سفالینه ها و آموزه های قرآنی با تأکید بر شعر صائب تبریزی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 دی 1399

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

خاطره اسماعیل زاده¹؛ رامین صادقی نژاد^{* 2}؛ مریم محمدزاده³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر – ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر – ایران

³دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر - ایران

چکیده

بر اساس سورۀ مبارکۀ الرحمن، انسان از گِل پُخته آفریده شده است. خدای متعال در آیه، قدرت و حکمت خویش در آفرینش انسان را به نحوی ‌که کوزه‌گران از گِل، کوزه می‌سازند؛ مانند کرده است، بنابراین می‌توان گفت که پروردگار عالمیان، خود اوّلین سفال‌گر عالم هستی است. هنر اسلامی به دلیل غنای فرهنگی و مذهبی، بهترین امکان برای بیان آموزه‌های اخلاقی و تربیت قرآنی را داراست و در این میان، سفال به عنوان یکی از تجلیّات هنر قُدسی و آیینی از ظرفیّت بالایی برای ترویج آموزه‌های قرآنی و تربیتی در جامعه برخوردار است. شاعران سبک هندی به خاطر سیاست‌های شعر ستیزی سلسلۀ صفوی، روی به سرودن اشعار مردم پسند و به اصطلاح کوچه و بازاری آوردند و از هر امکان و وسیله‌ای برای برقراری ارتباط با مردم و تأثیرگذاری بر ایشان سود بُردند. در این میان سُفالینه‌ها یکی از دم دست‌ترین وسائلی بودند که می‌توانستند برای بیان آموزه‌های تربیتی و ارتقای اخلاق جامعه به کار آیند. سؤال اساسی این تحقیق آن است که سُفالینه‌ها در شعر صائب تبریزی چه نقشی در ترویج آموزه‌های قرآنی در جامعۀ عصر صفوی داشته‌ است؟ بررسی دیوان صائب تبریزی نشان می‌دهد که صائب با دست‌مایه قرار دادن انواع سفالینه‌های رایج در عصر خود، توانسته‌ است؛ پیام‌های اخلاقی و نکات تربیتی مُنبعث از قرآن را به مخاطبان شعر خود که غالباً مردم عادّی کوچه و بازار بوده‌اند؛ ارائه کند.

کلیدواژه‌ها

آموزه‌های قرآنی؛ سفالینه‌ها؛ صائب تبریزی؛ قرآن؛ هنر سفال‌گری

مراجع