تبارشناسی گروه‌ها و سازمان های تروریستی در خاورمیانه؛ مطالعه موردی القاعده و داعش

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

دوره 12، شماره 43، تیر 1399، صفحه 1-17   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2020.679933

نویسندگان

مصطفی الماسی^{* 1}؛ علیرضا ازغندی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

²استاد و هیئت‌علمی دپارتمان علوم سیاسی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

این پژوهش در صدد واکاوی در صدد بررسی منشاء پیدایش گروه‌ها و سازمان‌ها تروریستی است. القاعده و داعش به عنوان بزرگترین گروه‌های تروریستی در خاورمیانه به عنوان موردهای مطالعاتی در این پژوهش انتخاب شدند. از آنجاییکه پدیده‌های مورد بررسی در جهان مدرن را نمی‌توان پدیده‌هایی ناگهانی و دفعی تصور کرد، براین اساس، این پژوهش قائل به فرآیند تکاملی این گروه‌ها و سازمان‌‌ها در بستر تاریخ است. با این نگرش، در پاسخ به سوال اصلی پژوهش که عبارت است از؛ دلایل و ریشه‌های شکل گیری گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی در خاورمیانه چه هستند؟، نظریه تبارشناسی میشل فوکو به عنوان چارچوب نظری این پژوهش انتخاب شده است. فرضیه اصلی این پژوهش این است که گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی حاضر در جهان مدرن دارای عقبه فکری و تاریخی هستند که از منظر تبارشناسی قابل بررسی هستند. این پژوهش تلاش کرده است تا با گردآوری منابع معتبر و متنوع بر ادبیات موجود در این حوزه بیفزاید. این پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

تبار شناسی؛ تروریزم؛ القاعده؛ داعش؛ خاورمیانه

مراجع

 اکرمی، موسی؛ اژدریان شاد، زلیخا (1391)، «تبارشناسی از نیچه تا فوکو»، روششناسی علوم انسانی، 70 (13). 2)

بارث، لارنس (1379)، میشل فوکو در متفکران بزرگ جامعهشناسی، ترجم] مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز. 

حسینزاده یزدی، مهدی؛ زین‌العابدینی رنانی، منیره؛ ملاباشی، سید محسن (1394)، «تبیین و بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی میشل فوکو»، غربشناسی بنیادی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1 (6). 

حقیقت، سید صادق (1391)، روششناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه شخ مفید. 

دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل (1376)، میشل فوکو فراسوی ساختارگرایی و هرمنیوتیک، ترجمة حسین بشیریه، تهران: نشر نی. 

دکمجیان، هرایر (1383)، جنبشهای اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمة حمید احمدی، تهران: کیهان، چاپ چهارم. 

رشید، احمد (1382)، طالبان، زنان، تجارت مافیا و پروژة عظیم نفت در آسیای مرکزی، تهران: نشر بقعه، چاپ اول. 

روا، اولیور (1370)، افغانستان اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمة ابوالحسن سروقدمقدم، مشهد: آستان قدس رضوی، اداره امور فرهنگی. 

شارل بریزار، ژان؛ داسکیه، گیوم (1381)، بن لادن حقیقت ممنوع، ترجمة حامد فولادوند، تهران: عطایی. 

ضمیران، محمد (1395)، میشل فوکو دانش و قدرت، تهران: هرمس. 

قائمی خوشبین، علی؛ باغانی، فرحناز (1397)، «ریشه‌های فکری داعش»، تاریخنامة خوارزمی، 23، http://ensani.ir/fa/article?ArticleSearch%5Btitle%5D=%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C+%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4

 موثقی، سید احمد (1386)، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: سمت. 

Abadie, Alberto. 2004. “Poverty, Political Freedom, and the Roots of Terrorism.” SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.617542. 

Ehrlich, Paul R., and Jianguo Liu. 2002. “Some Roots of Terrorism.” Population and Environment. https://doi.org/10.1023/A:1020700221602. 

Foucult, Michel. 1972. “The Archaeology of Knowledge.” U.K., Tavistock. 

Hashim, Ahmed S. 2014. “The Islamic State: From Al-Qaeda Affiliate to Caliphate.” Middle East Policy 21 (4): 69–83. https://doi.org/10.1111/mepo.12096. 

Horgan, John. 2008. “From Profiles to Pathways and Roots to Routes : Perspectives from Psychology on Radicalization into Terrorism.” The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 618 (1): 80–94. https://doi.org/10.1177/0002716208317539. 

Jackson, Richard. 2007. “Constructing Enemies: ‘Islamic Terrorism’ in Political and Academic Discourse.” Government and Opposition 42 (3): 394–426. https://doi.org/10.1111/j.1477-7053.2007.00229.x. 

Phillips, Andrew. 2009. “How Al Qaeda Lost Iraq.” Australian Journal of International Affairs 63 (1): 64–84. https://doi.org/10.1080/10357710802649840. 

Smith, Ben. 2015. “ISIS and the Sectarian Conflict in the Middle East.” House of Commons Library, no. March: 1–60. file:///C:/Users/sec-pc/Downloads/RP15-16.pdf. 

Turner, John. 2015. “Strategic Differences: Al Qaeda’s Split with the Islamic State of Iraq and Al-Sham.” Small Wars and Insurgencies. https://doi.org/10.1080/09592318.2015.1007563. 

Zehr, Nahed Artoul. 2011. “Responding to the Call: Just War and Jihad in the War against Al-Qaeda.” ProQuest Dissertations and Theses.