رویکرد حدیثی اسلام‌پژوه معاصر حاکم عُبَیسان مطیری

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 6، دوره 26، شماره 68، اسفند 1399، صفحه 115-138   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مریم ولایتی کبابیان^*

استادیار گروه حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران.

چکیده

حاکم مطیری، از چهره‌های آکادمیک جهان اسلام با رویکرد سلفی است که در دو حوزۀ مطالعات اسلام و شرق‌شناسی فعالیت دارد، وی دارای تألیفات فراوان است. از آن جا که مطالعه دربارۀ اسلام سیاسی برای وی در درجۀ نخست اولویت قرار دارد، به موازات فعالیت‌های علمی‌اش، بیش‌تر یک چهرۀ فعال و شناخته شدۀ سیاسی به شمار می‌آید. وی مسلمانان را به مبانی گفتمان سیاسی اسلام مبتنی بر قرآن، سنت نبوی و سیرۀ خلفای راشدین دعوت می‌کند و منتقد سرسخت سیاست ورزی‌های حاکمان اسلامی است. موضوعات حدیثی و سیاسی در آثار حاکم به شدت در هم تنیده است و می‌توان گفت عمدۀ آراء و اندیشه‌های سیاسی او مبتنی بر روایات است. او ادعا دارد همواره مقید به ذکر احادیث صحیح و اخبار منقول بوده و به بررسی‌های سندی اهتمام دارد، هرچند منتقدانش بر این باورند که گرایش سیاسی حاکم هم‌چون یک مؤلفۀ تأثیرگذار بر رویکرد حدیثی او و چگونگی استناد وی به روایات عمل، بی‌تأثیر نبوده است. به جز موارد یادشده، بازتاب روشنِ حدیث در آثار حاکم را در موارد مربوط به تفسیر اثری، مصطلح الحدیث منظوم، سنن النبی ِمأثور و پاسخگویی به مستشرقان در موضوع تدوین سنت شاهدیم. استناد گسترده به روایات در همۀ این موارد به وضوح قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

حجیت سنت؛ کتابت و تدوین حدیث؛ حاکم عُبَیسان مطیری؛ مستشرقان؛ خاورشناسان؛ سلفی‌گری؛ تاریخ حدیث

مراجع