رابطه اخلاق کار اسلامی با عملکرد انطباقی با نقش میانجی رفتار کار نوآورانه و نقش تعدیل گر رهبری اخلاقی

مجله توانمندسازی سرمایه انسانی

دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 11، اسفند 1399، صفحه 283-298   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مرضیه حیدری^*

استادیار گروه علوم تربیتی، واحد آباده، دانشگاه آزاد اسلامی، آباده، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه اخلاق کار اسلامی با عملکرد انطباقی با نقش میانجی رفتار کار نوآورانه و نقش تعدیل گر رهبری اخلاقی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری کلیه کارکنان آموزش و پرورش استان فارس مشتمل بر 3427 نفر بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه ای و جدول مورگان، حجم نمونه 345 نفر انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد اخلاق کار اسلامی علی (1988)، عملکرد انطباقی هان و ویلیامز (2008)، رهبری اخلاقی براون و همکاران (2005) رفتار نوآورانه جانسن (2000) و اسکات و بروس (1994) استفاده شد. روایی پرسشنامه‌ ها بر اساس روایی محتوایی و پایایی آن ها نیز براساس آلفای کرونباخ به ترتیب برابر با مقدار0/78، 0/76، 0/89 و 0/89  محاسبه و مورد تایید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای Spss23و SmartPLS2 استفاده شد. نتایج نشان داد بین اخلاق کار اسلامی و عملکرد انطباقی رابطه مثبت و معنادار و بین اخلاق کار اسلامی و رفتار نوآورانه رابطه منفی و معناداری وجود دارد. همچنین رابطه بین رفتار کار نوآورانه و عملکرد انطباقی معنادار نبوده است. علاوه بر آن نتایج بیانگر آن بود که رفتار کار نوآورانه نقش میانجی بین اخلاق کار اسلامی و عملکرد انطباقی ایفا می کنند ولی رهبری اخلاقی نقش تعدیلگر بر رابطه بین اخلاق کار اسلامی و رفتار نوآورانه ندارد.

کلیدواژه‌ها

اخلاق کار اسلامی؛ رفتار کار نوآورانه؛ رهبری اخلاقی؛ عملکرد انطباقی

مراجع

اباذری، مهدی، خانی جزیی، جمال، عالم تبریز، اصغر. (1395). تأثیر تسهیم دانش و اخلاق اسلامی کار بر قابلیت نوآوری و بازده کاری(مورد مطالعه: راه آهن جمهوری اسلامی ایران- استان تهران)، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت و کارآفرینی. 28 و 29 مهرماه.

ارشدی، نسرین و پیریایی، صالحه. (1392). رابطه اخلاق کار اسلامی با عملکرد شغلی، خشنودی شغلی و قصد ترک شغل کارکنان، مدیریت اسلامی، 22، 234- 213.

 پاداش، فریبا وگل پرور، محسن. (1389). رابطه رهبری اخلاق مدار با انگیزش درونی برای نوآوری و خلاقیت کارکنان، اخلاق در علوم و فناوری، 5(1-2) ، 103-110.

حسنی، محمد؛ حیدری زاده، زهرا و قاسم زاده علیشاهی، ابوالفضل. (1391). بررسی نقش و تأثیر اخلاق اسلامی کار و فرهنگ سازمانی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز، مدیریت اسلامی، 20(2)، 9-32.

حسن پور، اکبر ، عباسی، طیبه، آتانی، میثم ، حسنعلی پور هریس، رحمن. (1395).  تبیین ارتباط اخلاق کار اسلامی و ظرفیت نوآوری، توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 11(40)، 67-82.

حسینی کوکمری، پریسا؛ نعامی، عبدالزهرا و اللهیاری، تیمور. (1394). بررسی ابعاد و اعتبارسنجی پرسشنامه عملکرد انطباقی کارکنان با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی: مطالعه ای در بین پرستاران، انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران، 3(1)، 41-49.

خائف الهی، احمدعلی، دلخواه، جلیل و احمدی، ساسان (1396). تأثیر صفات شخصیتی بر اعتیاد به کار با توجه به متغیر تعدیلگر حمایت سازمانی ادراک شده، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، 6(2)، 51-72.

رشیدی، محمدمهدی؛ سلطانی، ایرج و سعیدی، بهنام. (1397). تبیین روابط میان ابعاد اخلاق کار اسلامی، پیشینه فردی و رفتار کاری کارکنان، امداد و نجات، 9(2)، 113-131.

کرمی، راحله و شیخ الاسلامی، نادر. (1394). تاثیر تناسب فرد شغل و رفتار کاری نوآورانه بر عملکرد شغلی. دومین همایش ملی و دومین همایش بین المللی مدیریت و حسابداری.

کوهستانی، روزبه و رشیدی النگه، مهدی. (1395). تاثیر رهبری اخلاقی در خلاقیت و نوآوری بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی، چهارمین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت با رویکرد علوم پژوهشی نوین.

گیواریان، حسن. (1385). نقش اخلاق در تصمیمات سازمانی، مجله تدبیر، 162.

ططری، احسان؛ کوزه چیان، هاشم و خطیب زاده، مهدی. (1395). بررسی نقش اخلاق کاری در رضایت شغلی معلمان تربیت بدنی، مدیریت ورزشی، 8(1)، 37-50.

محمدی فاتح، عمران؛ خیرگور، منصور و محمدی فاتح، اصغر. (1394). تأثیر اخلاق حرف های بر عملکرد شغلی کارکنان دانشگاه افسری امام علی)ع( پروژه کسر خدمت. فرماندهی کل آجا. اداره تحقیقات و جهاد خودکفایی آجا.

منوریان، عباس؛ محمدی فاتح، عمران و محمدی فاتح، علی اصغر. (1397). تأثیر اخلاق کار اسلامی بر عملکرد شغلی فرد با در نظر گرفتن نقش میانجی‌گری تعهد سازمانی و رضایت شغلی، فصلنامه علمی - پژوهشی فرایند مدیریت و توسعه، ۳۱ (1)، ۵۷-۸۲.

مهداد، علی.(1397).  روان شناسی صنعتی و سازمانی، تهران: انتشارات جنگل جاودانه، چاپ سیزدهم.

مهداد، علی؛ حسام قاسمی، حسین و غفوری، محمدرضا. (1398). تأثیر وفاداری سازمانی و جاافتادگی سازمانی بر عملکرد انطباقی: نقش تعدیل گر وظیفه شناسی، مطالعات رفتار سازمانی، 8(1)، 25-47.

نعامی، عبدالزهرا؛ حسینی کوکمری، پریسا و بهزادی، الهام. (1393). رابطه برخی متغیرهای سازمانی با عملکرد انطباقی پرستاران بیمارستان های اهواز، مطالعات روان شناختی، 10(3)، 135-158.

نعامی، عبدالزهرا و شناور، فضل الله. (1394). نقش اشتیاق شغلی،کنترل شغلی، رفتارهای نوآورانه و رهبری تحولی در پیش بینی دگرگون سازی شغلی. پژوهش های مدیریت عمومی، 8 (27)، 165- 145.

همتی، فاطمه و مهداد، علی. (1396). رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد انطباقی: نقش میانجیگرانه انگیزش درونی، اخلاق در علوم و فناوری، 13(4)، 38-44..

Abbasi, A. S., Mir, G. M., & Hussain, M. (2012), Islamic work ethics: How they affect organizational learning, innovation and performance. Actual Problems of Economics, 12, 471–480.

Ali, A. (2005), Islamic perspectives on management and organization. Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing Limited.

Ali, J. A. (1988), Scaling an Islamic work ethics, Journal of Social Psychology, 128 (5), 575- 583.

Ali, J. A., & Al-Owaihan, A. (2008), Islamic work ethic: A critical review. Cross Cultural Management: An International Journal, 15(1), 5–19.

Benner, M. J., & Tushman, M. L. (2003), Exploitation, exploration and process management: The productivity dilemma revisited. Academy of Management Review, 28(2), 238–256.

Brown, ME., Trevino, L.K., & Harrison, DA. (2005), Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97,117 – 134.

De Hoogh, A. H., & Den Hartog, D. N. (2008), Ethical and despotic leadership, relationships with leader’s social responsibility, top management team effectiveness and subordinates’ optimism: A multi-method study. The Leadership Quarterly, 19(3), 297–311.

DeJong, JP., & DenHartog, D. N. (2007), How leaders influence employees› innovative behavior, European Journal of innovation management, 10, 41-64.

Duverger, P. (2011), Using dissatisfied customers as a source for innovative service ideas, Journal of Hospitality & Tourism Research, 1096348011413591.

Farr, J. L., & Ford, C. M. (1990), Individual innovation, In M. A. West & J. L. Farr (Eds.), Innovation and creativity at work: Psychological and organizational strategies (pp. 63–80). Chichester: John Wiley & Sons.

Fatima, K. (2011), Work ethics in Islam. The Official Islamic Academy, http://islamicinsights.com/news/community-affairs/work-ethics-in-islam.html.

Golparvar H, Padash F, Atashpoor M. (2006), Model for reinforcing energetic senses, empowerment, creativity through ethical leadership, Iranian Journal of Work Health, (3). (In Persian)

Hammer, M., & Stanton, S. (1999). How process enterprises really work, Harvard Business Review, 77, 108–120.

Han, T., & Williams, K. (2008), Multilevel investigation of adaptive performance, individual- and team-level relationships, Group& Organization Management, 33, 657-684.

Hayati, K., & Caniago, I. (2012), Islamic work ethic: The role of intrinsic motivation, job satisfaction, organizational commitment and job performance, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 65, 1102–1106.

Hesketh, B., & Neal, A. (1999), Technology and Performance, In D. R. Ilgen & E. D. Pulakos (Eds), The changing nature pf performance: Implications for staffing, Motivation, and development, San Francisco, Jossey-bass.

Janssen, O. (2000), Job demands, perceptions of effort-reward fairness and innovative work behavior, Journal of Occupational and organizational psychology, 73, 287-302.

Janssen, O., Van de Vliert, E., & West, M. (2004), The bright and dark sides of individual and group innovation: A special issue introduction, Journal of Organizational Behavior, 25(2), 129–145.

Javed, B, Bashir, S, Rawwas, M, Arjoon, S. (2016), Islamic Work Ethic, innovative work behaviour, and adaptive performance: the mediating mechanism and an interacting effect, Current Issues in Tourism, DOI: 10.1080/13683500.2016.1171830

Johnson, J. W. (2003). Toward a better understanding of the relationship between personality and individual job performance. Personality and work, 2, 83–120.

Karatepe, O. M., & Sokmen, A. (2006), The effects of work role and family role variables on psychological and behavioral outcomes of frontline employees. Tourism Management, 27(2), 255–268.

Khan, K., Abbas, M., Gul, A., & Raja, U. (2015), Organizational justice and job outcomes: Moderating role of Islamic work ethic. Journal of Business Ethics, 126(2), 235–246.

Krischer, M., & Witt, L.A. (2010), Achieving adaptive performance in the workplace: The compensatory effects of general mental ability and adaptive leadership, Annual meeting of the society for industrial and organizational psychology, Atlanta.

Kumar, N., & Che Rose, R. (2010), Examining the link between Islamic work ethic and innovation capability, Journal of Management Development, 29(1), 79–93.

Kumar, N., & Che Rose, R. (2012), The impact of knowledge sharing and Islamic work ethic on innovation capability, Cross Cultural Management: An International Journal, 19(2), 142–165.

Liu, D., Liao, H., & Loi, R. (2012), The dark side of leadership: A three-level investigation of the cascading effect of abusive supervision on employee creativity, Academy of Management Journal, 55(5), 1187–1212.

Mahfoudh, A., Salleh Hj Din, M., & Shahar Jusoh, M. (2016), The Effect of Islamic Work Ethics (Akhlaq) to Innovation Capability, Contemporary Issues and Development in the Global Halal Industry, 381-390.

McCain, SL, Ch Tsai, H., & Bellino, N. (2010), Organizational justice, employees’ ethical behavior, and job satisfaction in the casino industry, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22 (7): 992 – 1009.

Messmann, G. & Mulder, R. H. (2011), Innovative work behaviour in vocational colleges: Understanding how and why innovations are developed. Vocations and Learning, 4, 63-84.

Mohamed, N., Karim, N. S. A., & Hussein, R. (2010), Linking Islamic work ethic to computer use ethics, job satisfaction and organisational commitment in Malaysia, Journal of Business Systems, Governance and Ethics, 5(1), 13–23.

Mura, M., Lettieri, E., Radaelli, G. & Spiller, N., (2013), Promoting professionals› innovative behavior through knowledge sharing: the moderating role of social capital, Journal of Knowledge Management, 17, 527-544.

Neubert, J. C., Mainert, J., Kretzschmar, A., & Greiff, S. (2015), The Assessment of

 21st Century Skills in Industrial and Organizational Psychology: Complex and Collaborative Problem Solving. Industrial and Organizational Psychology, 8(2), 1-31.

Ramamoorthy, N., Flood, P. C., Slattery, T., & Sardessai, R. (2005), Determinants of innovative work behaviour: Development and test of an integrated model. Creativity and Innovation Management, 14(2), 142–150.

Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1994), Determinants of innovative behavior: A path model of individual innovation in the workplace, Academy of Management Journal, 37(3), 580–607.

Taştan, S. B. (2013), The influences of participative organizational climate and self-leadership on innovative behavior and the roles of job involvement and proactive personality: A survey in the Context of SMEs in Izmir. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 75, 407-419.

Tu, Y. D., & Lu, X. X. (2013), How ethical leadership influence employees’ innovative work behavior: A perspective of intrinsic motivation, Journal of Business Ethics, 116(2), 441–445.

Yilmaz, K, Bokeoglu, O. C. (2008), Organizational citizenship behaviors and organizational commitment in Turkish primary schools, World Applied Sciences Journal, 3 (5), 775 – 780.

Yousef, D. A. (2000a), Organizational commitment as a mediator of the relationship between Islamic work ethic and attitudes toward organizational change, Human Relations, 53, 513–537.

Yousef, D. A. (2000b), The Islamic work ethic as a mediator of the relationship between of control, role conflict and role ambiguity – a study in an Islamic country setting, Journal of Managerial Psychology, 15, 283–298.

Yuan, F., & Woodman, R. W. (2010), Innovative behavior in the workplace: The role of performance and image outcome expectations, Academy of Management Journal, 53(2), 323–340.