بررسی تداعی معانی براساس فنون بدیعی در اشعار واعظ قزوینی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 12، شماره 45، اسفند 1399، صفحه 67-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ماندانا علیمی^{* 1}؛ سارا جاویدمظفری²؛ احسان انصاری³

¹استادیارزبان وادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی

²گروه دروس عمومی، مدرس (مربی) دانشگاه علوم پزشکی آبادان، ایران

³مدرس حوزه های علمیه سفیران هدایت تهران

چکیده

تداعی به عنوان عنصر اصلی خیال، نقش بسزایی در خلق انواع تصویرهای شاعرانه ایفا می‌کند. واعظ قزوینی شاعری تصویرگراست که به مدد این عنصر، در تصویر‌آفرینی‌های بکر و خیال‌انگیز، گام بر می‌دارد. او تلاش می‌کند جریان سیّال ذهن که همان تداعی ارتباطی است را در ورای تک‌گویی‌ها و سیلان ذهنی به ظاهر پراکنده‌ایی که وجود دارد و در ارتباط میان تصاویر و افکار، در میان لایه‌های مختلف ذهن، طبقه‌بندی کند. واعظ با توجه به دقت نظر و ژرف‌اندیشی که در سرودن اشعار دارد، میزان تداعی‌هایی که از طریق تصویر، خیال و صنایع ادبی در اشعارش گنجانده است را به معرض نمایش می‌گذارد؛ همچنین وی با بکارگیری انواع صنایع، به دنبال مضامین و مفاهیم جدید با توجه به خاطراتی که در ذهن خود داشته، شاخه‌هایی را به ارمغان گذاشته است. مقاله حاضر، درصدد است تا تداعی آزاد و رویاگونۀ ذهن شاعر را بیان کند و همچنین تأثیر تداعی را از طریق مجاورت یا مشابهت در صنایع ادبی شاخص در دیوان واعظ قزوینی و چگونگی بهره‌گیری شاعر از آن، بیان دارد.

کلیدواژه‌ها

واعظ قزوینی؛ اشعار؛ تداعی؛ جریان سیال ذهن؛ فنون ادبی

مراجع