نقش و جایگاه زنان درباری در نظام وقف امپراتوری عثمانی از دورۀ سلیمان قانونی تا عبدالحمید دوم

پژوهش نامه تاریخ

دوره 15، شماره 60، آذر 1399، صفحه 161-187   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

کبری شوندی¹؛ احمد کامرانی فر^{* 2}؛ محمدرضا بارانی³

¹گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. [e-mail]

²گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]

³گروه تاریخ، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء، تهران. [e-mail]

چکیده

امپراتوری عثمانی از جمله پایدارترین دولتهای مسلمان بود که بالغ بر شش قرن در جهان اسلام به حکمرانی پرداخت و نقطۀ اوج اقتدار آن از دوران سلیمان قانونی آغاز گردید. در بررسی نمودار قدرت، زنان درباری بعنوان" فرمانروایانی در پس پرده" در قالب والده سلطان و یا سوگلی در تحولات مختلف نقش آفرین بودند. از جمله این عرصه ها، وقف و امور خیریه می باشد. وقف، میراثی جاویدان است که بواسطۀ آن امور خیر و عام المنفعه در جامعه تداوم می یابد. بررسی تاریخچه وقف در امپراتوری عثمانی بدون در نظر گرفتن نقش و جایگاه زنان، تحقیقی ناقص است. پس ضروریست تا با بازشناسی فعالیت زنان درباری بعنوان عناصری تاثیرگذار، تصویری واضح تر از نظام وقف آن دوره ارائه دهیم. گرایش های مذهبی و شرایط مطلوب اقتصادی زنان درباری، باعث گردید تا حضور اجتماعی و دینی آنان در پدیده وقف بویژه در محدوده زمانی دوران سلیمان قانونی تا پایان سلطنت عبدالحمید دوم گسترش یابد. در این مقاله تلاش خواهیم کرد به عنوان مسئله پژوهش، میزان تاثیرگذاری زنان درباری در نظام وقف عثمانی را با توجه به فرضیات ذکر شده، مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم. یافته های پژوهش حاکی از آنست که عملکرد مثبت زنان دربار عثمانی سبب تقویت و توسعه روزافزون نظام وقف گردید.
مطالب ارائه شده با روشی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از کتب و مقالات علمی معتبر فراهم گردیده است.

کلیدواژه‌ها

نقش؛ زنان واقف؛ درباری؛ وقف؛ عثمانی

مراجع