بررسی سیمای زن در دین صابئین مندائی (ازدواج و خانواده)

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 3، دوره 12، شماره 46، دی 1399، صفحه 31-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عزیز سواری^* ؛ محمد جابری نصر

دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، اهواز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی سیمای زن در دین صابئین مندائی می‌باشد. جامعه پژوهش کلیه متون دینی ترجمه شده‌ی صابئین مندائی است. نمونه مورد بررسی بوثه‌های (کوچک ترین بخش از تعالیم دین مندائی) مرتبط به زن، ازدواج و خانواده است. طرح پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با استفاده از راهبرد کتابخانه‌ای (فیش‌برداری از منابع) و مراجعه مستقیم به کتب‌ مقدس صابئین مندائی (گنزا ربا و دراشا اد یهیا (تعالیم یحیی)) مطالب مرتبط به موضوع مقاله (زن، ازدواج و خانواده) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت، سپس با استفاده از روش کیفی تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که نخستین زن (حوا) همراه و همزاد نخستین مرد(آدم) خلق و نشمتای پاک آنان از آلما دنهورا در جسم‌شان دمیده می‌شود. حوا در کنار آدم مخاطب وحی الهی واقع شده و پس از مرگ آدم، نزول تعالیم وحیانی به حوا استمرار می‌یابد. درطول تاریخ کهن مندائی برخی بانوان توانسته‌اند وارد سِلک روحانیت شده و بالاترین درجات دینی هم چون ریش اُمه (رئیس امت) راکسب کنند. ملواشه یا نام دینی که هویت اصیل یک مندائی راتشکیل می‌دهد، بر اساس نام مادری وی ساخته می-شود. ازدواج یک دستور دینی تلقی شده که ویژگی‌هایی هم چون درون قومی بودن، وجود مناسک پیچیده دینی شامل تعمید زوجین در آب جاری (یردنا) و نداشتن طلاق دارد. با استناد به آموزه‌های مقدس مندائی اصول خانوادگی مانند عفت و پاکدامنی، فرزندآوری و تعلیم و تربیت فرزندان استخراج و ارائه شدند.

کلیدواژه‌ها

سیمای زن؛ دین صابئین مندائی؛ ازدواج؛ خانواده

مراجع

- قرآن کریم

- گنزا ربا (کتاب حضرت آدم (ع))

- دراشا اد یهیا: تعالیم حضرت یحیی (ع) کتاب حضرت یحیی بن زکریا (ع)

- دیوان آباثر. (یکی از کتب مقدس مندایی).

- اسکندری، بهنام. (1398). صابئین مندائی از آغاز تا کنون. تهران: سید علی زاده

- الزهیری، خضر و الکعبی، زین العابدین. (1440). العمق التاریخی و الدینی للصابئیه المندائین و العلاقه مع المجتمع الاسلامی. بغداد: مرکز البحوث و الدراسات المندائیه

- الزهیری، عصام خلف غضبان. (1428). الدین الأول (مدخل الی الدین المندائی). الجزء الأول الطفل، المراه، التعمید و الزواج. هلند: موسوعه العیون المعرفیه.

- چحیلی، سالم (1397). درفش. اهواز: تراوا

- حامدی پور، حمیده. (1394). زن در رهبانیت مسیحی. فصلنامه علمی- پژوهشی زن و فرهنگ، 7(25)، 93- 77.

- حماده، محمد عمر (1413 هـ). تاریخ الصابئه المندائیین. بیروت: انتشارات دار قتیبه.

- دراور، لیدی. (1969). الصابئه المندائیون فی العراق و ایران. ترجمه غضبان رومی و نعیم بدوی. (2006). دمشق: نشر دار المدی و الثقافه و النشر

- سواری، عزیز. (1396). بررسی نظام اخلاقی دین صابئین مندائی و دلالت­های آن برای تربیت اخلاقی. رساله دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز.

- سواری، عزیز، النجار، دعاء. (1396). بررسی جایگاه و نقش مادر در تعالیم مقدس مندائی. دومین همایش ملی جایگاه و نقش مادر، مجموعه مقالات دانشگاه تهران، 389-384.

- سواری، عزیز، صفایی مقدم، مسعود، هاشمی، سید جلال، مغشغش السعدی، قیس (1394). بررسی مبانی فلسفی دین صابئین مندائی و استخراج آموزه های تربیتی از آنها، مجله علمی پژوهشی الهیات تطبیقی، 6، 14(94)، 16-1.

- سواری، عزیز، هاشمی، سید جلال. (1396). بررسی نقش و جایگاه حجاب و عفاف در دین صابئین مندائی. همایش حجاب و عفاف کاربردی، دانشگاه الزهرا.

- عربستانی، مهرداد. (1397). صابئین مندائی، کیهان­شناسی، سازه و منظر. فصلنامه هنر و تمدن شرق، 6(19)، 21- 16.

- عربستانی، مهرداد. (1398). صابئین مندائی و دنیای در حال تغییرشان. پژوهش­های انسان­شناسی ایران، 9(1)، 49- 31.

- مغشغش السعدی، قیس. (1436). طقوس الصابئه المندائین؛ رموز و معانی. آلمان، دربشا.

- Buckley, J. J. (2000). The Evidence for Women Priests in Mandaeism.  The University of Chicago Press, Journal of Near Eastern Studies, 59(2), 93-106.

- Buckley, J. J. (2002). The Mandaean: Ancient Texts and Modern People. Oxford Oxford University Press.

- Drower, E. S. (1937). The Mandaeans of Iraq and Iran: Their cults, customs, magic, legends, and folklore. London: Oxford University Press.

- Haberl, Charles G, (2013). Dissimulation or Assimilation? The Case of the Mandaeans. Brill Publishers, numen (60), 586-615.