سبک‌شناسی و بازشناسی نسخه‌های خطّی مثنوی عرفانی بحرالمعارف اثر شیخ علی دانیالی

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 42، اسفند 1399، صفحه 75-110   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمیدرضا طاهری پارسا¹؛ بهرام پروین گنابادی^{* 2}؛ زهرا قرقی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مثنوی بحرالمعارف اثر علاء بن علی دانیالی متخلّص به شهاب منظومهای است عرفانی و تعلیمی که در سال 921 ق. در عصر شاه طهماسب سروده شده است. این اثر دارای دو نسخه خطّی است که با توجه به‌تصریح کاتب در نسخه 9371 (گ 4: ب) در همان سال‌های حیات شاعر کتابت شده است و زمینه‌های خروج از سبک عراقی و ورود به سبک هندی و نیز مایه‌هایی قوی از سطوح مختلف سبک کهن را نشان می‌‌دهد؛ در این پژوهش با نگاهی مجمل به ادبیّات و تصوّف عصر صفوی و رویکردهای عرفانی مثنوی بحرالمعارف ضمن بررسی دو نسخه خطّی موجود، ویژگی‌های آن از دیدگاه نسخه‌شناسی و به مناسبت گوشه‌هایی از زندگی شاعر را نیز از نظر می‌‌گذرانیم و با ذکر نمونه‌هایی از متن به معرّفی و پژوهش درباره ویژگیهای سبکی آن در سطوح مختلف زبانی، فکری و ادبی خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

بحرالمعارف؛ شیخ علی دانیالی؛ عصر صفوی؛ سبک‌شناسی

مراجع