسوی شفائی، مسعود؛ دارابی، گلتاب (1390). اهداف و ابعاد دیپلماسی انرژی چین. روابط خارجی، شماره 12، ص53 - 80.

Arefmanesh , S. (2017). BRICS Accounts for One-Third of Iran’s Non-Oil Trade. Financial Tribune Daily.

Babb, S. (2013). The Washington Consensus as Transnational Policy Paradigm: Its Origins, Trajectory and Likely Successor. Review of International Political Economy, 20(2), P.268–297. Doi: 10.1080/09692290.2011.640435.

Bilgin, P. (2008).Thinking Past Western IR?. Third World Quarterly, 29(1), P.5–23.
Doi: 10.1080/01436590701726392.

Campbell, J. (2019). Shedding Light on the Iran-South Africa Relationship. ForeignAffairs. Available At: https://www.cfr.org/blog/shedding-light-iran-south-africa-relationship.

Daddow, O. (2019). GlobalBritain: the discursive construction of Britain’s post-Brexit world role. Global Affairs, 5(1), P. 5-22, DOI: 10.1080/23340460.2019.1599297.

Dawn.com (4 December 2016). Iran offers to mediate between Pakistan and India. dawn.com. Retrieved 13 July 2017. Available at: https://www.dawn.com/news/1300336.

Khorramshad, M. & Seifi, A. (2019). BRICS and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Journal: political and international science and Research, 11(40), P.45- 68.

Lissardy ,G. (13 Jan 2020). La gran paradoja de las relaciones de Irán con América Latina. BBC World. Retrieved Tuesday, January 14, 2020. Available at:

https://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-51086716.

Saeidi, R. ; Saeidi, K. & Dehghani, A. (2014). Feasibility of Establishing Preferential Trade Agreement with Iran and Countries of Brics. journal of economic research and policies,spring, 22(69).

Siddiqui, R. (2020).Why India needs to re-think its Iranian foreign policy. The Times of India, Available at: https://b2n.ir/837761.

Sokolov, A. & et al. (2019). Quantitative analysis for a better-focused international STI collaboration policy: A case of BRICS. Technological Forecasting and Social Change, 147, P.221-242.

Valizadeh, A. & Houshialsadat, S.M. (2013) Iran and the BRICS: The Energy Factor. Iranian Review of Foreign Affairs, 2(14), P. 135 - 164.

Viotti, P.R. & Kauppi, M.V. (2019). International Relations Theory. University of Denver.

Vom Hau, M. ; Scott, J. & Hulme, D. (2012). Beyond the BRICs: Alternative Strategies of Influence in the Global Politics of Development. Eur J Dev Res, 24, P. 187–204.

https://doi.org/10.1057/ejdr.2012.6

Voswinkel, J. (2019). Russia and Iran: Foreign policy as a balancing act. Heinrich-Böll-Stiftung.

Wendt, A. (1992). Anarchy is what states, make of it. International organization, 20(1).