بررسی اثر تنش خشکی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی کنجد (Sesamum indicum L)

فیزیولوژی محیطی گیاهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 بهمن 1399  

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سحر مومنی¹؛ لیلا فهمیده ²؛ محمود سلوکی¹؛ جواد ظهیری³؛ عباسعلی امام جمعه¹

¹زابل-دانشگاه زابل-دانشکده کشاورزی-گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی

²دانشیار اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران

³گروه بیوفیزیک، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران ،ایران

چکیده

تنش خشکی در اکثر مناطق جهان مهم‌ترین عامل کاهش عملکرد گیاهان زراعی محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه کنجد آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش اثر سطوح مختلف تنش خشکی (سطح آبیاری 5، 10، 15 و 25 درصد ظرفیت زراعی) بر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی شامل: کاتالاز (CAT)، پلی فنل اکسیداز (PPO)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، پراکسیداز (POX)، برخی رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید)، برخی تعدیل‌کننده‌های اسمزی شامل پرولین و همچنین برخی صفات مورفولوژیکی(تعداد برگ، طول ریشه، ارتفاع ساقه، ارتفاع بوته، طول برگ، عرض برگ، وزن خشک ریشه، وزن تر ریشه، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، وزن تر بوته، وزن خشک بوته) بررسی شد. پس از کشت گیاه در گلدان، اعمال تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای (چهار برگی) انجام گردید و سپس صفات مورد مطالعه اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه‌ آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنی‌داری در سطح یک درصد بر کلیه صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی داشت. با افزایش تنش خشکی (تا سطح آبیاری 5 درصد ظرفیت زراعی) کاهش در صفات مورفولوژیکی و رنگیزه های فتوسنتزی نسبت به سطح شاهد بیشتر شد. با افزایش سطوح تنش خشکی افزایش طول ریشه در گیاه کنجد مشاهده شد، به طوری‌که بیشترین طول ریشه (375/3 سانتی‌متر) مربوط به سطح آبیاری 5 درصد ظرفیت زراعی و کمترین طول ریشه (5/2 سانتی متر) مربوط به سطح کنترل (سطح آبیاری 25 درصد ظرفیت مزرعه) بود. بیشترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و پرولین در بیشترین تنش خشکی (سطح آبیاری 5 درصد ظرفیت زراعی) مشاهده گردید.

کلیدواژه‌ها

آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی؛ تنظیم کننده های اسمزی؛ تنش غیر زیستی؛ رنگیزه‌های فتوسنتزی؛ کنجد

مراجع