تاثیر آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر تاب‌آوری و تنظیم هیجانی دختران دارای شکست عاطفی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 43، اسفند 1399، صفحه 55-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا وجدیان¹؛ مژگان عارفی^{* 2}؛ غلامرضا منشئی²

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

²دانشیار گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر تاب‌آوری و تنظیم هیجانیدختران دارای شکست عاطفی انجام گرفت. روش: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل شامل کلیه دختران نوجوان دوره دوم متوسطه دارای تجربه شکست عاطفی در شهرستان ازنا (استان لرستان) بود. در این پژوهش تعداد 30 دختر نوجوان دارای تجربه شکست عاطفی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند (15 دختر در گروه آزمایش و 15 دختر در گروه گواه). گروه آزمایش آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور (بوردیک، 2014) را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه ضربه عشق (راس، 1999)، پرسشنامه تاب‌آوری (کانر و دیویدسون، 2003) و پرسشنامه تنظیم هیجان (گروس و جان، 2003) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر با استفاده از نرم افزار آماری ₂₃SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر تاب‌آوری (001/0p<) و تنظیم هیجانی (001/0p<)دختران دارای شکست عاطفی تأثیر معنادار دارد. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور با بهره‌گیری از فنونی همانند فنونی همانند افکار، هیجانات و رفتار آگاهانه می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت بهبود تاب‌آوری و تنظیم هیجانی دختران دارای شکست عاطفی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آموزش ذهن‌آگاهی؛ تاب‌آوری؛ تنظیم هیجانی؛ شکست عاطفی

مراجع

اشرفی، بهاره. (1397). اعتبارسنجی بسته آموزش ذهن آگاهی کودک محور برای کودکان ۷-۱۳سال دارای افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، وسواس عملی و بیش‌فعالی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان.

اصلی‌آزاد، مسلم. (1398). تعیین اعتبار محتوایی بسته آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان محور و مقایسه اثربخشی آن با فراشناخت درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر علائم وسواس، خلاقیت هیجانی، تنظیم شناختی هیجان، تحمل ابهام و آمیختگی فکر و عمل دانش‌آموزان دارای اختلال وسواس فکری- عملی شهر اصفهان، رساله دوره دکترای تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان).

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا و قمرانی، امیر. (1398). تأثیر درمان ذهن‌آگاهی بر تحمل ابهام و درآمیختگی فکر و عمل مبتلایان به اختلال وسواس بی‌اختیاری، فصلنامه سلامت روان کودک، ۶ (۱)، ۸۳-۹۴.

امان‌الهی، عباس.، تردست، کوثر و اصلانی، خالق. (1393). پیش‌بینی نشانگان شکست عاطفی بر اساس خودشفقتی در دانشجویان دختر دارای تجربه شکست عاطفی، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 8(4)، 61-43.

امانی، احمد.، یوسفی، ناصر و احمدی، سرور. (1394). اثربخشی معنادرمانی به شیوه گروهی بر تاب‌آوری و احساس تنهایی دانشجویان دختر دارای نشانگان شکست عاطفی، پژوهش‌های مشاوره، 49(13)، 92-82.

بوردیک، دبرا.(1396). راهنمای آموزش مهارت‌های ذهن آگاهی به کودکان و نوجوانان. ترجمه غلامرضا منشئی، مسلم اصلی‌آزاد، لاله حسینی و پریناز طیبی، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی‌اصفهان(خوراسگان). (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2014).

حسن‌زاده نمین، فرزانه.، پیمانی، جاوید.، رنجبری‌پور، طاهره و ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. (1398). مدل پیش بینی بهزیستی روان‌شناختی بر اساس تاب‌آوری با در نظر گرفتن نقش میانجی استرس ادراک شده، فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، ۱۸(۷۷)، ۵۶۹-۵۷۸.

حسینی، لاله و منشئی، غلامرضا. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی کودک‌محور بر سیازگاری اجتماعی و علائم افسردگی کودکان مبتلا به اختلال افسردگی، فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی، 8(29)، 200-179.

دهقانی، محمود. (1388). کارآیی رواندرمانی کوتاه مدت تعدیل کننده اضطراب بر نشانگان ضربه عشق. رساله دکتری روانشناسی بالینی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.

سلیمانی، اسماعیل و حبیبی، یعقوب.(1393). ارتباط تنظیم هیجان و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان. فصلنامه روان‌شناسی مدرسه، 3(4): 72-51.

فرهادی، طاهره؛ اصلی‌آزاد، مسلم و شکرخدایی، نیلوفرسادات. (1397). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی، فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(4)، 84-92.

کرمی‌نژاد، زینب.، سودانی، منصور و مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز. (1395). اثربخشی رویکرد هیجان- مدار بر تنظیم شناختی هیجان دانشجویان دختر دچار شکست عاطفی، فصلنامه یافته، 18(4)، 86-79.

محمدی، حاتم و موسوی، سیدولی الله. (1394). مقایسه تنظیم هیجان و خودمهارگری در کودکان با و بدون اختلال نارسایی توجه - فزون کنشی. فصلنامه سلامت روان کودک، ۲(۲): ۲۱-۳۳.

محمدی، مسعود. (1384). بررسی عوامل موثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض خطر سومصرف مواد، پایان نامه دکتری، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.

معتمدی، فاطمه. (1397). اثربخشی ذهن‌آگاهی کودک محور بر اضطراب، پرخاشگری، کمال‌گرایی و نارسایی هیجانی دانش آموزان 7 تا 12 سال دارای اختلال خواندن شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اصفهان.

نریمانی، مجاهد.، زاهد، عذرا و گل پرور، محسن. (1391). رابطه ذهن‌آگاهی، سبک‌های مقابله‌ای و هوش هیجانی با سلامت روانی در دانشجویان. فصلنامه علوم تربیتی، 5(19)، 105-91.

وصال محمود، روشنک.، احدی، حسن.، کجباف، ممحمدباقر و نشاط‌دوست، حمیدطاهر. (1396). اثربخشی مداخله مبتنی بر ذهن‌آگاهی ویژه کودکان بر ذهن‌آگاهی و سلامت روان آنها، مجله مطالعات ناتوانی، 7(13)، 10-1.

ولی‌پور، مورینا.، حسینیان، سیمین و پورشهریاری، مهسینا.(1396). تاثیر آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر مشکلات رفتاری کودکان، فصلنامه سلامت روانی کودک، 4(4)، 45-34.

یوسفیان، زهرا.، احدی، حسن.، کراسکیان موجمناری، آدیس. (1398). اثربخشی معنویت‌درمانی بر پریشانی روان‌شناختی و تاب‌آوری بیماران تالاسمی، مجله علوم روان‌شناختی، 18(84)، 2285-2293.

Backmann, J., Weiss, M., Schippers, M.C., Hoegl, M.(2019). Personality factors, student resiliency, and the moderating role of achievement values in study progress. Learning and Individual Differences, 72: 39-48.

Bahrami Ehsan, B., Bahrami Ehsan, H., Sadeghi S.H., Karkhane, S.(2011). Relationship between consequences of love-failure and health's dimensions. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30: 2405-2407.

Benfer, N., Bardeen, J.R., Clauss, K. (2018). Experimental manipulation of emotion regulation self-efficacy: Effects on emotion regulation ability, perceived effort in the service of regulation, and affective reactivity. Journal of Contextual Behavioral Science, 10: 108-114.

Brown, K.W., Kasser, T. (2005). Are psychological and ecological well-being compatible? The role of values, mindfulness, and lifestyle. Social Indicate Research, 74(2): 349-368.

Canetti, D., Waismel-Manor, I., Cohen, N., & Rapaport, C. (2014). What Does National Resilience Mean in a Democracy? Evidence from the United States and Israel. Armed Forces & Society, 3(40): 504-520.

Conner, K. M., Davidson, J.R.T. (2003). Development of a new resilience scale: The conner –Davidson Resilience scale (CD- RISC). Depression & Anxiety, 18(2): 36-82.

Crosswell, A.D., Moreno, P.I., Raposa, E.B., Motivala, S.J., Stanton, A.L., Ganz, P.A., Bower, J.E. (2017). Effects of mindfulness training on emotional and physiologic recovery from induced negative affect. Psychoneuroendocrinology, 86: 78-86.

Field, T., Diego, M., Pelaez, M. (2010). Breakup Distress and Loss of Intimacy in University Students, Journal Psychology, 1: 177-173.

Ghasemi Bistagani, M., Musavi Najafi, F. (2017). Effectiveness of Child-Centered Mindfullness on Social Skills and Self-Efficacy of Children with Learning Disabilities. Social Behavior Research & Health (SBRH), 1(2): 91-99.

Giordano, P.C., Phelps, K.D., Manning, W.D., Longmore, M.A. (2008). Adolescent academic achievement and romantic relationships. Social Science Research, 37(1): 37-54.

Gross, J.J., John, O.P.(2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2): 348–362

Hofmann, S.G., Angelina, F., Gomez, B.A. (2017). Mindfulness-Based Interventions for Anxiety and Depression, Psychiatric Clinics of North America, 40(4): 739-749.

Hopwood, T.L., Schutte, N.S.(2017). A meta-analytic investigation of the impact of mindfulness-based interventions on post traumatic stress. Clinical Psychology Review, 57: 12-20.

Kansky, J., Allen, J.P., Diener, E.(2019). The young adult love lives of happy teenagers: The role of adolescent affect in adult romantic relationship functioning. Journal of Research in Personality, 80: 1-9.

Kline, G., Honaker, J., Joseph, A., Scheve, k. (2001). Analyzing Incomplete Political Science Data:      An Alternative Algorithm for Multiple Imputation. American Political Science Review, 95: 49-69.

Kuula, L., Partonen, T., Pesonen, A. (2020). Emotions relating to romantic love—further disruptors of adolescent sleep. Sleep Health, In Press, Corrected Proof.

Li, X., Huang, C.S., Shen, A.C. (2019). Romantic involvement and adolescents' academic and psychosocial functioning in Chinese societies. Children and Youth Services Review, 96: 108-117.

Malesza, M. (2019). Stress and delay discounting: The mediating role of difficulties in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 144: 56-60.

Mathis, E.T., Dente, E., Biel, M.G.(2019). Applying Mindfulness-Based Practices in Child Psychiatry. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 28(2): 209-220.

McDonald, M. (2016). Romantic Relationship Dissolution and Health Outcomes, (Master's Thesis), The University of Texas at Austin.

Meyer, S.D., Kågesten, A., Mmari, K., McEachran, J., Chilet-Rosell, E., Kabiru, C.W., Maina, B., Jerves, E.M., Currie, C., Michielsen, K. (2017). Boys Should Have the Courage to Ask a Girl Out”: Gender Norms in Early Adolescent Romantic Relationships. Journal of Adolescent Health, 61(4): 42-47.

Perry-Parrish, C., Copeland-Linder, N., Webb, L., Sibinga, E. M. (2016). Mindfulness-Based Approaches for Children and Youth, Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 46(6): 172-178.

Popal, A., Dehkhoda, F. (2015) The Effect of Group Therapy Based on Logo therapy on Love Trauma syndrome, International Journal of Health Sciences & Research, 5(10): 286-289.

Reid, A., Halgunseth, L.C., Espinosa-Hernández, G., Csizmadia, A., Card, N. (2019). Cultural values and romantic relationship satisfaction in Mexican adolescents: The moderating effects of parental psychological control and gender. Journal of Adolescence, 77: 118-128.

Sailor L. A .(2013). phenomenological study of falling out of romantic love. Qualitative Report, 18: 1-22.

Sanamnejad, G., Pashavi, G., Oftadehal, M., Ostadhasanloo, H., Khodayarifard, M., Aryan, A., & Farahani, H. (2011). Emotional intelligence and self-concept in people with and without failure in love. Journal of Social and Behavioral Sciences. 30(1): 1447–1451.

Simpson, J. (2013). Grief and loss: A social work perspective. Journal of Loss and Trauma. International Perspective on Stress and Coping. 18(1): 81-90.

Smoski, M. J., Robins, C.J. (2011). Effects of mindfulness on Psychological health: Areview of empirical studies. Clinical Psychology Review, 31(6): 1041-1056.

Sünbül, Z.A., Güneri, O.Y. (2019). The relationship between mindfulness and resilience: The mediating role of self compassion and emotion regulation in a sample of underprivileged Turkish adolescents. Personality and Individual Differences, 139: 337-342.

Tlapek, S.M., Auslander, W., Edmond, T., Gerke, D., Schrag, R.V., Threlfall, J.(2017). The moderating role of resiliency on the negative effects of childhood abuse for adolescent girls involved in child welfare. Children and Youth Services Review, 73: 437-444.