«هدفِ بهینه برای علم» در فلسفۀ علم جان واتکینز

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 9، شماره 20، بهمن 1399، صفحه 65-86   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید ناصر افضلی فر^{* 1}؛ علی حقّی²

¹دانشجوی دورۀ دکتری فلسفۀ علم، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ایران

²دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی ، دانشکده الهیات و معارف اسلامی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران(نویسنده مسئول)

چکیده

پرسش از «چیستی هدفِ علم» از دیر باز پرسش دانشمندان وفلاسفۀ علم بوده‌است و می‌تواند صورتی ایدئولوژیک، اخلاقی، وتکنولوژیک داشته باشد. در این مقاله برآنیم که در ضمن اشاره به دیدگاه‌های مختلف دربارۀ هدفِ علم؛ به دیدگاهِ جان واتکینز خلف کارل پوپر از طرفداران عقلانیت علمی بپردازیم وروش‌شناسی او را در معرفی هدفِ بهینۀ علم مورد ارزیابی قرار دهیم و شک ‌گرایی او را در علم از دو منظرِ شک‌گرایی بر مبنای عقلانیت و شک‌گرایی برمبنای احتمال درچالش معرفی هدفِ بهینۀ علم مورد بررسی قراردهیم و عقلانیتِ علمی او در گزینش نظریه‌های رقیب علمی را ارزیابی نماییم.
واتکینز مدعی است که با شک‌گرایی مبتنی بر احتمال می‌توان قطعیت برای علم را رها نموده درحالی‌که هنوز خواهانِ حقیقت تأیید شده می‌باشیم و براین باور است که این مورد به دانشمندان کمک می‌کند تا بر روی هر موضوعی که دوست دارند کار کنند ولی آن‌ها را از اتخاذ نظریه‌هایی که تشخیص می‌دهند غلط است بازمی‌دارد.

کلیدواژه‌ها

واتکینز؛ عقلانیتِ انتقادی؛ عقلانیتِ علمی؛ هدفِ علم؛ عقل‌ناباوری

مراجع

Bentham, J. (1891). A Fragment on Government. F. C. Montagne (ed), Oxford, University Press.

Bacon, F. (1620). The Work of Francis Bacon. London, Longman.

Duhem, P. (1906). The Aim and Stucture of Physical Theory. Princton, Univesity Press.

Duhem, P. (1908). An Essay on the Idea of Physical Theory from Plato to Galileo. Chicago, University Press.

Kant, I. (1781). Immanuel Kant’s Critique of Pure Reason. London, Macmillan.

Lakatos, I. (1976). The Methodology of Scientific Reserch Programmes. Cambridge, University Press. Philosophical Papers, Vol 1.

Lakatos, I. (1968). Problems in the Philosophy of Science. Amsterdam, North Holland.

Leibniz, G. W. (1956). Letter to Herman Conring. 19 March 1977, in Loemker (ed), pp. 284-293.

Mach, E. (1872). History and Root of the Principle of Conservation of Energy. Chicago, Open Court.

Newton-Smith, W. H. (1981). The Rationality of Science. London, routeldge & kegan paul.

Oakeshott, M. (1962). Rationalism in Politics. London, Methuen.

Popper, K. R. (1974). Replies to My Critics. in Schilpp (ed), pp. 961-1197.

Van Fraassen, B. C. (1980). The Scientific Image. Oxford, Clarendon Press.

Watkins, John W. N. (1984). Science and Scepticism. Prinston, University Press.