ارتباط موثّر؛ مهارتی سرنوشت‌ساز در شاهنامه

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 5، دوره 12، شماره 46، دی 1399، صفحه 103-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2020.679751

نویسندگان

مینا نبئی¹؛ رضا فهیمی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران،

چکیده

شخصیت‌ها و ارتباطات آن‌ها در شاهنامه اهمیت ویژه‌ای دارند؛ در پژوهش حاضر با تکیه بر «مهارت ارتباط‌ موثر»، که یکی از مهارت‌های دهگانه زندگی در تعریف سازمان جهــانی بهداشت است، نمونه‌های ممتاز از ارتباطات انسانی شاهنامه، به‌منظور درک این مهارت و عوامل موثر در شکل‌گیری آن و همچنین برای شناسایی موانعـی که یک ارتباط را، به بن بست‌های ارتباطی و غمنامه‌ای دردناک بدل می‌کند، مورد واکاوی و تحلیل روان‌شناسی قرار گرفته است.
این که کدام ارتباط را می‌توان موثر نامید ؛ نقش خرد در برقراری ارتباط موثر چیست و در سرزمین آرمانی ایران، با اینکه ارتباطات بر مبنای خرد شکل می‌گیرد، چگونه است که گاهی انسان‌های نیک و خردمند قربانی می‌شوند؛ از موضوعات محوری این نوشتار است؛ و نتیجه شگفت آن که فردوسی، استاد توانمند آفرینش ارتباطات متنوع است و چنین بر می‌آید که هزار سال پیش، با اصول آخرین حلقه این علمِ به ظاهر نوین اروپایی، آشنا بوده است و به ظرافت، فرجام دو اتفاق مشابه را به تمایزِ ارتباط موثر یا ناموثر، متفاوت، رقم می‌زند. روش این مقاله، تحلیل محتوای کیفی و جامعه آماری آن، تمام ابیات شاهنامه است.

کلیدواژه‌ها

شاهنامه؛ فردوسی؛ مهارت ارتباط موثر؛ مذاکره؛ خرد

مراجع

کتاب ها

آبوت، پاملا و والاس، کلر (1387) جامعه‌شناسی زنان،ترجمۀ منیژه نجم عراقی، ج5، چاپ پنجم، تهران: نی.

امرایی، مجید (1382) شناخت شخصیت‌های شاهنامه فردوسی از کیومرث تا شغاد، تهران: آنزان.

امین، سیدحسن (1389) فردوسی و شاهنامه، تهران: دایره‌المعارف ایران‌شناسی.

پایدار، محمود و جلوه، مازیار (1395) الف، ب، سه نقطه (مجموعه مهارت‌های زندگی- ارتباط‌موثر)، تهران: کتاب ابزار.

جلوه، مازیار (1397) شارژ اعصاب با تکیه بر مدیریت خشم، تهران: ابزار.

دبیر سیاقی، سید محمد (1380) برگردان روایت‌گونه شاهنامه فردوسی به نثر، تهران: قطره.

رادفر، شکوفه و حمیدی، فریده (1387) دربارۀ مهارت‌های زندگی، تهران: پژوهشکدۀ مهندسی و علوم پزشکی جانبازان.

رستگار فسایی، منصور (1384) فردوسی و هویت‌شناسی ایرانی، تهران: طرح نو.

ریو، مارشال (1380) انگیزش و هیجان، ترجمه‌ یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.

سرّامی، قدمعلی (1383) از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.

فتی و دیگران (1391) آموزش مهارت‌های زندگی، تهران: میانکوشک.

فردوسی، ابولقاسم (1386) شاهنامه، تصحیح خالقی مطلق، جلال، چاپ اول، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.

فروغی، محمدعلی (1351) مقالات فروغی، به اهتمام یغمایی، حبیب، تهران: توس.

کومار، ویجایا (1396) زبان بدن، ترجمه زاهدی، زهره، چاپ دهم، قم: میم.

گیل، دیوید و اَدَمز، بریجیت (1384) الفبای ‌ارتباطات، ترجمۀ رامین کریمیان و دیگران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(مرکز تحقیقات رسانه­ ها).

لفرانسو، کی­آر (1382) نظریه‌های یادگیری انسان، ترجمه‌ یحیی سیدمحمدی، تهران: روان.

مجلسی، علامه محمد باقر (1394) بحارالانوار، چاپ 6، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.

محجوب، محمدجعفر (1378) آفرین فردوسی، تهران: مروارید.

محمد زاده، خلیل علی و توانایی، محمد حسین (1383) کلید طلایی ارتباطات، تهران: اندیشه مهر.

منصور، محمود (1371) احساس کهتری، تهران: دانشگاه تهران.

محمد خانی و دیگران (1396)مهارت‌های زندگی(مهارت‌های رفتاری)، تهران: طلوع دانش.

هیندل، تیم (1383) فنون مذاکره، ترجمه الهی، شفیع، تهران: سارگل.

مقالات

شجری، رضا و جوادی نوش آبادی، حمید رضا (1394) بازتاب مفاهیم قرآنی پاداش و کیفر اعمال در شاهنامه، مجله علمی‌پژوهشیِ پژوهش ­های ادبی- قرآنی، سال سوم، شماره1، صص137-158.

مهرکی، ایرج و عجلی، سارا (1391) آز و نیاز در شاهنامه و آیین مزدیسنا، فصلنامه علمی‌ تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، دانشگاه آزاد کرج، دورۀ4، شماره 14، صص 123-134.