مدیریت توسعه شهری‌ با رویکرد اقتصاد پایدار و مدلسازی LQ (نمونه موردی بافت شهری دزفول)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 36، بهمن 1399، صفحه 53-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الیاس مودت^{* 1}؛ میلاد ولی پور²

¹گروه شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران

²کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران

چکیده

توسعه پایدار با تاکید بر توسعه پایدار شهری طی دهه‌های اخیر به تدریج به پاردایم نوین و مسلطی در ادبیات نظری و علمی رایج درباب برنامه‌ریزی شهری تبدیل شده است. توسعه پایدار، توسعه‌ای است که بتواند نیازهای نسل حاضر را بدون تخریب و یا آسیب رساندن به تامین نیازها و خواسته‌های نسل‌های آینده تامین نماید. شهری دارای توسعه پایدار است که اقتصاد شهری پایدار، جامعه شهری پایدار و محیط زیست شهری پایدار را با حفظ اکوسیستم داشته باشد. که این شاخص‌ها از شرایط توسعه پایداراقتصادی است. ماهیت تحقیق حاضر توسعه‌ای – کاربردی و از نظر روش تحقیق (توصیفی – تحلیلی) است. داده‌های فعالیت‌های صنعتی، خدماتی، کشاورزی به صورت مقایسه‌ای درسال 1395 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است. همچنین داده‌های بخش‌های اقتصادی به وسیله ضریب مکانی (LQ) و نمایش نموداری با سه عنصر اقتصاد کشوری، اقتصاد شهر دزفول و مقایسه میان دو بافت شهر مورد ارزیابی قرار گرفته است. با تحلیل و بررسی اقتصاد توسعه پایدار شهر دزفول از لحاظ ضریب مکانی که خود شامل اشتغال پایه و غیر پایه می‌باشد. به ارائه پیشنهاداتی برای بهبود یافتن نسبت و ضرایب اقتصادی ارائه گردیده است. که با افزایش این دو مولفه میزان اشتغال نیز افزایش می‌یابد که در انتها باعث داشتن اقتصادی پایدار می‌شود، و با سنجش اقتصاد شهر دزفول بر اساس معیار کشوری بهراه بافت قدیم و جدید دزفول به اشتغال غیرپایه می‌رسیم که این امر باعث از کارافتادگی اقتصاد شهر و در نهایت شهر را از توسعه پایدار دور می‌کند. که برای رفع این مشکل از دو سناریور الگوی مصرف و بهروری نیروی ثابت کار پیشنهاداتی ارائه می‌شود که به توسعه پایدار شهری کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد پایدار؛ توسعه پایدار؛ بافت شهری؛ LQ؛ دزفول

مراجع

امین زاده، بهنار (1390): «مجموعه مقالات توسعه پایدار شهری»، انتشارات دانشگاه تهران.

بیگدلو، مهدی و باقری،عبدالرضا (1397): «نقش کارآمدی دولت و مهمترین عوامل آن در توسعه پایدار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال 12 شماره 43، ص 136-111.

پرهیزکار، اکبر و علی فیروز بخت(1390): «چشم انداز مدیریت‌ شهری در ایران با تأکید بر توسعه پایدار شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی-پژوهشی، سال هشتم، شماره 32، ص 65-43.

تقوایی، مسعودو صفر آبادی، اعظم (1392): «توسعه پایدار شهری و برخی عوامل موثر بر آن مورد مطالعه: شهر کرمانشاه»، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال سوم، شماره ششم، ص 22-1.

تیموری، راضیه و ‌‌احمدی، توحید (1391): «استراتژی توسعه شهری CDS فرآیندی متفاوت در برنامه ریزی شهری»، چهارمین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، تهران.

جمعه پور،محمود (1382): «عوامل اصلی در فرآیند توسعه پایدار: مردم، منابع، فضاها و نقش مشارکت مردمی در آن»، فصلنامه علوم اجتماعی، ص 130-104.

حائری ، سید احسان(1384): «بررسی اشتغال در استان تهران بر پایه مدل تحلیل اقتصاد پایه دوره 1375-1355»، فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره220-219، ص136-120.

حسین زاده دلیر،کریم؛ صدر موسوی، میر ستار؛ حیدری چیانه، رحیم؛ رضاطبع، سیده خدیجه (1390): «در آمدی بر رویکرد جدید استراتژی توسعه شهری (CDS) در فراینده برنامه ریزی شهری با تاکید بر چالش‌های فراوری طرح جامع در ایران»، دانشگاه آزاد اسلامی اهر فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره‌ی 36 ، ص230-173.

زاهدی، شمس السادت و نجفی، غلامعلی (1384): «بسط مفهومی توسعه پایدار»، فصلنامه مدرس علوم انسانی»، دور10، شماره4، ص76-44.

زما‌نیان، روزبه و ملک پور اصل، بهزاد (1387): «برآورد اشتغال در بخش پایه و غیرپایه با استفاده از روش تحلیلی اقتصاد پایه برای دوره 10 ساله با بررسی موردی استان اصفهان»، آرمان شهر، شماره 10، ص 35-28.

زیاری، رضا و خوشنویس، مریم (1396): «تحلیل ساختاری مزیت نسبی بخش معدن استان سمنان از نظر اشتغال رهیافت اقتصاد پایه و تغییر مکان- سهم»، اقتصاد کاربردی، دور7، شماره 20، ص68-59.

سرور، رحیم؛ اکبری، مجید؛ موسوی، سید چمران؛ بوستان احمدی، وحید (1396): «اولویت‌بندی مولفه‌های توسعه پایدار در راستای احیاء بافتهای فرسوده مطالعه موردی: محله جلفای اصفهان»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال پانزدهم، شماره 57، ص 104-89..

سیفی، محمد علی و خدایار علایی(1388): «مبانی الگوی مصرف و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور»، توسعه صادرات، سال سیزدهم، شماره 78، 21-18.

شماعی، علی؛ عبدالهی، اوات؛ یوسفی، فشکی محسن (1393): «تحلیلی بر برنامه‌ریزی توسعه شهر سردشت با رویکرد استراتژی توسعه شهری  (CDS)»، چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال نهم، شماره 27 ، ص51-35.

صباغ کرمانی، مجید(1379)، «تمرکز نسبی اشتغال در فعالیتهای صنعتی استانهای کشور کاربرد مدل اقتصاد پایه»، پژوهشنامه بازرگانی، دوره 5 شماره 17 ،ص86-63 .

فنی، زهره (1393): «توسعه پایدار و جهانی شدن»، تهران، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن.

قراری، حسن و زیاری، کرامت‌‌الله (1391): «روشهای تحقیق در برنامه ‌ریزی شهری و منطقه‌ای»، آراد کتاب، کهکشان دانش.

قنبریان، علی(1394): «موانع و راهکارهای اصلاح الگو مصرف»، کیهان.

لطفی، حیدر؛ عداتخواه فرداد؛ میرزایی، مینو؛‌ وزیر‌ پور شب بو(1388): «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی-سال دوم شماره اول، ص 110-101.

محبی، علی اکبر(1391): «بررسی مقایسه‌ای شاخص‌های پایه اشتغال استان خراسان شمالی با سایر استان‌های (سال1390-1384) ».

مرادی مکری، سیاوش و حیدری کیا مریم (1397): «تحلیل مدیریت شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر اسد آباد»، مجله جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 1، 115-98.

ملکی، سعید و دامن باغ، صفیه (1392): «ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری مطالعه موردی: مناطق هشتگانه شهراهواز »، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره‌ی سوم، ص 54 -29.

Ahern, J. (2011). From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability and resilience in the new urban world. Landscape and urban Planning, 100(4), 341-343.

Ali-Toudert, F., Ji, L., Fährmann, L., & Czempik, S. (2019). Comprehensive Assessment Method for Sustainable Urban Development (CAMSUD)-A New Multi-Criteria System for Planning, Evaluation and Decision-Making. Progress in Planning, 100430.

Arabi, M., Naseri, T. S., & Jahdi, R. (2019). Use All Generation of Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) for Design urban Historical Fabric (Case Study: The central area of Tehran Metropolis, Eastern Oudlajan). Ain Shams Engineering Journal.

Babamiri, A. S., Pishvaee, M. S., & Mirzamohammadi, S. (2020). The analysis of financially sustainable management strategies of urban water distribution network under increasing block tariff structure: A system dynamics approach. Sustainable Cities and Society, 60, 102193.

DESA, U. (2019). 68% of the world population projected to live in urban areas by 2050. Retrieved on, 3.

Fratini, C. F., Georg, S., & Jørgensen, M. S. (2019). Exploring circular economy imaginaries in European cities: A research agenda for the governance of urban sustainability transitions. Journal of cleaner production, 228, 974-989.

Imperatives, S. (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our common future. Accessed Feb, 10.

Steiniger, S., Wagemann, E., de la Barrera, F., Molinos-Senante, M., Villegas, R., de la Fuente, H., . . . Carrasco, J.-A. (2020). Localising urban sustainability indicators: The CEDEUS indicator set, and lessons from an expert-driven process. Cities, 101, 102683.

Strulak-Wójcikiewicza, R., & Lemkea, J. (2019). Concept of a Simulation Model for Assessing the Sustainable Development of Urban Transport. Transportation Research Procedia, 39, 502-513.

Yang, Z., Yang, H., & Wang, H. (2020). Evaluating urban sustainability under different development pathways: A case study of the Beijing-Tianjin-Hebei region. Sustainable Cities and Society, 102226.