بررسی میزان زیست‌پذیری شهری در محلاتِ دروازه دار در کلان‌شهر تبریز

مطالعات جامعه شناسی

دوره 14، شماره 50، خرداد 1400، صفحه 7-30   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2021.1875035.1159

نویسنده

علی آذر^*

استادیار، گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران [e-mail]

چکیده

محلات دروازه‌دار، مجموعه‌های مسکونی هستند که از طریق موانع کالبدی و فیزیکی مانند دیوار از سایر نواحی جدا شده‌اند. این مجتمع‌ها در قالب سه بخش شامل؛ سبک زندگی، منزلت اجتماعی و محیط‌های ایمن تقسیم‌بندی می‌شوند. با توجه به انواع مشکلات زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی رشد افقی و پراکنده شهری و همچنین ضرورت تأمین مسکن به ویژه در کلان‌شهرها، برنامه-ریزی و طراحی محلات دروازه‌دار جهت پاسخ‌گویی به نیازهای شهروندان کاملا ضروری است. بررسی و تحلیل مفهوم زیست‌پذیری در محلات دروزازه‌دار و مشخص نمودن عوامل اصلی موثر در زیست پذیری این نوع از مجتمع‌های زیستی از اهداف این تحقیق می-باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و توسعه‌ای می‌باشد و روش بررسی آن به صورت توصیفی – تحلیلی می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که بر اساس معیارها مشخص شده و مطابق شاخص‌های ترکیبی، میزان زیست‌پذیری در محلات دروازه‌دار مورد مطالعه با میانگین 25/3 در حد نسبتاً مطلوب قرار دارد. از نتایج دیگر پژوهش می‌‌توان به تأثیر محلات دروازه‌دار در افزایش میزان پایداری اجتماعی ساکنین و ارتقای میزان سرمایه اجتماعی و امنیت بعد از سکونت در محلات دروازه‌دار اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری؛ محلات دروازه‌دار؛ پایداری اجتماعی؛ امنیت شهری؛ تبریز

مراجع

پورمحمدی، محمدرضا ؛ صدرموسوی، میرستار؛ آذر، علی (1389)،«بررسی و تحلیل پایداری و سرزندگی  مناطق تبریز با تدکید بر امنیت شهری با نگرش جامعه شناختی»، فصلنامه مطالعات جامعه شناسی، سال دوم، شماره ششم، صص 25-7.

جلیلی، محمد؛ عینی فر، علی رضا .(1392). « فضای باز مجموعه­های مسکونی و پاسخ دهی  محیطی، مطالعه تطبیقی سه مجموعۀ مسکونی در شهر همدان»، نشریههنرهایزیبای دانشگاه تهران- معماری و شهرسازی دوره 18 شماره 4، صص ۵۷ -68.

حافظ نیا، محمد رضا.(1378). روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران.

حبیبی، محسن. (1383) . ازشارتاشهر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

 

حسینی، سیدعارف؛ پناهی، علی، آذر، علی؛ ولیزاده، رضا (1399)، سنجش و ارزیابی بعد ذهنی زیست پذیری در بافت های شهری کلانشهر تبریز،  نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، انتشار آنلاین.

 

خاموشی، طاهره. (1387) . «نقشطراحیشهریدرایجادفضاهایعمومیامندرراستایکاهشناهنجاریهایاجتماعی» پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی،، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

سالاری مقدم، زهرا؛ زیاری، کرامت ا..؛ حاتمی­نژاد، حسین (1397)، سنجش و ارزیابی زیست­پذیری محلات شهری مطالعه موردی، منطقه 15 تهران، فصلنامه شهر پایدار،  دوره 2، شماره 3، صص 58-41.

 سرشماری عمومی نفوس و مسکن . (1395). مرکز آمارایران.

سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ خزائی نژاد، فروغ (1395)، زیست‌پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها، نشریه پزوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، صص 50-27.

صدرموسوی، میرستار؛ محمدرضا پورمحمدی و علی آذر. (1394). « بررسی عوامل موثر در زیست پذیری مجتمع­های مسکونی بزرگ مقیاس: مطالعه موردی مجتمع مسکونی آسمان تبریز»،فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی ، سال دوم، شماره ششم، صص 69-85.

عبداله زاده طرف، اکبر .(1387). تدوین اصول واحکام طراحی فضاهای بین مجتمع های مسکونی با رویکرد سرزندگی فضایی-اجتماعی،پایان­نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری ،تهران،دانشگاه علم و صنعت ایران .   

عزیزی، محمد مهدی و همکاران .(1386). «بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمع­های مسکونی مطالعه موردی: مجتمع­های مسکونی نور و اسکان تهران»، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 32، صص 38-27

گلکار،کوروش .(1386). «مفهوم کیفیت زیست پذیری در طراحی شهری»، نشریه علمی پژوهشی صفه، شماره 44.

لنارد،کروهرست. (1377). «طراحی فضای شهری و زندگی اجتماعی» فصلنامه­ معماریوشهرسازی،شماره 44 و45، صص 25-36.

مک لارن، و.(1996)، شاخص­های سنجش پایداری، نوشتارهایی درباره توسعه پایدار شهری، ترجمه کیانوش ذاکر حقیقی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.

میکائیلی­ هاچه­سو، گلناز؛ آذر، علی (1396)،  ارزیابی تطبیقی سرزندگی شهری در مجتمع های مسکونی اختصاصی و محلات سنتی: مطالعه موردی محله سنتی چرنداب و مجتمع مسکونی اختصاصی آسمان تبریز، نشریه علمی و پژوهشی جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، دوره 7، شماره 4 - شماره پیاپی 28، صص 284-269.

 

Abdul Mohit, Mohammad; Iyanda, Sule Abbas (2016), Liveability and Low-income Housing in Nigeria, Annual Serial Landmark International Conferences on Quality of Life ASEAN-Turkey.

 

Biddulph, Mike. (2007) "Introduction to Residential Layout”, Amsterdam, Architectural Press.

 

Blakely E J, Snyder M G, (1997) Fortress America: Gating Communities in the United States, Brookings Institution Press and Lincoln Institute of Land Policy, Washington, DC.

Chainey, S., Ratcliffe, J.,( 2005), GIS and crime mapping, John Wiley & Sons Ltd. England.

 

Flusty, S., (1997), Building paranoia. In Architecture of fear, edited by N. Ellin, 47-60. New York: Princeton Architectural Press.

 

Guterson, D. (1992). »No place like home: On the manicured streets of a master planned community«. Harper’s Magazine, November, pp. 55-64.

 

Hook, Derek, Michele Vrdoljak(2002). »Gated communities, heterotopias and a rights of privilege: a heterotopology of the South African security-park« Geoforum, No 33, 95–219(www.elsevier.com/locate/geoforum).

 

Katz, Bruce and Andy Altman (2005), “An Urban Age in a Suburban Nation?” Presentation to Urban Age Conference, New York City, February 25, 200.

 

-       Kirby, Andrew.2008. «The production of private space and its implications For urban social relations», Political Geography, 27, 74-95, www.elsevier.com/locate/polgeo.implications

Leach, Joanne M.; Lee, Susan E. Dexter; Hunt,V.L; Rogers, Chris D.F.  (2017), Improving city-scale measures of livable sustainability: A study of urban easurement and assessment through application to the city of Birmingham, UK, Cities, Vol 71, 80-87.

Maslow, A.H.(1954).Motivation and Personality, N. y, Hyper and Row .

 

Mumford, L., (1961), the city in history, New York: Harcourt, Brace, and World. National Science Foundation study Institute for Community Design.

 

Newman, oskar, (1996) Creating Defensible Space, U.S. Department of Housing and Urban Development Office of Policy Development and Research.

Nirfalini Aulia, Dwira (2016). A Framework for Exploring Livable Community in Residential Environment. Case Study: Public Housing in Medan, Indonesia, Procedia - Social and Behavioral Sciences,Vol 234, 336 – 343.

 

Parker, Jackie ; Simpson Greg D (2018), Public Green Infrastructure Contributes to City Livability: A Systematic Quantitative Review, land, Vol 7, 1-26.

 

Pitking, J (1991), The Maze of urban housing markets; theory practice and evidence, university of Chicago Press, Chicago.

Sorkin, M.,) 1997(. Traffic in Democracy. University of Michigan Press, Michigan.

Stevens, Q. (2009). Broken public spaces in theory and in practice, The Town planning review ,80 (4-5), 371-391.

 

 

www.newhomesource.com/2019