زیبایی شناسی سینمای ایران بر اساس مضمون «غربت آگاهی» اشراقی موارد مطالعه فیلم های «سیاوش در تخت جمشید» و «آتش سبز»

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 13، شماره 46، فروردین 1400، صفحه 59-85   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

نریمان خلیلی^{* 1}؛ انشاء الله رحمتی²؛ محمد عارف³

¹گروه پژوهش هنر، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ـ ایران

²گروه فلسفه وحکمت، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ـ ایران

³گروه نمایش، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ـ ایران

چکیده

زیبایی شناسی سینمای ایران با تکیه بر غربت آگاهی اشراقی ذیل عنوان «سینمای مثال نگار»، مسأله ی این مقاله است مفهوم «غربت آگاهی» به معنای یادآور شدن انسان به غربت خویش در اثر چیست؟ فرا روی به عالم بالا در هنر سنتی، آغاز تأمل ما در پیوند زیبایی شناسی اشراقی با سینما محسوب می شود. با رویکرد ابژکتیو زیبایی شناختیِ شیخ اشراق و صدور زیبایی از نورالانوار به عالم و انسانِ محصور شده در غربت غربی تحت تدبیر ارباب انواع، می توان به تحلیل فیلم های مثال نگار در سینمای ایران پرداخت. در این نوشتار مضمون «غربت آگاهی» در سینمای ایران با رجوع به رساله های تمثیلی شیخ اشراق با ملازمت تأویل و پدیدارشناسی هانری کربن بررسی شده است. بر مبنای هبوط و معرفت شناسی اشراقی در روایت شناسی فیلم هایی با مضمون غربت آگاهی مشخص گردید، در وحدت سه وجهی حکایت (راوی، روایت و مروی)، راوی هم فاعل حماسه است هم موضوع و مفعول.

کلیدواژه‌ها

زیبایی شناسی؛ سینمای ایران؛ غربت آگاهی؛ سهروردی؛ عالم مثال؛ تمثیل

مراجع

منابع ومآخذ

قرآن کریم

پورنامداریان، تقی(1391).رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی، تحلیلی از داستان های عرفانی ـ فلسفی ابن سینا و سهروردی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

پورنامداریان(1394). عقل سرخ: شرح و تأویل داستانهای رمزی سهروردی،چاپ چهارم، تهران، انشارات سخن.

خادمی، عین‌الله، کوکرم، فاطمه(1392). سیر و سلوک اشراقی بر اساس قصه غربت غربی، عرفان اسلامی، شماره 39 ، از 13تا 34

رحمتی، انشاءالله (1388) از ترس آگاهی تا غربت آگاهی، اطلاعات حکمت و معرفت، سال چهارم ، شماره 2 ، از 4 تا 6

سهروردی، شهاب الدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد دوم،  تصحیح و مقدمه: کربن، هانری، چاپ سوم، تهران،  پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

سهروردی، شهاب الدین یحیی(1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم،  تصحیح و تحشیه و مقدمه: نصر، سید حسین، چاپ سوم، تهران،  پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

شیرازی، قطب الدین (1380). شرح حکمه الاشراق سهروردی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و دانشگاه مگ گیل.

عباسی داکانی، پرویز(1380). شرح قصه غربت غربی سهروردی، تهران ، نشر تندیس.

کُربن، هانری(1394). چشم اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، جلد دوم. مترجم: رحمتی، انشاءالله، چاپ دوم، تهران، سوفیا.

کُربن، هانری (1394). زمان ادواری در مزدیسنا. مترجم: انشاء الله رحمتی، چاپ نخست، تهران، نشر سوفیا.

کُربن، هانری(1394) معبد ومکاشفه، مترجم:رحمتی، انشاءالله ، چاپ سوم، تهران، سوفیا.

کُربن، هانری(1395). تخیل خلاق درعرفان ابن عربی، مترجم:رحمتی، انشاءالله ، چاپ سوم، تهران، نشر جامی.

کُربن، هانری( ۱۳۹۵). «سیاوخش در تخت جمشید»، ترجمه فریده رهنما، بخارا، شماره۱۱۲صص152-140.

نورایی، الیاس، اسدیان، مریم(1395). بازتاب رساله تمثیلی قصه الغربه الغربیه و جغرافیای مثالی سهروردی در مثنوی مولوی، ادبیات عرفانی واسطوره شناختی، شماره 44، از 293 تا 335.

همدانی، امیر سید علی (1393). اسرار النقطه یا توحید مکاشفان، ترجمه و تصحیح: محمد خواجوی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات مولی.

فیلم ها

- (آتش سبز1386)، محمد رضا اصلانی

- (سیاوش در تخت جمشید1344)، فریدون رهنما