بررسی درون مایۀ اشعار «سُرو» در شهرستان رستم

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 6، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 30، بهمن 1399، صفحه 117-132   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2021.679732

نویسندگان

غلامعلی محمدی¹؛ عطا محمد رادمنش^{* 2}؛ محبوبه خراسانی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

چکیده

از میان انواع متفاوت ادبیات عامه، شعر از جایگاه خاصی برخوردار است و در میان قالب‌های گونا‌گون شعری، مفردات در ادب فارسی پیشینۀ دیرینه‌ای دارد. این قالب شعری در جای جای قلمرو زبان فارسی از آغاز پیدایش شعر تا کنون رواج دارد. یکی از مناطقی که این قالب شعری در آن گسترش ویژه‌ای یافته است، شهرستان رستم است. بررسی‌ها نشان می دهد مهمترین و پربسامدترین قالب شعری ادب عامه در این شهرستان، مفردات است که با توجّه به مناسبت‌ها، شعر آن توسط خوانندگان خوانده می شود. انواع مفردات در ادبیات عامۀ شهرستان رستم به «بیت»، «سُرو»، «شروه» و «لالایی» تقسیم می شود.
در این پژوهش سعی شده است که یکی از مفردات به نام «سُرو» از نظر درونمایه تجزیه و تحلیل شود. "سُرو" جولانگاه ذوق و صوت زنان در جشن عروسی است که قسمتی از فرهنگ مردم شهرستان در آن تجلی پیدا می کند. این اشعار در حقیقت حکایت مهر و علاقۀ مادران و زنان به پسران و مردان است؛ آنچنان که باید و شاید از عهدۀ این عشق و علاقۀ قلبی برآمده‌اند و حق خویش را ادا کرده‌اند. از سوی دیگر فرهنگ عروسی را در این اشعار می توان مشاهده کرد؛ به نوعی سرو جلوگاه فرهنگی دیرین در جشن عروسی شهرستان رستم است. درونمایه‌هایی که این اشعار در بر دارند، عبارتند از: مرد ستایی، توصیف، پند، تهدید، آداب عروسی، تحقیر، ازدواج زود هنگام، تحذیر، فخرفروشی، تجلی دین و مذهب.

کلیدواژه‌ها

سُرو؛ شهرستان رستم؛ واخون؛ اشعار محلی؛ عروسی لری

مراجع

کتاب‌ها

- پهلوان، کیوان(1397)، فرهنگ گفتاری در موسیقی ایران، تهران: انتشارات آرون.

- حبیبی فهلیانی، حسن(1371)، ممسنی در گذرگاه تاریخ، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

- حبیبی فهلیانی، حسن(1384)، شعر و موسیقی و ادبیات شفاهی مردم ممسنی، شیراز: سازمان میراث فرهنگی فارس.

- غفاری، یعقوب(1390)، مراسم عروسی و دگرگونی‌های آن در کهکیلویه و بویر احمد، اصفهان: نقش مانا.

- فقیری، ابوالقاسم(1390)، مراسم عروسی در فارس، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

- همایی، جلال الدین(1375)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ دوازدهم، تهران: نشر هما.

مجلات

- جبّاره ناصرو، عظیم؛ شادمانی، ندا(1389)، «بررسی درونمایۀ دوبیتی‌های شهرستان فسا»، فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین،ش 23، صص 29- 52.

- ریاحی، فاطمه؛ رادمنش، عطامحمّد(1389)، «تحلیل ساختار  قافیه و ردیف در سروده‌های بومی‌کرمانی شهرستان شهر بابک»، فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، ش 23، صص 53- 70.

منابع شفاهی

1. ستاره یوسفی. 2. عجب ناز خواهانی‌زاده. 3. سیدی حسینی. 4. زهرا حسین زاده. 5. ماهتاب نامداری. 6. نوری قهرمانی. 7. فاطمه رحمان ستایش. 8. بگم سعادت فر. 9. همه‌جان محمّدی. 10. عبدالعلی حسین زاده. 11. آبی‌جان انصاری. 12. همه‌جان زمانی. 13. شمسی هاشمی. 14. زیاد حسینی. 15. ماه‌شرف فاتحی‌زاده. 16. بی‌ناز رسا. 17. همه‌جان لهراسب‌زاده. 18. معصومه شفیعی. 19. ماه‌صنم محمّدی. 20. حبیب الله بازیار.