بررسی عوامل پژوهشی در مهاجرت نخبگان درایران طی سالهای 1368 – 1392

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

مقاله 4، دوره 16، شماره 53، اسفند 1399، صفحه 57-78   

نویسندگان

فرزاد شعبانی¹؛ رضا پریزاد^{* 2}؛ علیرضا امینی³

¹دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

²استادیار گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. نویسنده مسئول

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

چکیده

پدیده مهاجرت نخبگان در دهه‌های اخیر، یکی از مهم‌ترین مسائل بحث‌انگیز کشورهای کمتر توسعه‌یافته است که به شکل حاد آن فرار مغزها نیز گفته می‌شود. مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی چالش‌ها و راهبردهای ارتقاء نظام مقابله با مهاجرت نخبگان در ایران در دوره زمانی 1392-1368 می‌پردازد. بر اساس تحقیقاتی که درباره مهاجرت نخبگان در این دوره صورت گرفت تعداد 1826 عضو هیئت‌علمی رسمی و تمام‌وقت در دانشگاه‌های آمریکا و کانادا مشغول به تحصیل هستند و این در حالی است که تعداد اعضای هیئت‌علمی رسمی و غیررسمی آمریکا و کانادا به بیش از 5000 نفر می‌رسد. مهم‌ترین متغیر تأثیرگذار بر عوامل مهاجرت نخبگان دو دسته عوامل رانشی (دافعه‌های داخلی) و عوامل کششی (جاذبه‌های خارجی) می‌باشد.
این پژوهش یک مطالعه کیفی و کتابخانه‌ای است که در این تحقیق از کتاب‌ها، مجلات علمی و تخصصی، گزارش‌های وزارتخانه‌های مرتبط با مهاجرت نخبگان، آمارها و اطلاعات منتشرشده از طرف نهادهای بین‌المللی نظیر سازمان ملل، صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و غیره استفاده‌شده است. جامعه آماری این مطالعه مهاجرت نخبگان طی سال‌های مذکور می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که عواملی مانند: عدم توجه اجتماعی به ارزش فعالیت‌های علمی، نبود تسهیلات لازم برای پژوهش، پایین بودن حقوق و دستمزد و احساس وجود تبعیض و نابرابری به‌عنوان عوامل رانشی مهاجرت نخبگان علمی به خارج از کشور مؤثر هستند.
کلمات کلیدی: پژوهش، مهاجرت، نخبگان، توسعه، دانشگاه

کلیدواژه‌ها

«پژوهش»؛ «مهاجرت»؛ «نخبگان»؛ «توسعه»؛ «دانشگاه»؛ «ایران»

مراجع