قتل ناشی از دَوَران امر بین مَحذورین؛ قصاص مکرِه یا مکرَه

تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 بهمن 1399  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهرداد دارابی ¹؛ عماد حاج عبدالعلی بزاز²

¹استادیار گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

²کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران و پژوهشگر سطح ۴ حوزه علمیه

چکیده

مشهور فقهای امامیه و به تبع آن قانون مجازات اسلامی در ماده ی ۳۷۵ این قانون، اکراه را رافع مسئولیت کیفری ندانسته و مکرَه را مستحق قصاص و مکرِه را مستحق حبس ابد می دانند. نقد و بررسی ادله مشهور در این مقاله، نشان دهنده ناتمام بودن مدعای مشهور، در ما نحن فیه است. یافته های مقاله، با امعان نظر به ادله ی مشهور و توجه به شروط تحقق اکراه تام و داخل بودن مسئله ی اکراه در قتل، تحت قاعده ی اقوائیت سبب از مباشر، حاکی از آن است که هر کجا اکراه تام با همه ی شروط شش گانه اش محقق باشد، سبب، اقوی از مباشر بوده و مکرِه مستحق قصاص است و مکرَه نباید به قصاص محکوم شود و فقط در صورت ترک وظیفه ی اهم و مهم است که محکومیت وی به مجازات تعزیری، آن هم با نظر دادگاه می تواند موجه باشد. امری که منجر به تامین نظم عمومی در جامعه، با تاکید بر هدف اصلی تدوین مقررات کیفری می شود.

کلیدواژه‌ها

قتل اکراهی؛ اقوائیت سبب از مباشر؛ دوران امر بین محذورین؛ اکراه تام؛ قصاص