خروج ترامپ از برجام و ناکارآمدی شورای امنیت سازمان ملل

فصلنامه مطالعات روابط بین الملل

مقاله 7، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 52، اسفند 1399، صفحه 175-203   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): DOR:20.1001.1.24234974.1399.13.4.2.8

نویسنده

مرتضی نعمتی زرگران^*

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

چکیده
برنامه هسته ای ایران، از نظر غرب ظرفیت آن را دارد که منجر به دستیابی به سلاح هسته ای شود. لذا این برنامه، همراه با غرب ستیزی جمهوری اسلامی ، برای غرب و به ویژه آمریکا یک تهدید امنیتی تلقی می شود.
غرب برای محدود کردن ظرفیت هسته ای ایران دو رویکرد کلی دارد که عبارتند از: راه حل مسالمت آمیز یا اقدامات تنبیهی و برخورد نظامی.
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا راه حل نخست ، که منطبق با منشور ملل متحد نیز بود، را پذیرفت. این دیدگاه بر چند جانبه گرایی و نقش سازمان های بین المللی تاکید داشت. مذاکرات میان ایران و شش قدرت جهانی نهایتا به امضای توافق «برنامه جامع اقدام مشترک» یا «برجام» انجامید. براساس این توافق، ایران محدودیت های گسترده بر برنامه هسته ای را پذیرفت و در عوض تحریم های سازمان ملل و همچنین تحریم های یکجانبه ی آمریکا و اروپا لغو شد. چون این توافق مربوط به امنیت بین المللی بود ، عین توافق در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید.
ترامپ رئیس جمهور بعدی آمریکا برجام را خلاف منافع ملی دانست و به طور یکجانبه از آن خارج شد.
سوال این است که شورای امنیت در قبال نقض برجام چه اقدامی انجام داده است ؟. فرضیه این است که نقض برجام توسط آمریکا، جدیترین و روشن ترین نمونه ناکارآمدی شورای امنیت در حفظ یک توافقنامه مربوط به حفظ صلح و امنیت بین المللی است.

کلیدواژه‌ها

برجام؛ برنامه هسته ای ایران؛ آمریکا؛ ترامپ؛ شورای امنیت سازمان ملل

مراجع

• اسپرینگز، توماس (1370). فهم نظریه های سیاسی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات آگاه.
• آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3، صص 147-178.
• آقایی، سید داوود (1384). نقش و جایگاه شورای امنیت در نظم نوین جهانی، تهران: انتشارات نسل نیکان.
• آمبروز، استیفین (1368). تاریخ سیاست خارجی آمریکا (1948-1983)، ترجمه احمد تابنده، تهران: انتشارات چاپ پخش.
• بنیس، فیلیس (1376). سیطره ی آمریکا بر سازمان ملل، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارات همشهری.
• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.
• دویچ، کارل و دیگران (1375). نظریه های روابط بین الملل، ترجمه وحید بزرگی، تهران: سری انتشارات جهاد دانشگاهی، ج 1.
• ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.
• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.
• سیف زاده، سید حسین (1368). نظریه های مختلف در روابط بین الملل، تهران: نشر سفیر.
• شریف، محمد (1373). بررسی دکترین نامحدود بودن صلاحیت شورای امنیت، تهران: انتشارات اطلاعات.
• عامری، هوشنگ (1370). اصول روابط بین الملل، تهران: انتشارات آگاه.
• فرانکل، جوزف (1376). روابط بین الملل در جهان متغیر، ترجمه عبدالحسین عالم، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
• کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.
• محبی، محسن و بذار، وحید (1396). «سازوکار حل و فصل اختلاف ناشی از برجام و تعیین تکلیف تحریم های هسته ای ایران در برجام و قطع نامه ی 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز. (4)9، صص 306-279.
• مشیرزاده، حمیرا (1395). تحول در نظریه ی روابط بین الملل، تهران: انتشارات سمت.
• موسی زاده، رضا و جمشیدی، ارسلان (1391). «تحول در نحوه ی کاربرد حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد»، فصلنامه سیاست جهانی، (2)1، صص 143-10.
• نعمتی زرگران، مرتضی و عیسی آبادی بزچلویی، ابوالفضل (1392). سازمان های بین المللی، تهران: انتشارات پیام نور.
• هیود، آندره (1398). مفاهیم کلیدی در علم سیاست، ترجمه حسن سعید کلاهی و عباس کاردان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
• Brooks, Peter, Brett D. Schaefer, and Phillips, James. Iran Nuclear Deal: Next steps, heritage.org/middle-east-/report/iran-nuclear-deal-next-steps.
• Chalabi, Bochra (2019). The U.S. withdrawal from the JCPOA and its effects on Terrorism and Nuclear proliferation (Master dissertation), Guelma, 8 may 1945 university, faculty of letters and languages.
• kegly, Charles w. JR. and Ensene R. W illkoff (1982). American foreign policy, pattern and process, New York, St. marties press.
• Charter of The United nations and International Court of Justice, Sanfrancisco 1945, treaties.un.org/doc/publication/ctc/uncharter.pdf
• United nation's Security Council, Resolution 2231, undocs. Org/ 5/ res 2231.
• United nation's Security Council, Resolution 1929(9 June 2010) undocs.org/s/res/1929%92010).
• Remarks by the President 0n the Iran Nuclear Deal, American University Washington, D.C, August 05, 2015. https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2015/08/05/remarks-president-iran-nuclear-deal.