تمثیل دنیا ازمنظر قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 2، دوره 13، شماره 50، شهریور 1401، صفحه 17-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2022.679149

نویسندگان

محمدحسین صادقی درویشی¹؛ جعفر تابان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه الهیات (علوم قرآن وحدیث) دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم

²استاد یار گروه علوم قرآن وحدیث دانشکده علوم انسانی، عضو هیا ت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

چکیده

تمثیل های قرآن روشی اساسی در تبیین معارف، ازصورت انتزاعی به صورت ملموس است که تاثیری مانا و عمیق در تصویرسازی و مجسم نمودن یک حکایت، جهت به تفکر واداشتن مخاطب دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تمثیل دنیا از منظر قرآن کریم به دنبال پاسخگویی به این سئوال است که تمثیل های مربوط به دنیادراین کتاب الهی چگونه تصویری از دنیا نشان می دهند؟ ترکیب ستایش ها ونکوهش های تمثیلی دنیا در قرآن کریم به چه صورتی مطرح شده است ؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که دنیا و نعمت های دنیوی در کنار نعمت های اخروی رنگ میبازد؛ به گونه‌‌‌ای که انسان به فراخور درک، احساس و وجدان بیدار خود، حکیمانه مسیر جمال پرستی وکمال طلبی را بیاغازد. نکوهش های تمثیلی دنیا در این کتاب شریف، به مراتب بیشتر از ستایش های تمثیلی دنیا است، تا جایی که در آیات هیچ موردى پیدا نمیشود که خود حیات را پست معرفى کند، اما ممکن است به صورت پست براى انسان مطرح گردد.

کلیدواژه‌ها

تمثیل؛ دنیا؛ قرآن

مراجع

قرآن کریم.

[دشتی، محمد، (1384) ، نهج البلاغه،  ترجمه دشتی، قم، الهادی.

پور نامداریان، تقی، (1380 ).« داستان پیامبران در کلیات شمس تهران» ، موسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی.

جوادی آملی،عبدالله، (1397)، « تسنیم».

جوادی آملی، عبدالله، (1396)« دین‌شناسی».

جوادی آملی، عبدالله، (1394)، «ادب فنای مقربان» ، (10جلد).

جرجانی، سید اسماعیل ،(1369)، «خفی علایی» ، تهران، بی تا:87).

حسینی اجداد سید اسماعیل؛ رحمت پورمحمد؛ محمد بهرامی (1391)، «تمثیل های ادبی قرآن و تاثیر آن در تربیت انسان »، دوره 3، شماره 7،  بهار ، صص 110-138.

حویزی عبدعلی بن جمعه، (1415ق)، « نورالثقلین» ، مطبعه العلمیة .

حکمت، علی اصغر، (1387)، « امثال قرآن» ، آبادان، نشر پرسش.

حییم، (1381)، « فرهنگ معاصر انگلیسی فارسی» .

خویی، (۱۳۷۵)،  «البیان فی تفسیر القرآن»،  نَاشر :گوناگون.

رازی، فخرالدین ابوعبدالله محمدابن عمر،(1420)، « مفاتیح الغیب» ، بیروت، داراحیاء التراث عربی.

رستخیز شورکایی، شیدالله : رفعت نژاد، محمدتقی؛ عبدالله زاده، رحمت الله ،(1392)، « مطالعات تفسیری» سال چهارم تابستان   شماره 14، صص  105-122.

رضا زاده، نیلوفروفاطمه شاهرودی، (1391) ، «جستاری برانواع تمثیل درمثل ها و قصه های قرآن کریم» مجله معرفت ، آذر بیست و یکم - شماره 180صص57ـ.68

رضایی اصفهانی، محمدعلی،( 1388 )، پژوهش نامه علوم ومعارف قرآن کریم مجله: پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم تابستان  شماره .۳

رضوانی دهاقانی، اصغر ، (1393)،  «اعتدال در اسلام و اندازه نگه داشتن در زندگی فردی و اجتماعی،» ، راسخون ، ایران، قم، چاپخانه زم زم، چاپ اول.

  زمانی ، کریم، (1385)، « میناگرعشق » ، شرح موضوعی مثنوی معنوی، تهران، نشر نی.

زمخشری، محمود، (1407)، « الکشاف عن الحقایق غوامض التنزیل» ، بیروت، دارالکتاب عربی.

 سبحانی ، جعفر، (1382)، « مثل های آموزنده قرآن در تبیین پنجاه وهفت مثل قرآنی» ، قم، موسسه امام صادق (ع ).

شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1366)، «صور خیال در شعر فارسی»، چ 1، تهران: انتشارات آگاه.

شکر اللهی، احسان، (1385)، « مثل آباد» ،تلخیص مجمع الامثال وجامع التمثیل محمدعلی حبله رودی ، اهل قلم.                                                  

طباطبائى، محمدحسین، (1374)، « المیزان فی تفسیر القرآن».

طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن،(1372)، « مجمع البیان فی تفسیر القرآن» ، تهران، فراهانی.

فتوحی، محمود،(1385)، « بلاغت تصویر  تهران، ناشر: سخن».  [25]                 

کتابی، احمد (1394)، « تمثیل واهمیت آن در مثنوی معنوی»، فرهنگ امروز، بهار.

کمالی بانیانی، مجیدرضا، (1393)، «واکاوی بیان شیوه های تمثیلی در قرآن کریم» ، مجله: مطالعات قرآنی ، تابستان، شماره 18 صص 137 - 152 .

ماه نظری،(1393 )، « نقش تمثیل در داستان‌های مثنوی معنوی»،  فنون ادبی ، دوره 6، شماره 2، پاییز ، صص 133-146.

معرفت، محمدهادى ،(1397)، « التمهید فى علوم القرآن» ، ناشر: تمهید.

معین، محمد، (۱۳۵۷)، « فرهنگ فارسی»، تهران: انتشارات امیرکبیر