بررسی رابطه بین الگوهای پیوند از دور نیمکره شمالی با خشک‌سالی‌های شمال غرب ایران

جغرافیای طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 دی 1399  

نوع مقاله: مقاله های پژوهشی

نویسندگان

امیر گندمکار ¹؛ یوسف طلوعی یزن آباد²؛ محسن باقری بداغ آبادی³

¹گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²دانشجوی دکتری - گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

با توجه به اهمیت الگوهای پیوند از دور و تأثیر آنها بر آب و هوا، از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین الگوهای پیوند از دور و خشکسالی در شمال غرب ایران صورت گرفته است. در این راستا از آمار بارش 17 ایستگاه سینوپتیک واقع در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان طی دوره آماری 1988 تا سال 2018 و آمار 16 الگوی پیوند از دور نیمکره شمالی طی همان دوره استفاده شد. ابتدا با استفاده از شاخص (SPI) خشکسالی منطقه مورد مطالعه در مقیاس سالانه، با زمان تأخیر یک ماهه و با زمان تأخیر دوماهه بررسی شد. سپس با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ارتباط بین خشکسالی و الگوهای پیوند از دور بررسی شد. نتایج حاصل شده بیانگر آن است که در مقیاس ماهانه الگوی PNA، در زمان تأخیر یک ماهه الگوی TNA، و در زمان تأخیر دوماهه الگوی NAO بیش از سایر الگوها با ایستگاه های مورد مطالعه همبستگی نشان داده است. از نظر مکانی نیز ایستگاه های مراغه و جلفا بیش از سایر ایستگاه با الگوهای پیوند از دور همبستگی نشان داده اند. بررسی ضرایب همبستگی فصلی نیز نشان داد که در فصل زمستان الگوهای HCNA و SNA؛ در فصل بهار الگو‌های NAM، NPI و PN؛ در فصل تابستان الگوی SNAO و در فصل پائیز الگوی POL/PEP بیش از سایر الگوها با خشکسالی ایستگاه های مورد مطالعه همبستگی داشته اند.

کلیدواژه‌ها

خشک‌سالی؛ الگوهای پیوند از دور؛ نمایه SPI؛ نیمکره شمالی؛ شمال غرب ایران

مراجع